Morgunblaðið - 21.01.2001, Side 9

10 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
F
LUGFÉLAGIÐ Loftur,
Leikfélag Íslands og tal-
setningarfyrirtækið
Hljóðsetning runnu sam-
an í eitt í júní á liðnu ári.
Segja talsmenn þess að með samein-
ingunni hafi orðið til eitt stærsta fyr-
irtækið á sínu sviði á Íslandi. Flug-
félagið Loftur var stofnað árið 1994 í
kringum uppsetningu á Hárinu og ári
síðar innréttuðu forsvarsmenn þess
nýtt leikhús, Loftkastalann, þar sem
áður var renniverkstæði vélsmiðj-
unnar Héðins. Gestir á uppfærslu
Hársins voru 40.000.
Árið 1996 setti Leikfélag Íslands
(LÍ) upp söngleikinn Stone Free á
stóra sviði Borgarleikhússins og varð
hann vinsælasta sýningin á Íslandi
það ár, að sögn.
Hið sameinaða félag, Leikfélag Ís-
lands, setur nú upp leiksýningar í
Iðnó og Loftkastalanum og var sam-
anlagður gestafjöldi þar um 80.000
manns á síðasta ári. Samtals rúma
leikhússalir LÍ 560 gesti í sæti, auk
þess sem listrænt samstarf hefur ver-
ið haft við veitingafólk í Iðnó, þar sem
rúmast um 90 manns við borð í leik-
hússal.
Þá er verið að hleypa af stokkun-
um framleiðsludeild þar sem hug-
myndin er að nýta reynslu leik-
félagsfólks til framleiðslu á leiknu
sjónvarpsefni.
„Við sameininguna varð í fyrsta
skipti til þriðja stóra leikhúsið á Ís-
landi. Hingað til hafa stóru leikhúsin
bara verið tvö. Það eitt og sér hefur
breytt leikhúslandslaginu heilmikið.
Þegar Flugfélagið Loftur hóf starf-
semi árið 1994 renndu fáir grun í að
einkarekið leikhús ætti einhverja
framtíð. Nú fimm árum síðar er Leik-
félag Íslands orðinn órjúfanlegur
hluti af leikhúslífi landsins. Leiksýn-
ingar okkar höfða til breiðs hóps og
virðast snerta áhorfendur. Okkur
hefur tekist að reka leikhús fyrir
lægri fjárhæðir en áður hefur tíðkast,
án þess að það hafi bitnað á gæðun-
um,“ segir Magnús Geir Þórðarson
leikhússtjóri.
Sjálfstæðu leikhúsin laða að
Fyrir tíu árum sóttu 200.000 gest-
ir á ári leikhús á Íslandi, samkvæmt
upplýsingum frá Hagstofu. Í dag er
leikhúsaðsókn 350–400.000 manns á
ári og virðist áhorfendafjöldinn vaxa
jafnt og þétt að þeirra sögn. „Þessi
aukning er tilkomin vegna sýninga
sjálfstæðu leikhúsanna en Leikfélag
Íslands og Flugfélagið Loftur hafa
þar verið í fararbroddi hvað aðsókn
varðar. Það er líka ánægjulegt að
þrátt fyrir þetta hefur Þjóðleikhúsi
og Borgarleikhúsi tekist að halda
sínu,“ segir Magnús Geir ennfremur.
Ykkar markmið er að Leikfélag Ís-
lands verði mest sótta leikhús lands-
ins og þið lýsið yfir því að LÍ sé
„þekkingarfyrirtæki í menningar-,
afþreyingar- og skemmtanaiðnaði“.
Er æskilegt að tala um iðnað þegar
menning er annars vegar? Manni
flýgur helst í hug verksmiðjuvara í
því samhengi.
„Okkar markmið er að bjóða upp á
leiklist í hæsta gæðaflokki. Á þann
hátt tekst okkur að gera Leikfélag Ís-
lands að mest sótta leikhúsi landsins.
Listamenn verða stundum teprulegir
þegar menning og viðskipti eru nefnd
í sömu andrá. Þetta virðist eitthvað
sem ekki má nefna. Leikfélag Íslands
býr við aðstæður sem gera þær kröf-
ur að dæmið gangi upp. Til að svo geti
orðið verðum við að selja list okkar.
Markaðssetning selur ekki listvið-
burði, umtal gerir það. Markaðssetn-
ingin flýtir hins vegar fyrir þessu um-
tali. Gæði listarinnar eru alltaf
grunnurinn og það sem öllu máli
skiptir. Listamenn mega ekki vera
hræddir við að markaðssetja list sína.
Leiklist verður ekki til nema með
þátttöku áhorfenda og þeir verða að
vita hvað við erum að gera. Við setj-
um upp sýningu og látum aðra um að
selja afurðina,“ segir Magnús Geir.
Rakel Sveinsdóttir, framkvæmda-
stjóri LÍ, bætir því við að með sam-
einingunni hafi skapast tækifæri til
að víkka út starfsemina og nýta þá
reynslu sem fyrir var í fyrirtækjun-
um. „Ég tel að ekki séu margir hér á
landi sem hafa burði til að sinna þjón-
ustu á borð við þá sem við höfum í
hyggju. Ólíkt þeim fyrirtækjum sem
fyrst og fremst einbeita sér að tækni-
lausnum eða breytingum á umhverfi
sökum tækninýjunga einbeitum við
okkur að því að þróa innihald. Þá
skiptir ekki öllu hver miðillinn er,
hvort um er að ræða leiksvið eða sjón-
varpsskjá,“ segir hún.
Hugmynd verður að sýningu
Magnús bætir við að fyrirtækið
byggi á reynslu í að þróa hugmynd
frá því að vera „bara hugmynd“ að
fullbúinni leiksýningu á sviði. „Við
trúum því að í framtíðinni verði meiri
áhersla á leikið innlent efni á sjón-
varpsstöðvunum. Við munum yfir-
færa reynslu okkar úr leikhúsrekstr-
inum á þessa nýju framleiðsludeild,
sem Hallur Helgason veitir forystu,“
segir hann.
Rakel leggur áherslu á að ekki sé
ætlunin að standa fyrir hefðbundinni
þáttagerð. „Við erum sannfærð um að
hægt sé að gera vandaða innlenda
framhaldsþætti. Af hverju getum við
ekki boðið upp á íslenska Vini eða
drama í íslenskum réttarsal. Slíkt
hefur færst í vöxt á Norðurlöndun-
um, svo dæmi sé tekið, og það hefur
sýnt sig, að þegar byrjað er að sýna
slíkt efni í sjónvarpi vilja áhorfendur
meira.“
Höfum við næga reynslu í gerð
handrita fyrir leikna framhaldsþætti
að ykkar mati. Handritsgerðin virð-
ist oft veikasti hlekkurinn í þeirri
keðju hér?
„Ég er þeirrar skoðunar að við
verðum ekki lengi að laga okkur að
breyttum aðstæðum og að handrits-
gerð muni taka miklum framförum,“
segir hún.
Magnús bendir á að þeir sem hafa
tilskilda færni fái litla þjálfun því
markaðurinn fyrir slíkt efni sé enn
sem komið er svo lítill. „Hingað til
hefur verið langt á milli verkefna, en
um leið og gerð framhaldsþátta eykst
verður breyting til hins betra. Fram-
farir í íslenskri kvikmyndagerð, sem
vel að merkja nýtur nú aukinna
styrkja, eru áþreifanlegt og gott
dæmi. Hið sama mun eiga sér stað í
sjónvarpi,“ segir hann.
Leikfélag Íslands hefur til að
mynda gert samning við Stöð 2 um
framleiðslu framhaldsmyndaflokks
og segir Rakel að gerðir verði þrír
þættir til þess að byrja með. Verði
viðtökur áhorfenda góðar haldi fram-
leiðslan áfram, að öðrum kosti ekki.
Þáttaröðin hefur vinnuheitið B-vakt-
in/Hafnarfjarðarlögreglan sem
stendur, en höfundur er Hallur
Helgason.
„Nútímalegt fyrirtæki“
Leikfélag Íslands hefur jafnframt
fastráðið fimm leikara og segja
Magnús og Rakel þá vera virka í allri
stefnumótun og verkefnavali.
„LÍ er nútímalegt fyrirtæki og
býður upp á fjölbreyttara vinnuum-
hverfi en listamenn hafa átt að venj-
ast. Hingað til höfum við ætíð laus-
ráðið leikara í tiltekin verkefni, en oft
hefur það verið starfseminni til traf-
ala að listamennirnir séu samnings-
bundnir annars staðar og við þurft að
víkja þegar kemur að úthlutun sýn-
ingardaga og þess háttar. Því er mik-
ill akkur í því fyrir okkur að geta fast-
ráðið listamenn. Þeir verða fimm
talsins til þess að byrja með og ekki
víst að sá hópur stækki mikið til við-
bótar. Þessir einstaklingar mynda
kjarna, sem er grunnurinn í allri
starfsemi félagsins, og koma til dæm-
is að stefnumótun, verkefnavali og
öðrum listrænum ákvörðunum ásamt
leikhússtjóra. Við viljum hins vegar
ekki rígbinda okkur af hópi fastráð-
inna leikara heldur hafa svigrúm til
ráða líka leikara í einstök verkefni.
Eitt stærsta skref okkar frá því þessi
rekstur hófst er að geta horft fram
veginn og gert áætlanir fram í tímann
og gríðarlega mikilvægt að fá lista-
mennina sjálfa með í þær vangavelt-
ur,“ segir Magnús Geir.
Ein leið leikara til þess að drýgja
tekjur sínar er talsetning barnaefnis
og auglýsinga og segir Magnús enn-
fremur að Leikfélag Íslands bjóði
annars konar samninga en „stofnana-
leikhúsin“ tvö.
„Við höfum farið út í að bjóða hærri
föst laun og meiri sveigjanleika. Leik-
ararnir taka að sér víðara starfssvið,
þeir geta leikið, leikstýrt og unnið að
talsetningu, en sú framleiðsla skapar
jafnframt tekjur fyrir okkur. Hver og
einn fær tækifæri til þess að einbeita
sér að því sem hann gerir best. Frelsi
innan fyrirtækisins felst í því að verk-
svið hvers og eins sé afmarkað. Skýr
stefna er líka grundvöllurinn fyrir því
að við getum rekið hagkvæmt leik-
hús,“ segir hann.
Rakel víkur talinu aftur að lang-
tímamarkmiðum fyrirtækisins og
hlutverki fastráðinna leikara í því
samhengi. „Hver leggur sitt af mörk-
um á ólíku sviði, ekki bara hvað varð-
ar verkefnaval, heldur fleiri hugsan-
legar hliðar starfseminnar, svo sem í
tengslum við landsbyggðina, skóla
eða netmiðla, svo fátt eitt sé nefnt.
Hér í anddyrinu er rituð setning sem
mér finnst lýsandi fyrir það sem við
erum: Lítið fyrirtæki með stórt
nafn,“ segir hún.
Dagskrá vetrarins hjá Leikfélag
Íslands hefur verið kynnt undir slag-
orðinu skemmtilegt leikhús. Hvað er
skemmtilegt leikhús?
„Skemmtilegt leikhús er leikhús
sem snertir áhorfendur í hjartastað.
Þegar tekst að hreyfa við fólki og
hafa áhrif á það er takmarkinu náð.
Skemmtilegt leikhús er alls ekki
endilega léttvægt eða farsakennt.
Fólk fer í leikhús til þess að láta segja
sér sögu eða verða fyrir áhrifum,
sama hvort þau kallast hlátur eða
grátur. Við höfum verið með sýningar
af báðum gerðum og Stjörnur á
morgunhimni er verk sem seint verð-
ur sagt að sé markaðsleikhús, ef ég
hef skilið skilgreininguna á því rétt. Á
sama tíma síðar og Sjeikspír eins og
hann leggur sig eru fyndin verk, en
engu að síður mikilvæg. Það eiga ekki
Forsvarsmenn Leikfélags Íslands stefna að því að reka mest sótta leikhús landsins
Morgunblaðið/Ásdís
Leikfélag Íslands. Magnús Geir Þórðarson leikhússtjóri, Rakel Sveinsdóttir framkvæmdastjóri og Hallur Helgason stjórnarformaður.
Markaðssetning
selur ekki listviðburði
Síðastliðið vor var starfsemi þriggja
fyrirtækja sameinuð undir hatti Leikfélags
Íslands ehf. Leikfélagið frumsýnir 12 verk
á þessu leikári og er markmið félagsins
að laða í framtíðinni til sín 100.000 gesti
á hverju ári. Helga Kristín Einarsdóttir
ræddi við Magnús Geir Þórðarson
leikhússtjóra og Rakel Sveinsdóttur
framkvæmdastjóra um menningariðnað,
markaðssetningu og aðstöðumun.