Vísir - 09.04.1979, Blaðsíða 9

VISUi Mánudagur 9. april 1979.
og mánu&um hefur þó or&ið þar
breyting á.Vinsældir hennar hafa
aukist aida er þa& samdóma álit
flestra a& hiinhafi haldiö einstak-
lega veláspilum thaldsflokksins i
vetur (sjá til dæmis frasögn hins
virta breska bla&s Financial
Times af leiötogahæfileikum
hennar 30.mars s.l.)
Engu aö siöur er alveg ljóst aö
kosningarnar munu veröa eink-
ar persónulegar aö
þessu sinni. Blöö og aörir fjöl-
miölar hafa bent á aö kosningar
hér i Bretlandi, séu i æ rikari
mæli farnar aö snúast um persón-
ur leiötoga hinna einstöku stjórn-
málaflokka. Menn gangi til kosn-
inga meö það i huga aö velja sér
forsætisráðherra fremur en aö
veriö sé að greiða atkvæöi um
hina ýmsu stjórnmálaflokka.
Stjórnmálamenn sem hafa
veriö spuröir um þetta atri&ii sjón-
varpi og útvarpi neita 'pessu staö-
fasUega. En við höfum bara þeg-
ar fengið smjörþefinn .1 umræö-
um i þinginu viö vantraustsum-
ræðurnar gætti þessarar tilhneig-
ingar.
Jámfrúin og Sólskins-
Jim
James Callaghan lei&togi
Verkamannaflokksins er vinsæll
maöur og hefur fengiö á sig
land sf ööurlega fmynd.
„Sólskins-Jimmy” erhannstund-
um kallaður. Og þaö er býsna ólkt
gælunafhinu hennar Thachter —
„Járnfrúin.”
Hvort Járnfrúnni tekst aö bera
sigurorð af Sólskins-Jimma, skal
ósagt látiö. Aö visu benda flestar
sko&anakannanir til þess, en
menn taka alltaf slikum spám
meðmikilli varúö hér i Bretlandi.
Hljóti Ihaldsflokkurinn meiri-
hluta hefst alvara lifsins og
vandinn viö aö breyta oröunum i
geröir byrjar. Tapi flokkurinn
hins vegar, þá er hættan á aö
sagan endurtaki sig. Óánægju-
raddir sem vilja Thatcher burt,
munu þá áreiöanlega heyrast.
Kosningarnar 3. mai eru þvi ekki
litið próf fyrir Margréti Hildu
Thatcher.
stjórnmál séú mál fyrir karla aö
kljást viö) eru mörgum Bretum
litt að skapLThatchervartil dæm-
ist fyrsta konan til þess að setjast
i landsstjórn breskra ihaldsstú-
denta. Og þaö var ekki fyrr en
fyrir nokkrum árum að kona
hlaut þar sæti að nýju.
Sögulegar leiðtogakosn-
ingar
Margareth Thatcher var kosin
leiötogi Ihaldsflokksins með nokk-
uö sögulegum hætti. Ariö 1974,
var fariö aö gæta nokkurrar ó-
ánægju meö leiðtoga flokksins,
Edward Heath. Hann hafði kom-
ist til valda áriö 1970 og bundiö
þar meö enda á langt og sam-
fleytt valdaskeiö Verkamanna-
fiokksins. Si&ari hluti valdatima-
bils rikisstjórnar hans var erfiö-
ur. Vinnudeilur, verkföll og þess
háttar voru erfi&ur biti i hálsi
stjórnvalda. Langvinnt verkfall
kolanámumanna olli miklum
búsifjum. Þaö mun nú almennt
viöurkennt að stjórn Esward
Heaths geröi mikiö til þess að ná
samningum. Sumir thaldsmenn
segja að hún hafi gert of mikiö.
Allt kom þó fyrir ekki.
að stefna aö samfélagi auösköp-
unar, fremur en auöjöfnunar,”
sagðihún i viötalinu. 1 ööru lagi
nefndi hún, að i þvi þjóöfélagi
sem hún vildi eiga þátt i aö móta,
yröi einstaklingurinn aö fá aö
njóta sin betur. Þá sag&ist hún
vilja draga úr ægivaldi verka-
lýðsfélaganna.Og loks sagöi hún:
„Við veröum stööugt aö hafa þaö i
huga að fólk hefur ákveöna siö-
ferðilega ábygö sem það ver&ur
að standa við... Við verðum aö
stefna að þjóöíélagi þar sem fólki
er betur ljós þessi siðferöilega á-
byrgð sem það ber á athöfnum
sinum.
Þess má og geta aö frú Thatch-
erer mjög trúuö oghefurí ræöum
sinum oftar en einu sinni höf&aö
til trúrækni fólks.
Miklir leiðtogahæfileik-
ar
Vegna ákve&ni sinnar varöandi
grundvallaratriöin og þaö aö hún
krefst algjörrar stefnubreytingar
Istjórnmálum, hefurstaöiö mikill
styrr um frú Thatcher. Hún er
ásökuö um óbilgirni og aö hug-
myndafræöileg glýja sé i augum
hennar. Persónulegar vinsældir
hennar hafa ekki veriö miklar.
„Þaö veröur aö gera stórkost-
lega stefnubreytingu,” sagöi
Margreth Thatcher, leiö-
Jogi thaldsflokksins, þegar hún
var spurö aö þvi I bla&avi&tali I
vetur, hvaö hún sem forsætisráð-
herra myndi sérstaklega leggja
áherslu á. Um þaö efast enginn.
Frú Thatcher, eins og hún nefnist
hér ytra, ætlar sér ábyggilega aö
breyta um stefnu i landsmálunum
ef Ihaldsflokkurinn fær meiri-
hluta i þingkosningunum sem
framfara 3.mai svo sem kunnugt
er.
Frú Thatcher er þekkt a& ööru
en þviaö beygja sig. „Járnfrúna”
kölluöu Sovétmenn hana og ásök-
uðu hana um kaldastrlðstal. Og
Thatcher kann þessari nafngift
ágætlega. Húnminnist þessa oft i
ræöum sinum og vill þar meö
minna áaö andstæöingum hennar
finnist hún hörö i horn aö taka.
Sóslalistar og aörir þeir sem vilja
aukin rikisafskipti, eru henni litt
aö skapi og skammir frá þeim
álitur hún til marks um aö hún sé
á réttri leiö.
,,Ég þurfti að berjast”
Margaret Hilda Thatcher, eins
. og hún heitir fullu nafni er enginn
"nýgræðingur I stjórnmálum. Hún
hefur setiö á þingi Breta um ára-
bil og gegnt ráöherrastöðu. Hún
er menntuö i li'fefnafræöi og lauk
háskólaprófi I þeirri grein. Aö
loknu prófi starfaði hún um hriö
við fag sitt, en siöar aflaöi hún
sérlögmannsréttíndaaöauki, svo
ólik sem þessi tvö fög eru.
Þaö dettur engum i hug aö
segja aö hin pólitlska framabraut
hennar hafi veriö bein og breið.
Slikt er mjög f jarri lagi. í blaöa-
viötali sem breska blaöið Observ-
er átti við hana fyrr á þessu ári,
sagöist hún hafa þurft aö berjast
tíl þess aö ná svo langt sem hún
hefur gert. Þegar frú Thatcher
var aö hefja innreið sina I stjórn-
málin, voru konur þar ekki ýkja
margar. Breytingar á siöum og
venjum (þar á meöal þeim aö
Ar B 1974 sagöi Heath nóg kom-
iö. Verkföllin höf&u leitt til
þriggja daga vinnuviku og ýmsar
aögeröir rikisstjórnarinnar uröu
máttlausar vegna deilnanna.-Nú
veröur fólkiö I landinu aö fá aö
ráöa, hvort á aö stjórna, hin lög-
lega kjörna rikisstjórn eöa þrýsti-
hóparnir, sag&i Heath og boöaöi
tíl kosninga. I sem stystu máli,
urðu úrslit þeirra kosninga þau aö
stjórn Heaths missti meirihiut-
ann. Verkamannaflokkurinn,
erkióvinurinn, settist aö völdum
með tilstyrk smáflokkanna.
Thatcher fellir Heath
Af þessum sökum töldu margir
flialdsmenn aö Heath bæri aö
vikja úr sæti leiötoga. Ekki ein-
ungis haföi hann haft þaö af aö
tapa kosningunum sög&u þeir.
Rikisstjórn hans stóö ekki viö þaö 1
aö framkvæma þau hin fögru .
fyrirheit sem hún haföi lofað.
Heath gleymdi þeim grund-
vallarhugmyndum sem hann og
flokkurinn haföi staöiö fyrir,
sögöu þeir.
Eftir langa og flókna og haröa
baráttu fór svo aö frú Thatcher
var kjörin. Þaö er enginn vafi á
! þvi hvert hún sótti fylgi sitt. Hin-
ir haröari, hægri sinnaöri.kunna
ýmsir a& segja, studdu hana.
Skiptar skoðanir
Eins ogi flestum borgaralegum (
eöa hægri sinnu&um flokkum á
Vesturlöndum eru á meöal
breskra ihaldsmanna skiptar
sko&anir á þvi hve hugmynda-
fræöin eigi aö gegna miklu hlut
verki. Sumir eru þeirrar skoöunar
að hugm»)ndafræöinga beri ekki
aö taka ýkja alvarlega. Hug-
myndafræöi sé tíl sparibrúks og
almenn skynsemi skipti öllu máli.
Fyrir fólk með þessar skoöanir er
Heath hiö mikla sameiningartákn
i íhaldsflokknum. Aörir telja ekki
sé hægt að bjarga Bretlandi úr
ógöngum sinum, nema „aö gera
stórkostlega stefnubreytingu,”
Þvi er Thatcher sammála.
Nokkur boðorð
I viötalinuviö Observer, sem ég
vitnaði tíl fyrrum, efndi hún
nokkur grundvallaratriöi: I
fyrsta lagi.sagöi hún veröur aö
létta hina miklu skattheimtu.
Ofsköttun dregur Ur framleiöslu
og þvi veröur minna til skiptanna.
Ja&irétti er frú Thatcher ekkert
sérstakt keppikefli. „Viö veröum
Sko&anakannanir hafa til dæmis
leitt i ljós a& bæöi Cailaghan leiö-
togi Verkamannaflokksins og
Heath forveri hennar i lei&toga-
sæti thaldsfiokksins eru henni
miklu vinsælli. A si&ustu vikum
Einar K.
Guöfinnsson
skrifar
frá
Bretlandi
JÁRNFRð I STRIRI
Vlfl SÚLSKINS-JIM