Vísir - 11.08.1979, Blaðsíða 25

VÍSIR
Laugardagur 11. ágúst 1979.
25

Fridrik Indriöason skrif ar um kvikmyndir
B-MYNDIR
Kvikmyndir gerðar fyrir
iítið fé á stuttum tíma
Peter Bogdanovich ræöir hér málin viö Boris Karloff en Karloff lék gamla hryllingsmyndastjörnu I
fyrstu mynd Bogdanovich „Targets”
Til aö gera lesendum góöa
grein fyrir þvi hvaö B-kvik-
mynd raunverulega er og
hvernig hún er stundum gerö
hef ég ákveöiö aö taka sem
dæmi mynd sem Peter Bogan-
ovich geröi á sinum yngri árum
fyrir Roger Corman, sem óefaö
er ókrýndur konungur B-mynd-
anna.
Bogdanovichhaföi áöur unniö
sem aöstoöarmaöur Cormans
viö gerö myndarinnar The Wild
Angles og haföi Corman fengiö
þaömikiö álit á honum, aö hann
baö Bogdanovich um aö gera
sina eigin mynd á vegum Cor-
mans.
Corman setti Bogdanovich
þrjúskilyröi. Myndinmáttiekki
kosta meiraen 125.000$þaö varö
aö finna hlutverk fyrir Boris
Karloff i myndinni, en hann
skuldaöi Corman tveggja daga
vinnu og Bogdanovich mátti
nota 18minútur af gömlu hryll-
ingsmyndaefni sem Corman átti
i fórum sinum.
Annars var Bogdanovich
frjáls aö gerö myndarinnar.
Útkoman varö myndin Targets
meö Boris Karloff i hlutverki
aldraös hryllingsmyndaleikara
sem tekst aö yfirbuga geöveila
leyniskyttu. Auk þess að leika
annaö aöalhlutverkið og leik-
stýra myndinni samdi Bogdan-
ovich einnig handritiö en mynd-
in var 18 mánuöi i framleiðslu.
Þeir menn sem gerðu þessar
svokölluðu B-myndir höföu oft
litil fjárráö og litinn tima. Þeir
þurftu oft aö gera myndirnar á
10—15 dögum, og varö árangur-
inn þvi oft eftir þvi. Hinsvegar
veröur aö segjast eins og er aö
þessir B-mynda leikstjórar
sýndu oft ótrúlega hugkvæmni i
gerð þessara mynda. Þannig
geröi Allen Dwan heila mynd á
10 dögum meö sviösetningum
sem Orson Wells skildi eftir
þegar Wells lauk viö mynd sýna
The Magnificent Ambersons.
Margir þekktir leikstjórar nú
tíl dags byrjuöu feril sinn meö
geröB-mynda. Má þar taka sem
dæmi Don Siegel en hann hefur
gert eina þekktustu B-mynd
allra tima.Invation og The Body
Snatchers, sem nú var nýlega
endurgerö sem A-myndog þykir
hafa misheppnast hrapallega.
En mynd Siegels á sinn trygga
áhorfendahóp sem getur notið
myndarinnar ár eftir ár i sjón-
varpinu vestra I svokölluöum
Late Shows, þaö er kvikmynd-
um í sjónvarpi sem sýndar eru
eftir miönættiö. B-myndir eru
aðallegasýndará þessumtima i
sjónvarpinu og hinnmikli fjöldi
sem á þær horfir á þessum tima
sýnir vinsældir þeirra.
Nú eruþessar myndiryfirleitt
miklu lélegri en svo kallaðar
A-myndir og þvi spyrja margir
hvaö valdi þessum vinsældum
þeirra. Kannski felst svarið I þvi
aöfólkhefur meiragamanaf að
hlæja saman aö lélegri mynd
heldur en að hrósa góðri.
Þaö getur veriö menntandi aö
tala um gullkorn klassiskra
kvikmynda en þaö er miklu
skemmtilegra að tala um ein-
kennileg atriöi lélegra mynda.
Til dæmis sýndi Regnboginn
fyrir skömmu myndina Sum-
uru, hún er jafnvel enn sýnd,
þegar þetta birtist, en I einu
atriöanna var stúlku drekkt og
vélin látin staldra svolltið viö
stúlkuna liggjandi á grúfu i
vatninu. Rétt áöur en klippt var
á næsta atriði, velti stúlkan sér
við, enda sennilega alveg aö
kafna greyið. Svona atriöi eru
oft klippt til þess aö áhorfendur
skelli ekki uppúr á röngum stöö-
um en hins vegar læöast svona
atriöi oft framhjá skærum
óvandaðs starfsliðs. Annars var
þessi mynd af þeim flokki sem
kallast Z-myndir.
Þær skera sig úr B-mynd-
unum aö þvi leyti aö maöur spyr
sjálfan sig aöþvl hvort leikstjóri
Z-mynda gangi ekki um á fjór-
um fótum.svo vitlausar eru þær
upptil hópa. Maður á bágt meö
aö trúa af hverju myndum I
þeim flokki er yfirleitt hleypt á
almennan markaö,svo vitlausar
og illa gerðar eru þær. Mikið
var um aö slikar myndir væru
framleiddar I Þýskalandi á
sjötta áratugnum, fyrir lifsfirrt-
an efnahagsundurslýöinn, en
Nýja bylgjan þar hefur sem
betur fer kæft þann iönaö.
Tvö kvikmyndahús hér i
Reykjavik háfa veriö hvaö iön-
ust viöaösýnaB-og Z-myndir en
þaö eru Hafnarbió og Regnbog-
inn og þó sérstaklega þaö fyrr-
ne&ida.
Þrátt fyrir að B-myndir séu
yfirhöfuð lélegar þá hafa veriö
geröar svo margar góöar
B-myndir aö þær réttlæta þaö
fullkomlega sem sagt hefur ver-
iö, aö þaö sé aldrei hægt aö
dæma mynd eftir kostnaði ein-
um saman.
Sumir vilja halda þvl fram aö
sjónvarpiö hafi tekið við af
B-mynda iðnaöinum. Þetta er
ekki rétt. Þaö aö þessi annar
flokkur mynda vakti oft svo
miklar umræöur og áhuga, var
aö þessar myndir voru geröar
án þess aö nokkur fylgdist meö
gerð þeirra. Gagnrýnendur og
stúdióin höföu engan áhuga á
þeim.þannig aö leikstjóri þeirra
gat unniö i miklu frjálslegra
andrúmslofti heldur en þeir sem
geröu stórmyndirnar. Leik-
stjórar B-mynda gátu þvi og
geta enn tjáö sig miklu frjáls-
legar og á persónulegri hátt.
Leikstjórar sem vinna fyrir
sjónvarperustööugt með á bak-
inu sjónvarpsstöðvarnar, aug-
lýsingarstjóra og ýmsa fram-
leiöendur, þannig aö þeim er
gerö þessi persónulega tjáning
næstum ómöguleg. Þannig að
sjónvarpiö á enn langt 1 land
hvaö þetta atriði snertír.
Af þekktum leikstjórum
B-mynda, má nefna Sam Fuller,
Don Siegel, Budd Boetticher,
Edgar G. Ulmer, Joseph H.
Lewis og Allan Dwan. Þessir
menn hafa fengist viö gerö alls
konar mynda en enginn einn
flokkur kvikmynda er einkenn-
andi fyrir B-myndir. Undir þær
flokkast hryllingsmyndir, The
Pit andthe Pendulum, The Rav-
en, vestrar t.d. hinar vinsælu
dollaramyndir, gamanmyndir,
Getting GertiesGarter, visinda-
skáldskaparmyndir, Invation of
the Body Snatchers, The Thing,
þaö er sama hvar boriö er niöur
öll sviökvikmynda eiga sér sinn
B-myndaflokk.
Friörik Indriðason
Hlutir, skrimsli og allskonar skepnur voru vinsælt efni i B-myndum.
Þetta er úr mynd sem bar heitið The Monster That Challenged the
World” (1957) en I þeirri mynd komu einnig fyrir risa-kóngulær og
flugur auk 60 feta kvenmanna.
Lee Van Cleef I myndinni Sabata, þar sem hann fór með aöalhlut-
verkið. En myndir sem þessi (spaghetti-vestri) fylgdu i hrönnum
eftir aö dollaramyndirnar byrjuðu að mala gull.
Fimmtu verstu myndir allra tima
Tveir ungir menn, Harry
Medved og Randy Dreyfuss,
gáfu út bók I Bandarikjunum I
fyrra undir nafninu ,,The Fifty
Worst Films Of All Time”. I
henni kennir margra grasa.
Þeir félagar eru ófeimnir við aö
segja álit sitt á þvi hvað þeir
telji að eigi heima i'bókinni. En
meöal annarra setja þer mynd-
irnar Ivan The Terrible, I og II
hluta (Sergei Eisenstein) og
Last Year At Marienbad (Alain
Resnais) I bókina, en fjöldi
manna telur þessar myndir
vera klasslsk listaverk.
Þeir Medved og Dreyfuss
settu sér ákveönar starfereglur
áðurenþeir skrifuðu bókina. Til
dæmis er aigra þögulla mynda
getiö I bókinni. Þöglar myndir
eru aöskilið form listar og aö
meta þær saman meö hljtíö-
myndum er eins og aö meta epli
meö appelsinum. Einnig er i
litlum mæli tekiö á myndum
framleiddum utan Bandarikj-
anna og þá aöeins aö þeim hafi
veriö dreift I Bandarikjunum.
Feröamyndir, klámmyndir,
sjónvarpsmyndir og myndir
framleiddar fyrir bandariska
herinn er ekki fjallaö um.
Þeir félagar sáu þúsundir lé-
legra mynda og eför þá reynslu
ákváöu þeir aö flokka þær I 6
meginþætti:
Fjáraustursmyndir: Myndir
sem kostuöu milljónir dollara
að framleiöa og skilja mann eft-
ir gapandi af undrun yfir því I
hvaö peningar eru notaöir.
Dæmi Lost Horizon (1970) og
Zabrinski Point.
Z-myndir: Myndir eins og
Eegah, Robot Monster og
Swamp Womansem hafa sama
lága gæöastimpilinn og ofan-
greindar myndir en aöeins fyrir
brot af kostnaöinum.
Ofmetnar listamyndir:
Myndir sem skilja almenning
eftir leiöan og ruglaöan. Dæmi:
Ivan The Terrible og Last Year
at Marienbad.
ótrúleg skringilegheit:
Mundirðu trúa, The Terror of
Tiny Town 1938. Söngvamynd
meö dvergum I öllum hlutverk-
um. Hvaö um visindaskáld-
skaparmynd með heitinu Santa
Claus Conquers the Martians?
Vinsælir „sigurvegarar”:
Rödd almennings er ekki ávallt
rödd Guös. Allir meö trú á al-
menningsálitinu ásamt góöum
smekk, eru undrandi á þvi aö
myndir eins og Valley of the
DoDs, The Omen og Trial of
Billy Jack skuli hafa oröið eins
vinsælar og raun ber vitni.
Og aö lokum: Frámunaleg
dæmi: Engin bók um þetta efni
er fúllkomin án þess aö inni-
halda, japanska hryllingsmynd,
söngva-kúrekamynd, ofbeldis-
fúlla svertingjamynd og spag-
hetti- vestra.
Frámunalega hlutverkaskip-
an hefur gefiö hvita tjaldinu
sumar hlægilegustu augnablik
kvikmynda-sögunnar. Dæmi:
ævintýramyndin The Conqueror
þar sem John Wayne leikur
Genghis Khan, fljótasta sverö
austursins. Raunar er taliö aö
viö gerö þeirrar myndar hafi
Wayne fengiö hiö illviga
krabbamein sem siöardró hann
og marga aöra sem unnu aö
þessari mynd til dauöa. I þeirri
mynd var SusanHayward látin
leika tatarasprinsessuna Bortai
(já, hin rauöhæröa Susan Hay-
ward).
En þaö vandræöalegasta af
þessu öDu var kannski hlutverk
Shirley Temple i myndinni That
Hagen Girl, melódrama frá
1947. Litla kærasta Bandarikj-
anna var látin leika óham-
ingusama einstæöinginn, sem
álitinn var óskilgetiö barn Ron-
alds Reagans.
A næstu vikum gefst lesend-
um blaðsins kostur á aö lesa um
nokkrar þessara mynda eins og
þeir félagar skrifa um þær.
Bókin er vel skrifuð og óborgan-
lega fyndin á köflum. Fi.