Vísir - 04.12.1958, Síða 10

’ao
JÓLABLAÐ VÍSIS
A

haust. Þetta voru tilvalin bar-
efli fannst henni. Allar urðu
J>ær á sama máli um það. Nú
voru þeir frönsku að nálgast
dýpsta nesið í lóninu. Þar sneru
þeir við. Fögnuði sló yfir
kvennahópinn. Þær blessuðu
Álnesið, sem vel gat hafa ráðið
úrslitum um örlög þeirra, og
happ var, að^ þurfa ekki að
beita keppunum, enginn vissi,
hvað af því gat hlotizt.
Náði honum
hins veginn.
Daginn eftir uppboðið kom
Eyjólfur hreppstjóri í einhverj-
um erindum að Hala. Hann kom
í stofuhúsið, sem þá var óþilj-
að, en lausum fjölum var rað-
að ofan á bitana. Milli eins bit-
ans og fjala var stungið frönsk-
um flatningshníf. Eyjólfur kem-
ur auga á hnífinn og segir við
Benedikt afa minn, sem stadd-
ur var þarna inni. „Þú hefur
svo sem keypt þér þarna flatn-
ingshníf á strandinu.“ „Ó, nei,“
sagði afi. „Ég náði honum rétt
hins veginn.“ „Þú þorir að segja
mér þetta,“ sagði Eyjólfur. „Ég
ernú ekki hræddurvið þig, kall-
urinn,“ svaraði afi. „Ja, mér er
andskotans sama, þó menn nái
sér einhverjum hlut, ef ég er
ekki látinn sjá hann.“
Ekki komu teljandi vistir til
sölu af þessu strandi, eitthvað
af fiski, en ekkert konjak.
Stutt var þangað til það átti
að halda heim. Þorleifur Jóns-
son hreppstjóri í Hólum seldi
strandið í umboði sýslumanns.
Strandmennirnir munu hafa
verið fluttir hrepp frá hrepp
til Djúpavogs.
1906 strandar þriðja skútan
á Steinafjöru á sömu slóðum
og þær fyrri, um mánaðamótin
apríl-maí. Dagana áður en
strandið kom geisaði hið mesta
stórviðri, sem þátíðarmenn
mundu, og stóð nær tvo sólar-
hringa með sama ofsa. Þá voru
húsin á Hala og víðast í þessu
héraði með torfþökum. Öll bæj-
arhúsin á Hala, og sum eins og
stofuhúsið með áföstu búri og
inngöngubæ með geymslulofti
yfir, féllu alveg niður í rúst.
Þilir, sem voru framan á þess-
um húsum, kurluðust og sperr-
ur féllu. Það átti að heita að
baðstofan héngi uppi, en þak
af tveimur hlöðum reif meir og
minna, og eins eldhúsið. í þessu
veðri sló fé í innfjöllum til
dauða.
Hrútsi
kom heim.
Daginn fyrir veðrið eða
næstu daga áður rak Eyjólfur
á Jteynivöllum gemsa sína, eða
mikinn hluta af þeim, út í svo-
kallaðan Ytri-Sand, það er sand-
urinn milli Jökulsár ogStemmu.
Flesta þeirra hrakti í Stemmu-
lónið og -drápust þar, um 20
að tölu. Þetta ár átti faðir minn
tvævetran hrút, sem fóðraður
var í eldhúsinu um veturinn.
Hann var styggur og móðir
hans með forustueðli. Búið var
að sleppa hrútsa frá húsi og
hann kominn til fjalls meira
en viku fyrir veðrið. Kvöldið
áður en veðrið skall á, í mestu
blíðu, kom hrútsi að eldhúsdyr-
unum og jarmaði hátt. Hann
var hýstur og gefin góð tugga.
Þegar móðir mín kom úr eld-
húsinu um kvöldið (þá voru enn
hlóðareldhús), varð henni að
orði: „Eitthvað leggst nú ekki
gott í hrútinn, að vilja drífa
sig inn í þessu veðri.“
í þessu ofsaveðn voru nokkr-
ar - skútur að reyna að halda
sér við undir Steina- og Breiða-
bólstaðarfjalli, en það gekk illa.
Vafalaust hafa þær fengið mörg
áföll og stór. Hvort sú hefur
verið úr þeim hóp, sem strand-
aði á Steinafjöru daginn eftir
veðrið, skal ég ekki fullyrða.
En skipsmenn töldu að skútan
hefði laskast -í veðrinu, leki
komið að henni, og af þeim á-
stæðum hefði henni verið
hleypt í strand. Það mun hafa
verið um eða upp úr hádegi, að
skútan hleypti í strand. Þetta
var skonnorta af stærstu gerð
og hét Sýrena. Smátt var í sjó,
þegar strandið kom, mennirnir
björguðustallir með góðu.Flest-
ir karlmanna úr sveitinni og
eitthvað af unglingum þustu á
strandstaðinn. Nú var nokkur
nýjung að fá strand í Suður-
I sveit. Þess vegna þurftu sem
flestir að sjá það, og njóta ein-
hvers góðs ef tækifæri gæfist.
Reki
kom víða.
Fljótlega eftir að skipið varð
landfast byrjaði það að brotna.
Leið þá ekki á löngu að ýmis-
legt færi að reka úr því af farm-
inum, sem var mikill. Rak það
vestur um Steinafjöru, Breiða-
bólstaðar- og jafnvel Reynivall-
arfjöru. Til dæmis rak tvær
konjakstunnur á Breiðabólstað-
arfjöru, eina eða fleiri brauð-
tunnur og margt fleira. Mikið
var af fiski í strandinu — allur í
tunnum, eins og salt. Þetta rak
mest x kringum strandið, og
nokkru var bjargað af mönnum
úr skipinu sjálfU.
Reist var skýli á fjörunni, þar
sem strandmennirnir höfðust
við þar til þeir voi’u fluttir til
Hornafjarðar nokkrum dögum
eftir strandið. Sú var venja að
hreppstjóri tilnefndi tvo til
fjóra menn til að gæta strands-
ins bæði nótt og dag, unz sala
hafði farið fram, en það gat
dregizt í tvær til þrjár vikur.
Langt var að sækja sýslumann
og mörg og stór vötn á leiðinni.
Það var hann, sem framkvæmdi
söluna eða skipaði einhvern í
sinn stað til þess. Þó mátti
hreppstjóri selja það af matvæl-
um eða öðru, sem lá fyrir sjá-
anlegum skemmdum. En sjald-
an mun hreppstjóri hafa not-
að þennan rétt. Þeir, sem gættu
strandsins, voru kallaðir vþku-
menn. Var þeim búið skýli við
strarxdið. Þar höfðust þeir við.
Dóu ekki
ráðlausir.
Þeir Suðursveitungar, sem á
strandið fóru að þessu sinni,
urðu margir kenndir, og sumir
vel það. Nóg var að fá af víni,
bæði sem þeir frönsku veittu,
og sem menn gátu náð sér á
annan hátt. Þegar björgun var
lokið þennan dag, hélt hver
heim til sín og voru glaðir í
skapi. Ragnar Þórarinsson
frændi minn, nú trésmíðameist-
ari í Reykjavík, en þá á Breiða-
bólstað, var einn af þeim, sem
var við björgun á strandinu.
Hann var í nýjum leðurstíg-
vélum, sem ekki var algengt í
þá daga. Fylgdust þeir að heim
um kvöldið hann og Stefán Jóns
son þá á Reynivöllum, tengda-
sonur Eyjólfs hreppstjóra, sem
áður hefur verið nefndur. Leið
þeirra lá eftir fjörunni, þar sem
ýmislegt rekald var úr skipinu,
þar þarna fáförult, því leið
flestra lá í aðra átt. Komu þeir
þá að konjakstunnu, sem lak
niður innihaldinu. Þetta fannst
þeim félögum ótækt, að láta
þennan dýrmæta vökva renna
í sandinn. Fann Ragnar þá upp
á því snjallræði að fara úr stíg-
vélunum og fylla þau af konj-
aki, en gekk berfættur heim.
Góðglaðir komust þeir heim um
kvöldið með þennan feng sinn.
Stuttu eftir að það gei'ðist,
sem nú hefur verið frá sagt, bar
þrjá Suðursveitunga að sömu
tunnu og þá Ragnar og Stefán.
Þetta voru Þórður faðir minn,
Bjarni Runólfsson bóndi á
Kálfafelli, og Þorsteinn Jóns-
son sama stað. Nú fóru þeir að
bera ráð sín saman, hvort ekki
væri hægt að bjarga einhverju
úr tunnunni áður hún læki öll
niður. Faðir minn benti á kút,
sem var þar nokkru austar á
fjörunni. Bezt var að biðja Þor-
stein að hlaupa eftir honum því
hann var fráastur þeirra félaga.
Ekki stóð á Þorsteini, og áður
löng stund leið var hann kom-
inn aftur og þá með kútinn og
væna seglpjötlu til að binda
yfir hann því enginn hlemmur
var þar nálægt. Nú var helt úr
tunnunni í kútinn. Hann tók
40—50 potta. Síðan tóku þeir
gröf í sandinn jafn djúpa og
kúturinn var hár, bundu seglið
ramlega yfir og létu hann nið-
Framh. á bls. 25.
t
YFIRBYGGINGAR
á rússneskar
jeppabiíreiðir
af þessari gerð
eru nú í
framleiðslu
hjá okkur

Einnig framleiðum. við allar gerðir af yfir-
byggingum ú bíla og jarðvinnslutœki.
BÍLASMIÐJAN H.F.
LAUGAVEGI 176 SÍMI: 337G4
Petta
er
metkit!
SJÓKLÆÐAGERÐ
H.F.
Skúlagötu 51, Reykjavík. — Símar 14085 & 12063.
FRAMLEIÐIR IMEÐAIMTALDAIM VARIMIIMG:
Sjóklæði úr gúmmí og plastefnum (,,Galonefnum“)
Siðstakkar, sjóhattar, treyjur, buxur, pils, svuntur, síðar og
hálfsiðar kápur með hettu, barna- og unglingakápur án hettu.
Einnig barna regnsett — (treygja, buxur og hetta).
Vinnuvettlinga, einfalda og tvöfalda
Þrjár stærðir úr sterkum, gulum og hvítum loðstriga.
UKarbuxur sjómanna (,,Trawlbuxur“)
og fyrir konur og karla ýmsan kápuvarning úr
Coítongaberdine og poplin.
'k
ATH.: Sjóklæðin úr sænsku „galonefnunum“ haldast mjúk í
allt að 40° frosti og bola 100° þurran hita.
Þau eru landsþekkt fyrir gæði og aðeins framleidd hjá
SJÓKLÆÐAGERÐ ÍSLAIMDS H.F.