Tíminn - 10.11.1968, Síða 14

14
TÍMINN
SUNNUDAGUR 10. nóvember 1968.
Félag Framsóknar-
kvenna í Reykjavík
heldur fund í
samkomusal Hall
veigarstaða
þriðjudaginn 12.
nóvember n. k.
kl. 8,30 síðdegis.
Fundarefni:
Stjórnmálavið-
horfið. Frummæl
andi er Kristján
Thorlacius deildarstjóri. Önnur
mál. Gestir á fundinum verða þátt
takendur í félagsmálanámskeiði
framsóknarkvenna.
Fjölmennið og takið með ykkur
nýja félaga. Stjórnin.
EYSTEINN
Framhaid aí 8 síðu
toga sé sízt meira en áður var t.d.
fyrst þegar ég þekkti til. Ég tel,
að félagsskapur og félagsvinna sé
miklu meiri nú en áður var í
flokkunum. Mér finnst t.d.
að mest af mínu lífi hafi gengið
í að ráðgast við aðra menn um
hvað gera skyldi í málefnum
flokks og þjóðar, og alltaf er ver-
ið að bæta við í okkar flokki nýj-
um félagsstigum- Það eru almenn
flokksfélög, yngri manna félög, og
kvenfélög. Þá eru málefnahópar
úr stéttunum þá kjördæmaþing,
fjölmenn miðstjórn og fram-
kvæmdastjórn, þá flokksþing, þar
sem mæta mörg hundruð manns
og mjög fjölmennir hópar, sem
vinna að undirbúningi að stefnu-
mótun í einstöku málaflokkum.
MILLIVEGGJAPLÖTUR
w ?" f * » ■ j i > Í ' jP? J L ' L ( f |i I ' í Sggps&r-jí: C; , -. þ $$ Ss " i; » é 4 'f sShBH
RÖRSTEYPAN KÓPAVOGI - SlMI 4093C H*F
ÞAKKARÁVÖRP
Innilega þakka ég öllum þeim sem sýndu mér
vinarhug og sæmd á 75 ára afmæli mínu þann 29. okt.
síðastl., með gjöfum, kveðjum, heimsóknum og á annan
hátt. — Minnist ég þess með mikilli gleði og þakklátum
huga.
Kristján Jóh. Kristjánsson.
Ég þakka ykkur öllum, sem heiðruðuð mig með
heimsókn, gjöfum og hlýjum árnaðaróskum á áttræðis- 1
afmæli mínu hinn 22. október s.l. — Guð blessi ýkkur
öll.
Rósa Eyjólfsdóttir, Hjálmsstöðum
FaSir okkar, tengdafaSir og afi
Kristbjörn Hafliðason
lézt aS heimili sínu BirnustöSum, SkeiSum 8. nóvember.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Innilegar þakkir sendum viS þeim sem sýndu okkur samúð og hlý
hug viB andlát og jarðarför
Valdemars K. Benónýssonar,
frá Ægissíðu.
Sigurbjörg GuSmundsdóttir,
Þórdís Valdimarsdóttir,
Erlingur Valdimarsson,
Ásgeir Valdimarsson.
Konan mín
Aðalheiður Heiga Eiríksdóttir
frá Fossl, SíSu
lézt á Borgarspitalanum 8. nóv.
GuSmundur Hermannsson.
Þökkum af alhug sýnda vináttu og hlýhug vegna andláts
Unnar Pétursdóttur,
frá BollastöSum.
Pétur Pétursson og fjölskylda.
Þetta virðist vera þó nokkuð. Nán
ast virðist mér svona í léttum tón
sagt, að ég hafi t.d. aldrei fengið
að ráða neinu svo miklar ráða-1
gerðir fara fram. En kannski er
ég bara talandi vottur þess, hvað
menn geta orðið hættulegir, svo
ég þori ekki að fella neinn dóm
um þetta þegar til kemur.. En
sleppum öllu gamni og lökum eft-
ir því, að félagskerfið vantar ekki
hjá flokkunum og að óhemju
vinna er lögð í það einmitt af
foru.stumönnunum áð koma upp
féiögum, byggja þau upp og fá
scm flesta til þátttöku í féiags-
starfi. Það er mikil vinna iögð í
þetta og m.a. með þeim árangri,
sem ég benti á áðan og sem ég
býst við að sé eitthvaö hliðstælt
í öðrum flokkum, að félagsstig-
um fjölgar og það fjölgar þeim,
sem kvaddir eru til ráða.
Vilja fleiri vinna?
Ég held, að þessi efni séu ekki
enn rædd af alveg nógu mikilli
hreinskilni og því þurfi að ræða
það atriði betur og nánar, að safn-
ist vþld á hendur örfáum mönn-
um við þessi eða þessu lík félags-
skilyrði í flokkunum, stafi það
ekki eingöngu af frekjti eða yfir-
gangi .einstakra manna, sem ó-
neitanlega getur valdið miklum
skaða og ruglað eðlilegt félags-
starf, heldur hljóti það einnig
blátt áfram að stafa af því, að
það séu of fáir, sem vilja fórna
því sem fórna þarf til þess að
beita áhrifum sínttm í félagsstarfi
hvað þá, leggja verulega að sér í
.baráttunni. Það getur kveðið svo
ramt að þessu, að sumir sitji uppi
með meira vald en þeir kæra
sig um eða telja eðiilegt. Vanda-
málið í þessu öllu saman, sem ó-
neitanlega er ekkert smávaxið, er
mest þetta, að þrátt fyrir öll þessi
félög taka menn ekki svo almennt
þátt í félagslegu flokksstarfi, póii
tísku, að allt þetta mikla félags-
kerfi, sem byggt hefur verið
upp í flokkunum, verði annað og
meira, þijátt fyrir allt, en vett-
vangur tiltölulegra fárra manna
í hverju byggðarlagi.
Það' er sannleikur, að þrátt fyr-
ir alla þá feikilegu vinnu, sem
lögð er í það einmitt af forustu-
mönnunum að reyna að koma
fleirum og fleirum inn í starfið
og állir flokkar séu, opnir upp á
gátt, er ástandið samt sem áður
svona, og þannig hefur þetta allt-
af verið, og það er áreiðanlega
sízt verra nú í þessu tilliti eni'áð-
ur. Það hafa alltaf verið allt of
fáir sorglega fáir, sem hafa viljað
leggja á sig það erfiði, sem þarf
til þess að pólitískt félagsstarf sé
í nógu góðu lagi og skoðana-
myndun eigi sér stað á nægilega
víðtækri undirstöðu. Þess vegna
verður að leggja aðaláherzluna á
að finna nýjar aðferðir til þess
að fólk vilji taka meiri þátt í
pótitísku félagsstarfi en nú tíðk-
æt. Því þátttakan er ekki nógu
mikil, það er veiki punkturlnn.
Vitaskuld er sú gagnrýni rétt-
mæt, að of lítil endurnýjun er í
trúnaðarstöðum. Það eru margar
ástæður fyrir því, sem mér mun
ekki takast að rekja í fáum orð-
um. Það er t.d. land kunnings-
skaparins, sem við lifum í. Það
eru hlutfallskosningar, þegar um
alþingiskjör er að ræða. margra
manna í senn á iistum, sem setja
þetta mjög í sjálfheldu. Þær leyna
því t.d. hverjir hafa fylgi, og ó-
talmargt fleira, sem kemur hér til
greina. Það lítur út fyrir, að kjör-
dæmaþingin og kjördæmisráðin í
kjördæmunum nýju, sem hafa
fengið aukið vald í sumum flokk-
unum a.m.k frá miðstjórnum
flökkanna, ætli að reynast ihalds
samar stofnanir að því er varðar
endurnýjun á mönnum í trúnað-
arstöður, og ástandiö i því efni
er sízt betra en áður var. Ég
held, að menn verði að veita
þessu athygli.
Mitt álit er að þrátt fyrir hið
1 mikla félagsstarf, sem tekið hefur
verið upp í flokkunum á undan-
förnum áratugum og orðið hefur
til verulegra bóta frá því, sem
I áður var, þegar nokkrir leíðtogar
mörkuðu málin mikið á hné sér,
þá sé ástandið alls ekki nógu gott
og meira að segja að sumu leyti
mjög alvarlegt.
Höfuðmeinið er, að alltof fáir
eru raunverulega starfandi að fé-
lagsmálum í flokkunum og því ríð
ur eins og ég sagði áðan, mest á
því, að finna nýjar og heppilegar
leiðir í stjórnmálastarfinu, og þá
skiplir auðvitað langmestu að
finna leiðir sem unga fólkið vill
fara og helzt þarf unga fólkið að
finna sjálít nýjar starfsaðferðir,
sem eru betri en þær, sem við
höfum fundið, sem nú erum ekki
len^ur ung.
Ég tel mikilvægt að við þau
eldri, sem þekkjum vissa þætti
tökum hreinskilnislega og opin-
skátt' þátt í umræðunum um þessi
efni. Auðvitað erum við tortryggð
ir sumir, kannski meira en dálít-
ið af unga fólkinu, og þurfum við
ekkert að vera hissa á því. Það
er jafnvel talin lævísi af okkur,
ef við tökum gagnrýni vel, en
náttúrlega þá fyrir neðan allar
hellur, ef við tökum honni illa.
Það er sem sé svipað ástatt fyrir
okkur og Nasreddinn, þegar
hann var á ferð forðum með dreng
inn sinn og asnann. En við meg
um ekki láta það verða til þess,
að við leggjum árar í bát í stað
þess að reyna að hafa sem mest
gagn af þeirri hreyfingu, sem á
hefur komizt og leit að nýjum
leiðum. Það væri líka eitthvað
meira en lítið skrítið og horfði
satt að segja ekki vel, ef ungu
fólki fyndist allt vera, eins og
það ætti að vera með stjórnmála-
starfið.
Hvað á að gera?
En hvað á þá að gera? Á
hvað vil ég benda? Ég ætla að
reyna að ljúka þessari ræðu fyrir
kl. 5 og skal því fara fljótt yfir
sögu.
í fyrsta lagi bendi ég á að
breyta aldurstakmarki í félagsskap
ungra manna í öllum flokkum og
færa það niður í 25 ár, ef ekki
21 ár. Flokksfélög almennt eiga
að mínum dómi að vera samtök
unga fólksins ekki síður en hinna
eldri. Það er stórfelld yfirsjón að
mínu viti af unga fólkinu að
halda sig í hálfgerðum æfinga-
búðum til 35 ára aldurs, eins og
unga fólkið i flokkunum hefur
gert undanfarið og vera einungis
tengt með sérstökum fulltrúum
við flokkana. Þetta álít ég mjög
þýðingarmikið atriði. Þá álít ég,
að konurnar ættu að koma inn í
hin almennu stjórnmálafélög og
starfa þar með körlum.
Ég tel, að taka ætti upp próf-
kjör eða ef til vill öllu heldur
skoðanakannanir innan flokkanna
og binda slíkar skoðanakannanir
eða prófkjör við þá, sem í stjórn
málafélögunum eru. Menn fengju
réttindi til þess að taka þátt í
þessum prófkjörum eða skoðana-
könnunum með því að vera í fé-
lögunum, taka þátt í pólitísku fé-
lagsstarfi. Taka ætti upp
þann sið, að allir gengju æv-
inlega undir skoðanakönnun, til
undirbúnings framboðum, einnig
þeir, sem þingsæti skipa og
]>að ætti engan mannamun að
gera í þessu tilliti.
Alþm. ættu að taka upp aftur
þingmálafundi eða leiðarþing að
sumu leyti með gamla sniðinu en
þó með nýjum hætti- Ég veit. að
sumir alþm. hafa aldrei hætt við
leiðarþing eða þingmálafundi, þó
að þau hafi ekki ætíð verið vel
sótt sem aldrei hefur raunar ver-
ið. Allir alþm ættu að taka upp
þennan hátt einnig í þéttbýlinu,
og ég fagna l)ví, að þm Framsfl.
í Reykiavík hafa tekið upp þenn-
an sið. byrjuðu a honum hér og
halda fundi. sem opnir eru fyrir
alla og ætiaðir til bess að skipt
I ast á skoðunum um þingmál og
fleira. Hafa fundina eftir bæjar-
hverfum og þessi háttur ætti að
verða alls staðar í þéttbýlinu, en
það hefur vafizt fyrir mönnum að
finna heppilegt fundarsnið í þétt-
býlinu. Ég hygg, að þarna sé það
fundið. Það hefur gefizt allvel hjá
okkur á Austurlandi að reyna að
fá þessa fundi skemmtilegri og
fjölbreyttari en áður hefur verið
með því að hafa annað hvort eng-
ar eða nálega engar framsögu-
ræður en hafa viðtalssnið. Með
því móti er hægt að fá margfallt
meira að vita um það, hvað funda-
menn raunverulega vilja en með
gamla laginu.
Það ætti að taka upp sérstaka
stjórnmálafræðslu í sjónvarp og
útvarp. Þau samtöl, sem nú eiga
sér stað í þessum fjölmiðlunar-
tækjum um pólitísk efni eru mjög
til bóta að mínu viti, en það ætti
einnig að taka upp stjórnmála-
fræðslu sem þessar stofnanir
settu á fót í samráði við stjórn-
málaflokkana.
Það þyrfti að finna leiðir til
þess að gera Alþingiskosningar
persónulegri. Ef menn vilja ekki
einmenningskjördæmi, þá með
því að hafa persónuleg framboð
í kjördæmum samt og persónuleg-
ar kosningar, en slíkt er mögu-
legt. Hefi ég ekki tlma til að
útskýra það nánar, en vísa í því
, efni m.a. til þess fyiúrkomulags
sem er viðhaft í Danmörku. Þetta
' mundi verða til verulegra bóta
frá því, sem nú er.
Loks vil ég leggja áherzlu á,
að ég tel það höfuðnauðsyn, að
þeir, sem áhuga hafa fyrir endur
bótum á pólitísku starfi, vinni að
því innan stjórnmálaflokkanna,
því að það getur aldrei orðið
nema til ills að fjölga stjórnmála-
flokkunum.
í þessari þáltill. er lagt til,
að fela forsetum Alþingis og fúll-
trúum frá þingflokkunum að ann'
ast endurskoðun á starfsháttum A1
þingis. Sumum þykir ef til vilÞ
dálítið skrítið, að ég skuli'leggja
til, að forsetarnir komi þar inn,
allir þrír aðalforsetarnir úr stjórn
arflokkunum. En í þessu
sambandi lít ég e-kki á forsetana
fyrst og fremst sem fulltrúa stjórn
arflokkanna. Ég lít á þá sem full-
trúa Alþingis, og ég treysti því,
að þeir vinni þannig að þessari
endurskoðun. Það er í því viss
stefna af minni hendi að stinga
upp á því, að þessi endurskoðun
fari ekki fram á vegum fulltrúa
stjórnm'álafLokk a n n a eingö n gu
eða fulltrúa frá þeim, heldur fari
hún fram á vegum aðalforset-
anna ásamt fulltrúum frá hverj-
um þingflokki- Ég vil með þessu
sýna traust mitt á hæstv. forset-
um, að þeir líti á sig sem for-
svarsmenn Alþingis, og ég veit, að
þeir hafa áhuga fyrir því að endur
skoða þessi efni.
Sjálfsagt mun einhver segja, að
þessar endurbætur, sem ég sting
upp á, muni kosta eitthvað. og
auðvitað munu þær auka kostnað-
inn við þinghaldið. Ég mun ekki
ræða það mikið hér. En um það
vil ég segja þetta, og það munu
verða mín lokaorð: Ég tel, að þjóð
in hafi blátt áfram ekki ráð á
öðru en að kosta meiru til Al-
þingis og búa betur að því en
gert hefur verið undanfarna ára-
tugi. Það er hreinlega þjóðar-
nauðsyn að kosta meiru til Al-
þingis en gert hefur verið til
þess að koma endurbótum á. Því
erfiðar sem horfir í málefnum
landsins, því verr hefur þjóðin
ráð á að vanrækja umbætur í
þessu efni. Nokkrar milljónir í
auknum alþingiskostnaði eru smá-
munir samanborið við það, sem í
húfi er, og smámunir samanborið
við almenna kostnaðarþenslu í rík
iskerfinu, en sterk tök sjálfs Al-
þingis og áhrif þess og aukin
vinna þingmann.a og bætt aðstaða
vinna þingmana og bætt aðstaða
þeirra, er líklegri til að stuðla að
aukinni ráðdeild í þjóðarbúskapn
um en nokkuð annað-