Alþýðublaðið - 29.03.1995, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 29.03.1995, Blaðsíða 2
2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. MARS 1995 S k o ð a n i r tmBUDIO 20896. tölublað Hverfisgötu 8-10 Reykjavík Sími 625566 Útgefandi Alprent Ritstjórar Hrafn Jökulsson Sigurður Tómas Björgvinsson Fréttastjóri Stefán Hrafn Hagalín Umbrot Gagarín hf. Prentun Oddi hf. Ritstjórn, auglýsingar og dreifing Sími 625566 Fax 629244 Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði. Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk Málsvarar ranglætis Kvótakerfið var aldrei sett á laggirnar til að afhenda örfáum sægreifum auðlindir hafsins til eignar. Einmitt til að fyrirbyggja það barðist Alþýðuflokkurinn fyrir því 1988 að inn í fyrstu grein laganna yrði sett ákvæði, sem mælti skýrt fyrir um, að fiskimiðin væru sameign íslensku þjóðarinnar. En sameignarákvæðið hefur ekki haldið. Síðan lögin voru sett hefur allt lagst á þá sveif, að gera kvótann að séreign sæ- greifanna. A þá sveif hefur Þorsteinn Pálsson lagst í enn ríkari mæli en sjálfur faðir kvótakerfisins, Halldór Asgrímsson. Niðurstaða Hæstaréttar á sínum tíma staðfesti, að útgerðar- mönnum bæri að greiða eignaskatt af langtímakvóta. Fyrir skömmu sendi svo Ríkisendurskoðun frá sér úrskurð, sem kvað á um að greiða bæri erfðafjárskatt af kvóta. Með þessu er í raun búið að skilgreina kvótann, sem séreign útgerðarmanna. Hann fylgir þeim yfir landamæri lífs og dauða. í kvótanum felast mestu fénýtu verðmætin sem er að finna í landinu. Þessi verðmæti áttu að vera eign þjóðarinnar, og af- raksturinn af þeim átti að falla í hennar hlut. En í dag geta út- gerðarmenn keypt, selt og jafnvel veðsett kvótann, sem þeir hafa þó aldrei greitt eyri fyrir. Með þessu er búið að færa til þeirra milljarða verðmæti frá réttmætum eigendum, lands- mönnum öllum. Á síðustu árum hafa frystitogarar rutt sér til rúms. Þeir eru í rauninni ekkert annað en fljótandi vinnslustöðvar. En þeir njóta margvíslegra ívilnana í samanburði við vinnslustöðvar í landi. Hagnaðurinn af þeim er að sama skapi meiri. Þetta skekkir ekki aðeins samkeppnisstöðu vinnslustöðva innbyrðis, heldur gerir eigendum frystitogaranna kleyft að nýta hagnaðinn til að soga til sín kvóta frá illa staddri bátaútgerð í landinu. í dag eru útgerðarmenn að greiða gríðarlegar upphæðir í veiðigjald með innbyrðis verslun með óveiddan afla. Ymsar aðferðir við kvótaverslun, svo sem tonn á móti tonni, eða önn- ur leiguliðastarfsemi sem bátaútgerðin er knúin til, fela allar í sér veiðigjald, sem bátaútgerðin greiðir stórútgerðinni. Nú greiða menn yfir 90 krónur fyrir ársleigu á hvetju kílói þorsk- ígildis. Það er svipað og fæst fyrir aflann sjálfan i mörkuðum. Þetta sýnir betra en allt annað, hversu sjúkt kerfið er orðið. Það er sanngjamara, og eðlilegra, að veiðigjaldið renni þess í stað til þeirra, sem eiga auðlindina, þjóðarinnar sjálfrar. Þetta vilja jafnaðarmenn. ■ Hver er kjarninn í landbúnaðarstefnu Alþýðuflokksins? Heiðarleg dirfska „Framleiðni hefur minnkað og fjárfestingar eru verr nýttar en áður. í nauðvörn sinni selja bændur nú æ meira framhjá hinu opinbera sölukerfi, sem aftur leiðir til minnkandi stuðnings stjórnvalda í framtíð- inni. Til lengdar er aðeins hægt að leysa þetta vandamál með nokkrum samverkandi aðgerðum. í fyrsta lagi að afnema kvóta- kerfið, í öðru lagi að taka upp búsetu- stuðning og í þriðja lagi að gera starfs- lokasamning við þá bændur sem verst eru settir eða vilja hætta vegna aldurs." Alþýðuflokkurinn vill taka upp nýja stefnu í málefnum landbúnaðar- ins. Kjami þeirrar stefnu er að auka frjálsræði við framleiðslu landbún- aðarvara, auka samkeppni vinnslu- stöðva og Iækka verðlag til neyt- enda. Stuðningur stjórnvalda við landbúnaðinn má ekki leiða til mið- stýringar og markaðsfirringar. Hin mikla miðstýring í landbúnaðarmál- um er bændum fjötur um fót í sam- keppni um hylíi neytenda. Hún kem- ur í veg fyrir hagræðingu, skerðir kjör bænda til lengdar og leiðir til of hás verðlags. I athyglisverðri grein sem Gunnar Einarsson og Guðrún S. Kristjáns- dóttir, ábúendur að Daðastöðum. skrifuðu í Morgunblaðið laugardag- inn II. febrúar sl. undir heitinu „Skipulögð fátœkt,, er miðstýring í landbúnaðarmálum harðleg gagn- rýnd. Gagnrýni þeirra beinist einkum að því stjómkerfi sem stuðst er við í hefðbundinni landbúnaðarfram- leiðslu, svo sem framleiðslu og sölu á mjólk og kindakjöti. I greininni segja þau meðal ann- ars: „Ef við horfum til baka er eng- inn vafi á að við sauðfjárbœndur stœðum betur í dag ef meginreglur verslunar og viðskipta hefðu ráðið skipulagi og sölu. Efvið horfum til framtíðar með innfiutning og harðnandi samkeppni í huga, getur það Jyrirkomulag sem nú viðgengst alls ekki gengið.“ Sjónarmið sem þessi eiga vaxandi fylgi að fagria meðal bænda. Al- þýðuflokkurinn fagnar því og vill í samvinnu við bændur stuðla að nauðsynlegum úrbótum í þessum anda. Ný stefna Alþýðuflokkurinn vill afnema kvótakerfið í landbúnaði. Þetta á sér- staklega við um sauðíjárræktina. Samhliða þessu yrði fjárhagslegum stuðningi stjómvalda við bændur breytt á þann veg að beingreiðslur til þeirra yrðu í formi búsetustuðnings í stað þess að tengjast framleiðslu- magni eða stærð búa. Með þessu móti yrði bœndum tryggt ákveðið afkomuöryggi, en þeir réðu síðan sjálfir hvað þeir framleiddu, hversu mikið og á hvaða verðL Stuðningur stjómvalda við land- búnað markast fyrst og fremst af byggðasjónarmiðum. Til þess að halda blómlegri byggð í sveitum landsins þarf landbúnaðurinn stuðn- ing rikisins. Alþýðuflokkurinn vill styðja landbúnaðinn, en vill jafn- framt að eðlilegar forsendur verslun- ar og viðskipta séu í heiðri hafðar að öðru leyti. Samdráttur í neyslu og takmark- anir á framleiðslu hafa leikið marga bændur grátt. Ofáir þeirra hafa tekið upp hlutastörf til að bæta sér upp tekjutapið, en aðrir eiga litla mögu- leika á slíku. Núverandi kerfl er í raun að svelta marga bændur til upp- gjafar. Til að bregðast við minni neyslu og versnandi afkomu bænda vill Alþýðuflokkurinn gera starfs- lokasamning við bændur og auð- velda þeim að bregða búi. Á þennan hátt má ná fram hagræðingu á mann- úðlegan hátt og aðlaga greinina nýj- um aðstæðum. Núverandi kerfi gerir hvomgt. Vandi sauðfjárbænda Vandi sauðljárbænda er mikill og sýnir í hnotskum gallana á núverandi landbúnaðarkerfi. I skýrslu sinni um framkvœmd búvörulaga segir Kík- isendurskoðun meðal annars: „Með framleiðslustjórnun hefur tekist að minnka framleiðslu sauð- fjárafurða, en ekki að ná umtalsverð- um árangri við að tryggja hagkvæm- ari framleiðslu. Þrátt fyrir verulegan samdrátt í greininni hefur fram- leiðslueiningum ekki fækkað að sama skapi heldur hefur meðalstærð sauðfjárbúa minnkað. Niðurfærsla á fullvirðisréttinum tók ekki tillit til hagkvæmnissjónarmiða. Þetta hefúr orsakað það að fjárfestingar á bú- jörðum og í vinnslustöðvum em verr nýttar en áður. Sama máli gegnir um þann mannafla sem vinnur við land- búnað.“ Hinn mikli samdráttur í sölu sauðjjárafurða hefur leitt til versn- andi afkomu og fátœktar bœnda. Framleiðni hefur minnkað og fjár- festingar em verr nýttar en áður. í nauðvöm sinni selja bændur nú æ meira framhjá hinu opinbera sölu- kerfi, sem aftur leiðir til minnkandi stuðnings stjómvalda í framtíðinni. Til lengdar er aðeins hægt að leysa þetta vandamál með nokkmm sam- verkandi aðgerðum. 1 fyrsta lagi að afnema kvótakerfið, í öðm lagi að taka upp búsetustuðning og í þriðja lagi að gera starfslokasamning við þá bændur sem verst em settir eða vilja hætta vegna aldurs. Þetta leiddi til aukinnar hagrceðingar ogfram- leiðslu á hvern bónda fyrir sig, sem er lykillinn að framtíð sauðljárræktar í landinu og mannsæmandi kjömm fyrir bændur landsins. Reynslan af núverandi kerfi er slík að róttækra aðgerða er þörf. Umhverfismál Eins og hjá öðmm landsmönnum hefur í umhverfismálum orðið vakn- ing hjá bændum. Bændur hafa í auknum mæli sýnt landgræðslu og skógrækt áhuga, enda em þeir vörslumenn stórs hluta landsins. Ríkisvaldinu ber að styðja við fmm- kvæði og áhuga bænda á umhverfis- málum. Umhverfisvakningin hefur opn- að nýjar leiðir í landbúnaði. Hreinleiki íslands og íslenskra af- urða er forsenda nýrrar sóknar ís- lensks landbúnaðar á innlendum jafnt sem erlendum markaði. Vist- væn og lífrænn landbúnaður er helsta von íslensks landbúnaðar úl nýsköpunar og vöruþróunar í harðn- andi samkeppni. Framleiðnisjóði landbúnaðarins ber því að styðja við bakið á tilraunum og markaðsstarfi í meira mæli en verið hefur. Innflutningur landbúnaðarafurða Um síðustu áramót tók gildi nýr GATT-samningur, sem mun hafa víðtæk áhrif á öll heimsviðskipti. Innflutningsbönn verða úr sög- unni með nýja GATT- samningnum. Þannig mun hann rjúfa það algerá bann sem hefur verið á innflutningi almennra landbúnaðarvara hérlendis í meira en hálfa öld. I stað banns við innflutningi er heimilt að beita toll- um til að vemda innlendan land- búnað. Tilgreint er hámark á slíkum aðflutningsgjöldum, en þá tollpró- sentu verður síðan að lækka um 36 prósent á sex ára tímabili, en þó þannig að upphæð tollanna lækki um að minnsta kosti 15% á hverri vöm- tegund. Aðildarríkjum samningsins er jafnframt uppálagt að tryggja viss- an lágmarksaðgang innfluttra land- búnaðarvara að heimsmarkaði sín- um. Slíkur innflutningur skal nema 3-5% af innanlandsneyslu hið minnsta og skal þá stilla tollum í hóf. Tollar eiga samkvæmt GATT- samningnum að veita innlendri framleiðslu vemd og aðlögun að nýj- um aðstæðum. Þeir eiga ekki að vera refsitollar til að útiloka samkeppni og fóma hagsmunum neytenda. Slíkt þjónar ekki hagsmunum íslensks landbúnaðar til lengdar. Gatt-samn- ingurinn veitir landbúnaðinum ný tœkifœri á erlendum mörkuðum, sem mikilvœgt er að nýta. Aðild að Evrópusambandinu Verðlag á landbúnaðarafurðum myndi verða sambærilegt á fslandi og í löndum ESB. Samkvæmt út- reikningum Hagffæðistofnunar gæti verð til framleiðenda lækkað um 30%. Að verðmæti er þessi lækkun um 5,5 milljarðar króna. Ef tekið er mið af samningum Norðurlandanna við ESB ættu að koma á móti 4-7 milljarðar í beinum styrkjum frá ESB og íslenskum stjórnvöldum. Styrkir ESB til bœnda gœtu numið um 800 þúsund krónum á hvem bónda í landinu á ári. Hagfræði- stofnun bendir á að styrkir ESB yrðu sérstaklega hagstæðir fyrir íslenska sauðíjárbændur. Heildartekjur land- búnaðarins og þar með kjör bænda þyrftu því lítið sem ekkert að breyt- ast við inngöngu íslands í ESB. Samantekt úr kosningastefnuskrá Alþýðuflokksins Kvótakerfið hefur snúist upp í mestu eignatilfærslu íslands- sögunnar. Málsvarar þess í núverandi mynd eru málsvarar ranglætisins. Þar fer fremstur sjávarútvegsráðherrann Þorsteinn Pálsson, sem tekur jafnan málstað stórútgerðarinnar. í rauninni væri miklu hreinlegra að Kristján Ragnarsson sæti sjálfur í sjávarútvegsráðuneytinu; hann hvort sem er ræður þar öllu. Engir vita það betur en sjómenn. En klukkan glymur, og innan tíðar mun þjóðin rísa upp gegn því helsjúka kerfi, sem hann hefur látið þróast átölulaust. Á sægreifunum að líðast að taka ófrjálsri hendi milljarða verðmæti frá íslensku þjóðinni? Ef núverandi sjávarútvegsráð- herra nær fram draumi sínum um samstjóm með Framsóknar- flokknum verður ránsfengurinn endanlega lögfestur. En, í draumi hvers manns er fall hans falið... m a r s Atburðir dagsins 1792 Gústaf III Svíakóngur skotinn til bana á grímudansleik. 1827 10 þúsund syrgjendur fylgja Beethoven til grafar í Vínarborg. 1875 Öskjugos hófst: ösku- mökkur barst til Svíþjóðar 38 stundum eftir að gosið byrjaði. 1886 Kóka kóla sett á markað í fyrsta sinn.1956 Alþingi samþykkir með 31 atkvæði gegn 18 að bandaríska herliðið skuli hverfa af landi brott. Samþykktin komst aldrei til fram- kvæmda. Í979 Grimmdarseggurinn Idi Amin, einræðisherra í Afríkuríkinu Úg- anda, flýr úr landi. Annálsbrot dagsins Hljóp úr Ámessýslu frá Breiðabólsstað í Ölfusi maður nokkur eigingiptur, Þorgeir að nafni, frá sinni kvinnu og bömum, en tók með sér aðra eigingipta konu, Þuríði að nafni, með 3 hennar bömum, frá sín- um ektamanni og öðmm 3 bömum. Eyrarannáll, 1671. Afmælisbörn dagsins Jón Eiríksson konferenzráð, 1787. William Walton breskur tónsmiður, 1902. Pearl Baily bandarísk jazzsöng- kona, 1918. Málsháttur dagsins Öðmm hugðu, sjálfir supu. Lokaorð dagsins Þú ert að alltaf að reyna að fá mig til að hætta einhveiju. Hveiju viltu að ég hætti núna? Hinstu orð landkönnuðarins Sir Ernest Henry Shackleton - við lækni sinn. Lífsmynstur dagsins Hann lifði á skáldskap og víni, nema þeg- ar hann fékk sig fullmettan, tók sér hvíld, gekk inn í ríki hinna siðlátu, fór í verka- mannavinnu eða seldi blóm á torgi. Jón Óskar um Vilhjálm frá Skálholti; Hernámsáraskáld. Orð dagsins Hafðu í láni hóf á þér, hæglega kann að skeika. Gleðibyrinn böls á sker, ber þitt fleyið veika. Steingrímur Thorsteinsson. Skák dagsins Hvíta staðan í skák dagsins er ekki glæsi- leg: Judasin hefur tveimur peðum minna en Kir. Georgiev og endalokin virðast ekki langt undan. En Judasin er enginn aukvisi, og sýnir nú afhveiju hann er í hópi sterkustu skákmanna heims. Með snotrum leik knýr hann fram jafntefli. Hvað gerir hvítur? Ka5 3. Ha3+ Kb5 4. Hb3+ Þráskák og þarmeðjafntefli. J Ó N ÓSKAR

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.