Vísir - 29.04.1978, Side 11

m
VISIR Laugardagur 29. apríl 1978 1 1
Að bregða stórum svip
yfir umhverfi sitt
1 einhverju frægasta kvæði ís-
lands, þegar frá eru taldir
Passiusálmar séra Hallgrims,
ávarpar skáldið höfuðskepnuna
Útsæ og segir ,,þú bregður stór-
um svip yfir dálitið hverfi”.
Halldóri Laxness fannst eitt-
hvað dauflegt að koma i Þrúð-
vang unglingi, og kallar þess
vegna svona lagaðan skáldskap
stórmikið trog, sem stendur þó
tómt, og jafnvel blaður með
hátiðabrag. Aðrir eru þeir, sem
þykir þetta bara nokkuð gott, til
að mynda prestar og heildsalar.
Þeir eru að bera sig að halda i þd
hugsun, að það sem er stórt
stækki umhverfi sitt, en smækki
það ekki. Kannski stækka lika
meiín umhverfi sitt, þegar þeir
eru stórir sjálfir. Einn slikur
maður er Ragnar H. Ragnar á
Isafirði.
Þjóðfélagslegt réttlæti á
Vestf jörðum
Vestfjörðu byggja tveir af
hundraði Islendinga, eða kring-
um tiu þúsund manna. Þar eru
viða snoturlegar byggðir undir
bröttum fjöllum við djúpan sjó.
Reikningsmeistarar segja
okkur, að þessar fáu vinnandi
hendur vestra dragi i þjóðar-
bjíið um tuttugu og fimm af
hundraði eða fjórðung þeirra
fiskafurða, sem Islendingar
flytja til annarra landa og selja
þar fyrir peninga. Er ekki þetta
þung byrði, sem hvilir á herðum
fárra? Engin furða, þótt naum-
ur timi sé aflögu handa öðrum
viðfangsefnum en fiskinum.
Samt aungvar glósur, bræður og
vinir'Vonandi heldur enginn, að
Vestfirðingar séu að biðja um
ölmusu, þegar þeir nefna skóla,
sjúkrahús, vegi og brýr? Þegar
svo fámennum hópi er á hendur
falið jafnstórt verkefni og hér er
raunin, verður afleiðingin til
lengdar hvorki meira né minna
en það sem nefnt hefur verið
þjóðfélagslegt ranglæti. Þegn-
arnir leggja mikið af mörkum,
en kosta til þess mörgu þvi, sem
Ragnar H. Ragnar.
Frú Sigríður J. Ragnar.
Ragnar, erjað akur, sem er að
þvi skapi ágætlega frjósamur
sem honum er hætt við blæstri
skaðsamlegra vinda. Það er
löng tónlistarhefð á Isafirði.
Ragnar stendur á herðum
prýðilegra manna eins og. Jóns
Laxdal og Jónasar Tómassonar
eldri. Og menn eru söngvisir við
Djúp. Þetta er góði akurinn. En
fáar hendur þurfa að anna
miklu dagsverki við sjóinn.
Menn eru þreyttir að kveldi. Af-
kastamikil fiskimið þurrka út
öll skil á milli vertiða. Þetta eru
skaðsamlegu vindarnir. Það er
er þvi ekki tekið út með sitjandi
sældinni að efla mönnum tón-
listarskyn i sliku umhverfi. Það
er gæfa tsafjarðár, að Ragnar
H. Ragnar er allra manna ólat-
astur.
talið er til mannsæmandi lifs.
Kýrin er blóðmjólkuð. Þræla-
hald var slikt einu sinni kallað.
Menningarinnar góða
barátta
A fjölmennustu verstöðinni
vestra, Isafirði, er tónlistar-
skóli,, sem verður þrjátiu ára i
vor. Skólastjóri,hans er Ragnar
H. Ragnar, einhver ótrauðastur
verkamanna i vingarði menn-
ingar, sem uppi er á íslandi nú.
Hann er brennandi i andanum.
Ragnar verður áttræður i haust.
Þó kennir hann fullan starfsdag
sem tvitugur væri. Að loknu
löngu og merku starfi i Kanada
fluttist hann til Isafjarðar á
miðjum aldri og hóf þar ævi-
starf númer tvö. Nú hefur hann,
með ómissandi aðstoð konu
sinnar, frú Sigriðar Jónsdóttur
Gróskan í skólahaldinu
,,Skóli er ekki hús, skóli er
fólk,” segir Ragnar. Við þröng-
an húsakost til skamms tima
hafa hundruð nemenda sótt
ómældan þroska til Ragnars,
sumir jafnvel úr öðrum
byggðarlögum. Kennarar hans
eru nú ellefu talsins, þar af 5
fastráðnir. Sjálfur kennir Ragn-
ar manna mest. Margir læra á
pianó, en aðrir á orgel, fiðlu,
flautu, gitar, klarinett, horn,
selló o.s.frv. Ragnar kennir ekki
i hálftima, heldur fjörutiu og
fimm minútur og helst lengur.
Hver nemandi hans hefur stóra
bók, þar sem Ragnar skráir
fyrirmæli sin og fræðslu niður i
minnsta smáatriði. Slikt hafði
ég aldrei séð, fyrr en ég kynntist
Ragnari. Frú Sigriður kennir
tónfræði, en er þar að auki sá
snillingur skipulags og stunda-
töflu, sem gerir þessari fjöl-
mennu stofnun kleift að ganga
eins og maskina. Þá er kennd
hljómfræði og tónlistarsaga. Og
myndarleg hljómsveit starfar
við skólann.
Sunnudagskonsert
Þá er ótalið séreinkenni Tón-
listarskóla ísafjarðar, sem ljær
honum alveg sérstakan svip, en
það eru sunnudagskonsertarnir
á heimili Ragnars og kennara-
fundirnir, sem fylgja. Flesta
sunnudaga skólaársins kemur
lunginn úr nemendahópnum
heim til Ragnars. Þar er svo
haldinn myndarlegur sunnu-
dagskonsert, og gildir einu
hvernig viðrar þann dag, einn-
egin naumast teknar til greina
afsakanir eins og þær, að menn
ætli á skiði um helgina, ellegar i
afmælisveislu. Sá nemandi, sem
ekki gefur sunnudagshljómleika
má gæta þess að hann verði ekki
persóna non grata i isfirsku
mannfélagi. Svo voldug eru
áhrif Ragnars. Og hversu mót-
andi og heillavænleg eru þau
ekki fyrir börnin! Og það er ein-
drægni og alúð Ragnars, sem
þvi veldur fyrst og fremst,
hversu glæsilegur árangur
verður af skólahaldi hans og frú
Sigriðar. Hvar skyldi til að
mynda kennarafundur vera
haldinn vikulega, nema i Tón-
listarskóla Isafjarðar? Það eru
endurnýjaðir kennarar, sem
halda á vit starfa sins á mánu-
degi, staðráðnir i þvi að gera
sitt besta.
Stór staður
Þegar stelpuskottið innan úr
Firði eða stráksláninn úr
Neðsta hrista fram úr erminni
eins og eina hrNeppstjórasnýtu,
og það með glæsibrag, þá stund
er ísafjörður stór staður sam-
kvæmt skilgreiningu. Það eru
menn á borð við Ragnar H.
Ragnar, sem setja heimabyggð-
ina sina á landakortið.
islensku útgáfuna og þá
amerisku, þá er munurinn á
fyrirhöfninni svipaður og á að
taka flugvél til Vestmannaeyja
og róa þangað á baðkari (fyrir
Reykjanesið).
Lýðræðið er semsagt þungt i
vöfum þegar það er iðkað upp á
ameriska mátann. En
Amerikanar vilja ógjarna
breyta stjórnarfarinu. Þeir
benda t.d. á að aðe'ins i Ameriku
hefði forseta eins og Nixon verið
þröngvað úr starfi fyrir
Watergate. Það er stærð lands-
ins sem á sök á svifaseinu
lýðræði, benda hinir sömu á.
Eitt er vist, að Kröflu-
ævintýramenn sætu ekki lengur
i embættum sinum ef þeir
byggju við ameriskt lýðræði.
Það miðast nefnilega við
einstaklinga. Þótt til séu tveir
stórir stjórnmálaflokkar, þá er
kosið um einstaklinga, en ekki
flokka. Einstaklingar sem gera
vitleysur geta ekki falið sig bak
við kjólfald flokksins.
Helsti munurinn á stóru
amerisku flokkunum er sá að
Repúblikanar eru aðeins ihalds-
samari, og vilja minni afskipti
hins opinbera af viðskiptalifinu.
Ameriskur kjósandi á úr
mörgu að velja. A einu ári getur
hann t.d. þurft að kjósa forseta
landsins, þingmann á alrikis-
þingið i Washington, þingmann
á rikisþingið,ráðsmann i fylkis-
stjórn, borgarstjóra, borgarráð,
skólanefnd, og um alls konar
málefni sem hafa verið lögð
undir allsherjaratkvæði.
Þessar kosningar eru ekki all-
ar á einum degi ársins, heldur
dreifast nokkuð. Oft eru þó
nokkrar kosningar saman á ein-
um degi, og það þarf aðeins aö
fylla út einn atkvæðaseðil. Hann
aetur þó orðið langur. Stundum
þarf að krossa allt að fjörutiu

sinnum til að greiða atkvæði um
öll málefni á seðlinum.
En allt þetta lýðræði er litið
iðkað i Ameriku. Fólkeralmennt
áhugalitið um hvernig fer um
menn og málefni. Þátttaka i
siðustu forsetakosningum var
t.d. aðeins um 50% af möguleg-
um kjósendum. Helmingur sat
sem sagt heima. Þátttaka i öðr-
um kosningum er jafnvel enn
minni. I kosningum um nokkur
hitamál i Oregon sl. haust sýndu
aöeins 16% mögulegra kjósenda
sig á kjörstað.
Þetta áhugaleysi kemur fram
um alla Ameriku. I raun er það
þvi aðeins litill hluti áhugafólks
um stjórnmál sem ræður mestu
um skipan mála. Stjórnmál eru
ekki áhugamál fjöldans.
Margar skýringar eru til á
þessu áhugaleysi. Sumir benda
á að málefnin séu of mörg, og
kjósandinn hafi ekki tima né
áhuga til að setja sig inn i þau.
Aðrir, og sá hópur hefur mestan
stuðning, segja að kjósandinn
eigi litið sameiginlegt persónu-
lega með þvi sem kosiö er um.
Hann hefur þvi litinn áhuga.
Það snertir almenning oftast
litið hvernig fer i flestum kosn-
ingunum, og fæstir hafa þvi
áhyggjur af hvernig fer.
Málefnin sem kosið er um eru
flókin, og oft erfitt að taka af-
stöðu. Þeir sem ekki kjósa gefa
einnig þá skýringu aðspurðir að
þeir telji atkvæði sitt skipta litlu
máli i þessum gifurlega fjölda.
Þeir segja einnig að allir stjórn-
málamenn séu eins, og það
skipti engu máli hver sé kosinn.
Hvers vegna þá að kjósa?
spyrja þeir. Margir segja einnig
að efnahagskerfi Ameriku
stjórni landinu, en ekki stjórn-
málamennirnir né fólkið. Þvi sé
engin þörf á þátttöku.
O