Vísir - 08.08.1979, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Miövikudagur
8. ágúst 1979.
útgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davlð Guömundsson
Ritstjórar: ólafur Ragnarsson
Hörður Einarsson
Ritstjörnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elías Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
Ðlaðamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrín
Pálsdóttir, Kjartan Stetánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit
og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Ölafsson.
'Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Augtýsingar og skrifstofur:
Sfðumúla 8. Slmar 86611 og 82260.
Afgreiösla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Ritstjórn: Slöumúla 14 slmi 86611 7 llnur.
Askrift er kr. 3JOOÓ mánuðT
innanlands. Verö l
lausasölu kr. 180 eintakið.
Prentun Blaðaprent h/f
Fjöldi norskra fiskiskipa veiöir nú úr Islenska ioönustofninum, sem gengiö hefur á Jan
Mayen-svæöiö. En samkvæmt 63. grein I drögunum aö hafréttarsáttmála ber Norö-
mönnum og öörum, sem vilja stunda veiöar úr þessum stofni, aö leita samþykkis ts-
lendinga, þó aö stofninn gangi út úr Islensku efnahagslögsögunni. tslendingar hafa
heimilaö Norömönnum veiöiá 90 þúsund tonnum, og viö þau mörk ber Norömönnum aö
halda sig.
Það þrátef li, sem upp er komið
í samningaumleitunum milli
okkar fslendinga og Norðmanna í
Jan Mayen-málinu, gefur okkur
vissulega tilefni til að skoða af-
stöðu okkar i málinu alveg upp á
nýtt.
Við höfum til þessa verið mjög
opnir fyrir þeirri hugmynd, að
Norðmenn helgi sér lögsögu um-
hverfis Jan Mayen utan 200 sjó-
mílna efnahagslögsögu okkar
sjálfra gegn því að jafnframt
verði samið um mjög víðtæk rétt-
indi okkar innan hinnar norsku
lögsögu. Það er ekkert laun-
ungarmál, að þessi afstaða okkar
hefur byggst á lagatæknilegum
sjónarmiðum fremur en því, að
tilkall Norðmanna til hagnýting-
ar auðlinda á Jan Mayen-svæðinu
liggi í augum uppi. Norðmenn
virðast hins vegar ekki skilja,
hve hagstæðir þeim eru í raun og
veru þeir samningar, sem jafn-
vel hinir kröfuhörðustu í okkar
hópi hafa viljað ganga að.
Það er engu líkara en ráðandi
öfl í Noregi telji sig geta helgað
sér sjálfstæða 200 sjómílna efna-
hagslögsögu við Jan Mayen á
sama hátt og við höf um fært okk-
ar efnahagslögsögu út í 200 sjó-
mílur umhverfis (sland. Þetta
sjónarmið er auðvitað alveg frá-
leitt. I raun og veru eru ekki
nokkur efnisrök fyrir norskri
efnahagslögsögu við Jan Mayen.
Á Jan Mayen er ekkert ef nahags-
líf, og þar býr ekkert fólk, sem
lifir á gögnum lands og sjávar.
Allur samanburður milli Islands
og Jan Mayen er því út í bláinn.
Þetta verða Norðmenn að f ara að
skilja, ef samkomulag á að nást
milli okkar og þeirra. Ekki sak-
aði heldur, að þeir litu jafnframt
nokkuð til sanngirnissjónarmiða.
Norðmenn hafa þegar geysivíð-
áttumikla efnahagslögsögu úti
fyrir sinni miklu strandlengju,
þar sem ekki eru einungis ágæt
fiskimið, heldur einnig auðugar
olíulindir. Fyrir Norðmenn
skipta fiskveiðarnar tiltölulega
litlu máli, því að minna en 2% af
þjóðartekjum þeirraer-uaf fisk-
veiðum. Fyrir okkur skipta fisk-
veiðarnar hins vegar öllu.
Vísir hefur hamrað á því mán-
uðum saman, að það bæri að
hraða samningum milli (slend-
inga og Norðmanna um réttindin
á Jan Mayen-svæðinu. En stjórn-
völd beggja þjóðanna féllu á
tíma, því að formlegar samn-
ingaviðræður voru ekki teknar
upp milli landanna fyrr en svo
mikill þrýstingur var kominn á
norsk stjórnvöld heima fyrir frá
útgerðarmönnum og sjómönn-
um, að þau eiga kannski í bili erf-
itt með að gera nokkra samn-
inga, sem aðgengilegir eru fyrir
okkur. Að sjálfsögðu ber að vinna
áf ram að samningum, en trúlega
eigum við nú aðf lýta okkur hægt.
I sambandi við loðnuveiðar Norð-
manna á Jan Mayen-svæðinu, er
staðan sú, að samkvæmt
ákvæðurh í drögum að hafréttar-
sáttmála, sem bæði Islendingar
og Norðmenn eru samþykkir,
geta hvorki Norðmenn né aðrir
veitt eina einustu loðnu á þessu
svæði án samkomulags við okkur
(slendinga, og skiptir engu máli,
hvort Norðmenn taka sér lögsögu
á svæðinu eða ekki. Við höfum
ekki fallist á nema 90 þúsund
tonna veiði Norðmanna úr ís-
lenska loðnustofninum á yfir-
standandi vertíð. Af þessu eru
Norðmenn bundnir og munu að
sjálfsögðu sjá til þess, að floti
þeirra haldi sig innan leyfilegra
marka. Lóðnuveiðar á þessu
svæði af hálfu annarra þjóða
virðast ekki vera á dagskrá
gagnstætt því, sem til skamms
tíma var búist við.
Vegna þeirra erfiðleika, sem
reynst hafa á því að ná sam-
komulagi við Norðmenn um Jan
Mayen-svæðið, og vel geta orðið
meiri en við héldum í fyrstu, er
svo full ástæða fyrir fulltrúa
okkará hafréttarráðstefnunni að
gefa góðan gaum að þeim hug-
myndum, sem þar hafa komið
upp um sérstakar takmarkanir á
réttindum óbyggðra smáeyja
eins og Jan Mayen.
Af hestbaki og uppí flugvél
Eiginlega má segja aö viö ts-
lendingar höfum fariö af hest-
baki og uppi flugvélina. Viö vor-
um svo heppnir aö lenda ekki I
járnbrautunum, nema aöeins til
hafnargeröar I höfuöstaönum,
stórmerkilegt fyrirbrigöi sem
eldri Reykvlkingar minnast
meö miklum viröuleik og
ánægju.
Ef viö berum okkur saman viö
gömlu drottnarana, Dani, þá
veröur samanburöurinn ekki
par fallegur, Danir umbil 27
sinnum fleiri á landrými sem er
þrisvar sinnum minna en okkar,
og þar aö auki fjalllaust, utan
einstaka bæjarhóls er stingur
nefi uppúr flatneskjunni. Þaö
skiptir engu máli hvort þaö voru
afturhaldssamir prestar eöa
einhverjir aörir er foröuöu
okkur frá járnbrautarklaf-
anum, okkur var foröaö frá
óbærilegum klafa, og þaö fór
vel.
Einn af okkar „þrýstihóp-
um”, bifreiöaeigendur, hefur
undanfariö veriö meö ýmsar
fáránlega barnalegar mótbáru-
aögeröir, vegna hækkaös verös
á brennsluefni til bifreiöa, og
hæst hafa gapaö og flautaö þeir
sem eiga bandarlska hjóldreka
er nota 22-25 lltra á hverja 100
km, hinir, sem eiga farartæki er
nota 8-12 lltra hafa veriö hljóö-
látari, enda hyggnari menn.
Auövitaö er bfll nauösynlegur
hér á landi, en þaö er alveg út I
hött aö vera aö kaupa blla sem
geta komist allt uppl 220 km
hraöa, til aö aka þeim á vegum
sem eru byggöir fyrir 40-60 km
hraöa, enda viökomandi
„drekar” hannaöir fyrir egg-
sléttar akbrautir, en ekki mis-
hæöótta fjaörandi malarvegi.
Astæöan fyrir þvfaö I dag höf-
um viö svo aö segja ekkert
nema malarvegi, er einfaldlega
sú, aö þegar fjárveitingarvaldiö
hefur skammtaö fé til vega-
geröar, þá hafa þingmenn hver I
kapp viö annan, keppst um aö fá
bita til slns kjördæmis svo þeir
haldi atkvæöum, og þetta hefur
þvi skapaö þá framvindu mála,
aö allt aö 40% af fjárveitingunni
hefur veriö gleypt I flutnings-
kostnaö milli vinnustaöa, staö-
inn fyrir aö fara aö ráöum ráö-
leggjandi manna, aö fara sem
skynsamlegast meö þaö sem úr
buddunni fæst. Þaö er alveg úti-
lokaö, aö sllkan hugsunarhátt sé
hægt aö kalla samhyggju, þetta
er hin svo kallaba hreppapólitlk
I öllu sinu veldi, dragbltur á allt
er stuölar aö þjóöhagshyggju.
Ráöamenn og ráöherrar hafa
ekki leyfi til aö sniöganga álit
manna er þjóöin hefur kostaö til
sérnáms og segja sem svo: „ég
fer aö þeirra ráöum ef þaö
hentar mér”, eins og einn ráö-
herra sagöi foröum. Ráöamönn-
um og ráöherrum ber aö hugsa
um þjóöarhag en ekki sinn
eigin.
Stökkiö okkar Islendinga af
hestbakinu og uppl flugvélina
var merkilegt, og má telja aö
viö sæmilega aöstööu hvaö flug-
velli og tæki er aö ræöa sé viö aö
búa I dag, þó ekki sé aö öllu leyti
fullkomiö, sem varla er von á
svo skömmum tlma slöan þaö
var framkvæmt.
Meira ábótavant er meö vegi'
okkar, og þar viröist mest um
ráöa endurvakin hreppapólitlk,
ekki fariö aö ráöum þeirra
manna er gerst vita, verkfræö-
inganna er viö höfum menntaö
til aö ráöa fram úr þeim vanda.
Slöastliöiö þing bar tölu-
veröan keim af þessum hugs-
unarhætti I formi þjngsálykt-
unartillagna og frumvarpa, þar
sem þingmenn fyrst og fremst
hugsuöu um sln eigin kjördæmi.
Bifreiöaeigendur hafa undan-
fariö veriö meö ýmsar fárán-
legar mótbáruaögeröir vegna
hækkaös verös á brennsluefni til
bifreiöa, segir Asgeir Asgeirs-
son I þessari grein.
Þessi hugsunarháttur á ekki
neinn rétt á sér og veröur aö
hverfa, svo vel veröi haldiö á
þvl er úr „buddunni” fæst.
Notkun skatttekna af bifreiöum,
brennsluollu, gúmi, varahlutum
o.fl. þeim tilheyrandi, ber auð-
vitaö aö nota til þess aö lengja
lifaldur þeirra úr 7 árum eins og
nú er, meö þvl aö betrumbæta
þær brautir er þeim eru
ætlaöar, þ.e.a.s. vegina. Þaö er
rétt sem fyrrverandi ráðherra
sagöi fyrir skömmu (24. mal
s.l.) aö „grettistaki á hálfri öld”
hefur veriö lyft hér hjá okkur
hvaö vegagerö snertir, en þó
ekki allskostar á hinn hag-
kvæmasta máta, þvl hinir fær-
ustu menn hafa ekki fengið að
ráöa sem skyldi, heldur oftátiö-
um atkvæöapólitlkin.
Mikiö hefur veriö um þaö rætt
undanfariö aö varanlegt slitlag
beri aö leggja á vegi okkar,
varanlegt slitlag þekkist ekki
enn, steinsteypa endist án viö-
halds umbil 15 ár, malbik 3-12 ár
og olíumöl kannske skemur,
þessi lög eru bundin en ekki
varanleg.
Eins og málin standa I dag
(júll 1979) þá kostar hver ferm.
malbiks umbil 9. 566,00 kr.
efnislega séö, en steinsteypa
0,25 m þykk kr. 7.450,00. Akrein
3,5 m breiö kostar samkvæmt
þessu: malbik kr. 33.480,00/1 m,
en steinsteypa kr. 26.110,00. Nú
er svo, eins og aö framan er
getiö, aö ending þessara bindi-
laga er æöi misjöfn, þannig aö ef
reiknaö er meö 8 ára endingu á
malbiki þá mun hver árskm.
kosta 4,185 millj. kr. en stein-
steypa 1,741 millj. kr.
Gengiö er útfrá aö uppbygg-
ing undirbyggingar sé hin sama
I báöum tilfellum, og aöeins er
átt viö efniskostnaö slitlaganna.
Sameiginlegt meö báöum
nefndum slitlögum, er þaö aö
þau er ekki hægt ab leggja nema
undir heppilegum veöurskilyrö-
um. Aftur á móti er möguleiki
til aö verksmiöjuvinna vegplöt-
ur allan ársins hring, en malbik
ekki, og sama gildir um oliumöl.
Viö eigum sementsverk-
smiöju, sem aö vlsu enn notar
erlent brennsluefni, en þaö ætti
hæglega aö vera möguleiki fyrir
aö breyta þar um, t.d. meö raf-
orku og seinna meir meö vetni
sem aðalorkugjafa.
Ég trúi ekki ööru en aö okkur
sé I lófa lagt aö verksmiöju-
framleiöa vegplötur úr stein-
steypu, sem sagt allan ársins
hring, og varöandi flutning
þeirra geta varla veriö nein
vandkvæöi, þvl vegplata sem er
3,5x6x0,25 m vegur umbil 13,11,
og vegplata sem er 3,5x5x5x0,25
vegur umbil 11 tonn, svo þaö er
hægðarauki aö flytja 25-30
lengdarmetra á hverjum tengi-
og dráttarvagni.
Ef þannig væri haldiö á spil-
unum, kæmi engin hreppapóli-
tlk meö I spiliö, og þaö væri
sannarlega spor I rétta átt.