Morgunblaðið - 13.07.2001, Qupperneq 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 13. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GEIMSKUTLAN Atlantis hóf sig
á loft frá geimvísindastöðinni á
Canaveralhöfða á Flórída í gær-
morgun og hafði innanborðs nýja
hurð á alþjóðlegu geimstöðina
Alpha, að verðmæti um 16 millj-
arðar króna. Var flugtak klukkan
fjórar mínútur yfir fimm að stað-
artíma, eða 9.04 að íslenskum
tíma, um mánuði á eftir áætlun
vegna vandamála er komið hafa
upp í geimstöðinni.
Í áhöfn Atlantis eru fimm
manns og er áætlað að hún kom
til Alpha í kvöld. Þar um borð
eru tveir Bandaríkjamenn og
einn Rússi, og hafa þeir ekki
fengið heimsókn í um tvo mánuði.
Bilun kom upp í vélararmi stöðv-
arinnar og þurfti að gera við
hann áður en hægt var að koma
með nýju hurðina.
Dyrnar eru fyrir geimgöngur. Í
raun er um að ræða þrýstiklefa,
svonefndan loftlás, sem vegur alls
sex og hálft tonn, og þarf að nota
vélararminn til að koma loftlásn-
um fyrir. Hefjast á handa við
verkið annað kvöld. Nýja hurðin
mun auðvelda geimgöngur fyrir
þá sem gista stöðina, en eins og
er þurfa bandarískir geimgöngu-
menn að fara út úr stöðinni frá
rússneska hluta hennar og klæð-
ast rússneskum geimbúningum af
því að bandarískir geimbúningar
eru ekki samhæfðir rússneska
kerfinu.
Með nýja loftlásnum geta
bandarískir geimfarar notað
bandaríska geimbúninga hvenær
sem er. Slíkt er nauðsynlegt eigi
bandaríska geimvísindastofnunin,
NASA, að geta lokið byggingu
geimstöðvarinnar á næstu fimm
til sex árum, eins og vonir standa
til.
AP
Ný hurð
á geim-
stöðina
Canaveralhöfða. AP.
Rússar hætta
kavíarvinnslu
Moskva. AP.
RÚSSAR hyggjast tímabundið
hætta styrjuveiðum í Kaspíahafi –
og þar með kavíarvinnslu – til að
koma í veg fyrir að styrjustofninn
deyi út.
Stofnun á vegum Sameinuðu
þjóðanna, sem fjallar um verslun
með afurðir dýrastofna í útrým-
ingarhættu, hafði hótað að leggja
bann við öllum útflutningi kavíars
frá löndunum við Kaspíahaf ef þau
gripu ekki til aðgerða til verndar
styrjustofninum. Azerbaídsjan og
Kazakstan hafa fylgt í fótspor
Rússa og sett tímabundið bann við
styrjuveiðum, en Túrkmenar hafa
enn sem komið er ekki samþykkt
að taka þátt í verndunaraðgerð-
unum.
Íranir eru undanþegnir styrju-
veiðibanninu, þar sem stofnunin,
CITES, telur þá standa vel að
fiskveiðistjórnun.
Samkvæmt samkomulagi styrju-
veiðiþjóðanna við CITES féllust
þær á að hætta kavíarvinnslu
tímabundið og flytja einungis út
birgðir sem þegar voru á lager.
Innflytjendur í Evrópu og Banda-
ríkjunum eiga von á að verð kav-
íars hækki verulega af þessum
sökum.
Styrjustofnarnir í Kaspíahafi
hafa hrunið um nær 90% á síðustu
tveimur áratugum vegna eyðilegg-
ingar hrygningarsvæða, mengunar
og skorts á reglum og eftirliti eftir
upplausn Sovétríkjanna.
JACQUES Chirac Frakklandsfor-
seti undirbýr nú gagnsókn gegn
rannsóknardómurum sem rannsaka
meint fjármálamisferli forsetans
frá þeim tíma er hann gegndi emb-
ætti borgarstjóra Parísar. Hið
meinta misferli snýst um ferðir
sem Chirac fór í ásamt sínum nán-
ustu á árunum 1992–1995 og greitt
var fyrir með beinhörðum pening-
um.
Forsetinn snýst til varnar í kjöl-
far þess að dómararnir kölluðu
dóttur hans, Claude, til yfirheyrslu
á miðvikudag.
Hyggst útskýra hvaðan
peningarnir komu
Forsetinn hefur enn sem komið
er neitað að bera vitni í málinu en
mun ætla að tjá sig um hið meinta
fjármálahneyksli í hefðbundnu
Bastilludagsávarpi Frakklandsfor-
seta á þjóðhátíðardaginn. Ávarpinu
verður sjónvarpað í beinni útsend-
ingu á morgun, 14. júlí.
Haft er eftir nánum samstarfs-
manni og ráðgjafa Chiracs, Maur-
ice Ulrich, sem einnig hefur verið
yfirheyrður vegna málsins, að við-
brögð forsetans verði ekki „dauf-
leg“.
Þess er vænst að Chirac muni út-
skýra að fjárfúlgurnar sem hann
notaði til að greiða fyrir umræddar
orlofsferðir, þar á meðal lúxusferð
til New York að andvirði 1,5 millj-
óna króna, komi úr sérstökum sjóði
ríkisstjórnarinnar sem hann tók
með sér er hann lét af embætti for-
sætisráðherra Frakklands árið
1988. Sjóðir sem þessir eru ætlaðir
háttsettum opinberum starfsmönn-
um og eru umdeild en lögleg leið til
að liðka fyrir opinberri starfsemi.
Sjóðirnir eru ætlaðir til að greiða
fyrir leynilegar njósnaferðir, til að
greiða lausnargjald og sem umbun
fyrir ráðherra og aðstoðarmenn
þeirra. Notkun þessara sérstöku
sjóða á að vera „algert leyndarmál“
og dómarar hafa ekki valdsvið til að
krefjast þess að gerð sé grein fyrir
því til hvers þeir eru notaðir.
Dómararnir sakaðir um
pólitískan áróður
Franska dagblaðið Le Figaro
hefur eftir talsmönnum forseta-
embættisins að frekari áform séu
uppi um gagnsókn gegn rannsókn-
ardómurunum. Þeir verði sakaðir
um brot á verklagsreglum og póli-
tíska mismunun, nú þegar einungis
tíu mánuðir eru fram að forseta-
kosningum. Nokkrir stjórnmála-
menn af hægri vængnum hafa tekið
í sama streng og saka dómarana
um að vera hliðhollir sósíalistanum
Lionel Jospin, núverandi forsætis-
ráðherra landsins, en hann er tal-
inn líklegur til að bjóða sig fram til
forseta gegn Chirac. Leiðtogi
Gaullistaflokks Chiracs, Josselin
De Rohan, sagði í viðtali við Le
Figaro að aðgerðirnar gegn Chirac
eigi sér „augljóslega pólitískan til-
gang“.
Fyrrverandi bílstjóri Chiracs
hefur nú tjáð fjölmiðlum að hann sé
tilbúinn til að bera vitni gegn for-
setanum verði hann kallaður fyrir
rannsóknardóminn. Bílstjórinn,
sem þjónaði Chirac í 25 ár, lét hafa
eftir sér í samtali við AFP að hann
hafi verið látinn fara úr starfi sínu
vegna þess að hann „vissi of mikið“.
Deilur vegna meints fjármálamisferlis Frakklandsforseta
Chirac hyggst
snúast til varnar
París, AFP. AP.
APJacques Chirac
Frakklandsforseti.
ÆÐSTA vísindanefnd á vegum
Sameinuðu þjóðanna IPCC (Inter-
governmental Panel on Climate
Change) greindi frá því á frétta-
mannafundi í Amsterdam sl.
þriðjudag, að hún telji að hitastig
á jörðinni muni hækka um á bilinu
1,5 til 5,8 gráður á Celsíus á tíma-
bilinu 1990 til 2100.
Líkur á náttúru-
hamförum aukast
Dr. Robert Watson, yfirmaður
vísindanefndarinnar, sagðist telja
að slík hitastigshækkun verði nóg
til þess að hitabylgjum muni
fjölga, úrhelli vaxa, flóð aukast og
þurrkar og plágur muni ógna
milljónum heimila. Á fréttamanna-
fundinum var skýrsla IPCC birt
opinberlega en hún byggir á á
rannsóknum sem 3.000 vísinda-
menn hafa gert um loftslagsbreyt-
ingar. Í skýrslunni, sem áður hef-
ur verið birt óopinberlega, kemur
fram að vísindamennirnir eru
flestir sammála þeirri kenningu að
hitastig á jörðinni hækki mun
hraðar en búist hafi verið við.
Vantar réttmætar reglur
í Kyoto-bókunina
Nýsjálenska stjórnin tilkynnti í
gær að samkomulag þyrfti að nást
um skýrar, „sanngjarnar“ reglur,
sem hægt yrði að framfylgja, áður
Vísindanefnd á vegum Sameinuðu þjóðanna úrskurðar um loftslagsmál
Hitastig hækkar hratt
Wellington. AP.
en Nýja Sjáland gæti staðfest
Kyoto-bókunina um gróðurhúsa-
áhrif. „Nýsjálendingar eru enn
skuldbundnir til að undirrita bók-
unina á næsta ári og eru ekki að
láta af stuðningi sínum við sam-
komulagið,“ sagði Peter Hodgson,
ráðherrann sem samningar um
viðbrögð við gróðurhúsaáhrifunum
heyra undir.
„En Nýja Sjáland getur ekki
staðfest bókun sem ekki er stað-
festanleg,“ sagði Hodgson. Hann
segir vanta reglur í bókunina sem
er „auðvelt að skilja og erfitt að
brjóta. Þetta þyrftu að vera reglur
sem gera okkur kleift að selja öðr-
um ríkjum losunarkvóta“.
Hodgson sagði enn fremur að
Nýja Sjáland myndi þrýsta á að
samdar yrðu og teknar í gildi
skýrar reglur þegar ráðherrar
koma saman til samningaviðræðna
um bókunina í Bonn í næstu viku.
George W. Bush Bandaríkjaforseti
hefur neitað að staðfesta bók-
unina, sem kveður á um minnkun á
losun svonefndra gróðurhúsaloft-
tegunda og segir hana ósann-
gjarna í garð Bandaríkjanna.
Gróðurhúsalofttegundir, aðal-
lega koltvísýringur frá stóriðnaði
og bílum, draga úr útstreymi hita
úr andrúmsloftinu, með þeim af-
leiðingum að hitastig á jörðinni
hækkar.
ÞING Júgóslavíu
kom saman í gær
til að ræða tillögu
stuðningsmanna
Slobodans Mil-
osevic, fyrrver-
andi forseta, um
að mótmæla
framsali hans til
stríðsglæpadóm-
stóls Sameinuðu
þjóðanna í Haag.
Þingfundinum var hins vegar slitið
klukkustund eftir að hann hófst
vegna deilu um hvort sýna ætti um-
ræðuna í beinni sjónvarpsútsend-
ingu. Líklegt er að tillagan verði
rædd á þinginu í næstu viku.
Stuðningsmenn Milosevic vilja að
þingið samþykki yfirlýsingu um að
framsal hans hafi verið ólöglegt og
skaðað hagsmuni Júgóslavíu, auk
þess sem mannréttindi hans hafi
verið virt að vettugi.
Milosevic var framseldur 28. júní
þótt júgóslavneskur dómstóll hefði
úrskurðað að framsalið bryti í bága
við lög Júgóslavíu.
Einn af lögfræðingum Milosevic í
Haag sagði í gær að þeir hygðust
fara þess á leit við hollenskan dóm-
stól að hann lýsti framsalið ólöglegt
og fyrirskipaði að forsetinn fyrrver-
andi yrði leystur úr haldi.
Deilur á Júgóslavíuþingi
Belgrad. AP.
Slobodan
Milosevic
Framsali Milose-
vic mótmælt?