Morgunblaðið - 30.09.2001, Side 18

LISTIR
18 SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Lið-a-mót
FRÁ
Apótekin
Tvöfalt sterkara
með GMP gæðaöryggi
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
FRÍHÖFNIN
PIERCE Brosnan að leika
njósnara? Já, en það er svo sann-
arlega enginn James Bond. Og
þeir sem búast við heiðursmann-
inum þeim og látunum í kringum
hann verða fyrir vonbrigðum. Hér
er á ferðinni vandlega úthugsað
og öðruvísi pólitískt drama með
laumulegum húmor allt um kring.
Þannig er að siðlausi njósnar-
inn Andy Osnard, sem Brosnan
túlkar hér, er sendur í refsiskyni
til Panama fyrir óháttvísi í fyrri
verkefnum. Andy vill þó gera gott
úr því og hefur upp á klæðskera
hátt settra þar í bæ. Sá á í pen-
ingavandræðum og er til í að veita
njósnaranum stjórnmálalegar upp-
lýsingar fyrir dágóðar fjárhæðir.
Hversu sannar þær upplýsingar
eru og hversu afdrifaríkar þær
reynast síðan, fjallar myndin ein-
mitt um.
Þessi mynd ætlast til að áhorf-
endur hugsi og einbeiti sér til að
fylgjast með. Myndin nær því samt
aldrei að verða neitt sérstaklega
spennandi og að lokum rennur hún
á vissan hátt út í sandinn.
Þetta er samt óvænt og ánægju-
leg kvikmynd, einmitt fyrir það
hversu sérstök sagan er. Njósnar-
inn sem Brosnan leikur er líka allt
annað en James Bond, og annað er
ekki að sjá nema leikarinn hafi
stórgaman af því að skrumskæla þá
ímynd sem við höfum af honum.
Myndin snýst aðallega um sam-
band þessara tveggja manna, sem
báðir hverjir eru að klóra í bakkann
við sérstakar aðstæður. Geoffrey
Rush er einnig stórgóður sem
klæðskerinn og samleikur þeirra
félaga stórskemmtilegur. Aðrar
persónur myndarinnar eru mun
minna þróaðar þótt almennt sé
leikurinn mjög góður.
Öðruvísi
njósnamynd
KVIKMYNDIR
B í ó b o r g i n
Leikstjórn: John Boorman.
Handrit: John le Carré og And-
rew Davies. Aðalhlutverk:
Pierce Brosnan, Geoffrey Rush,
Jamie Lee Curtis, Leonar Va-
rela, Brendan Gleeson og Harold
Pinter. 109 mín. Columbia
Pictures 2001.
THE TAILOR OF
PANAMA
Hildur Loftsdótt ir
GALLERÍ Kambur í Holtum,
Rangárvallasýslu, sem Gunnar Örn
Gunnarsson, listmálari rekur, kemur
enn á óvart, nú með kynningu á Al-
bert heitnum Mertz, undrabarninu
danska, sem lést fyrir rúmum áratug,
þá sjötugur. Mertz var engum líkur í
afstöðu sinni til myndmálsins. Með
fádæma elju og einbeitni einskorðaði
Mertz sig við tvo liti, rauðan og bláan,
sem hann notaði með sérstæðum ár-
angri, enda er yfirskrift sýningarinn-
ar: „Hví rauður & hví blár?“
Fæddur 1920, tók Mertz að leggja
stund á myndlist aðeins þrettán ára,
og sýndi strax svo mikla hæfileika að
menn þóttust ekki hafa séð annað
eins. Hann lauk námi frá Konung-
legu akademíunni í Kaupmannahöfn
árið 1938, eftir aðeins tveggja ára
nám og mun það vera met sem enn
hefur ekki verið slegið.
En fjórum árum síðar sneri Mertz
sér að kvikmyndagerð og gerðist
snemma á sjötta áratugnum með-
stofnandi að Alþjóðasamtökum til-
raunakvikmyndunar. Þá tóku við
önnur tíu ár þar sem hann helgaði sig
ritstörfum. Frá 1962 til 1976 bjó hann
í París, en settist að eftir það á eynni
Glænø, þar sem hann bjó til dauða-
dags. Búsetan í París kom þó ekki
veg fyrir að hann gerðist meðlimur
að sýningasamtökunum Den Frie ár-
ið 1964. Árið 1979 varð hann prófess-
or við Konunglegu akademíuna og
hélt þeirri stöðu til dauðadags.
Boðskapurinn sem hann vildi
miðla nemendum sínum var sá að
einu gildi hvort list sé góð eða slæm.
Búi hún yfir innsæi, visku og tilfinn-
ingu nær hún takmarki sínu óháð út-
liti. Með þessari afstöðu sinni telja
margir að Mertz sé að öllum líkind-
um fyrsti hugmyndalistamaður
Dana. Að minnsta kosti var hann
einn áhrifamesti mótandi ungra,
danskra listnema á níunda áratugn-
um, einkum hvað varðar hugmyndir
og listræna stefnumótun.
Árið 1980 kynntist Mertz banda-
ríska hugmyndalistamanninum Law-
rence Weiner, en kona hans Lone
Noander Mertz skipulagði fyrstu
sýningu Weiner í Danmörku. Þeir
urðu perluvinir, sýndu saman oftar
en einu sinni, og til er merk umfjöllun
um Mertz eftir Weiner, sem góðfús-
lega fylgir sýningunni á Kambi. En
hví skyldi Albert Mertz einskorða sig
við rauðan og bláan lit, og hver er
helsta skýringin á yfirskrift sýning-
arinnar?
Mertz ber því við að rauður og blár
hafi verið mátulega tærir og greini-
legir, og svo voru þeir blessunarlega
lausir við öll tengsl við náttúruna.
Þessi skýring sýnir vel að listamað-
urinn var fremur mótaður af menn-
ingu og manngerðum hlutum en
móður náttúru. Víst er að frammi
fyrir verkum Mertz, þeim sem Gunn-
ar Örn valdi fyrir sýninguna á Kambi
verður áhorfanda hugsað til Mal-
evits, El Lissitskys og annarra rúss-
neskra konstrúktivista frá öðrum og
þriðja áratug liðinnar aldar.
Húsagerðarlistin sem var Mertz
svo nærtæk nýtti hann sér til að forð-
ast að myndir hans væru teknar fyrir
abstraktmyndir. Symbólsk formgerð
þeirra átti að skoðast sem hlutbundin
líkt og formgerð margra rússneskra
framúrstefnumanna á tímum heim-
styrjaldarinnar fyrri. Þannig sór
þessi merki danski meistari sig í ætt
við hið besta og framsæknasta í evr-
ópskri framúrstefnulist 20. aldar um
leið og hann kannaði nýjar og æv-
intýralegri brautir. Af ofansögðu má
sjá að sýningin er þess virði að menn
bregði sér austur fyrir fjall áður en
hún er öll.
Morgunblaðið/Halldór B. Runólfsson
Frá sýningu Gallerís Kambs á verkum danska listmálarans Alberts Mertz.
Sér á báti
MYNDLIST
G a l l e r í K a m b u r
Til 30. september. Opið fimmtu-
daga til þriðjudaga frá
morgni til kvölds.
VERK Á PAPPÍR
ALBERT MERTZ
Halldór Björn Runólfsson
"#$%& 
 '%(%)
- C  


 )   
- C  


 ) -
 -!
) + 
 

!
) ' 



D




!
) 2  
D



) ' 



-
+  ) '( 
D




!
) +


 

=. <E +.

! E F 

!







 E 2
!
! 
E : + 

! 
 
"E D A  A  
E  (

##
E G
 H"

G

E : + 

$ 
E ' 
C  ! ! / F / C  



%&'( 
)*  E      

E 4 $"E E C  



% % E 4 
 CI* E C  



+",
- E +
4!
E C  



 . E +! J
E : + 

/ 
 01#2#1E H
=/ + 
E 2

 
? 

 #
 









 E 2
!
! 
E : + 


##
E G
 H"

G

E : + 

$ 
E ' 
C  ! ! E C  



% % E 4 
 CI* E C  



+",
- E +
4!
E C  



 . E +! J
E : + 

3  0 E 2
!
! 
E : + 

!" 1
4  
E .

!
E C  



!   E ' 
C  ! ! E C  



3 2 
E A
 3  

E C  



 
         










5 ) ,  E E : + 

6E G
 + 
 
E C  



! #) ,  E E : + 

7 178  9E

   .E C  



  E 2

 ! 
 J(? E C  



$ , E <" 

 E 
((!
<" !

? 

!:;1  E H

 '/ =K
E  
,  2E
.    ! /  
D


!  C  



""<  "#E E : + 

.#=#"E : $! E C  



    







! 
 
"E D A  A  
E  (
%&'( 
)*  E      

E 4 $"E E C  



/ 
 01#2#1E H
=/ + 
E 2

 
? /   0 
"E +.  ' 

E C  



># 01#2#1E H
/ =/ + 
E 2

 
?  2
 #1 E H
 2J
! E 4 $  ?#E H ; E DD 4 : #E  D"(  CI" $L; E +   /  1 
"E M   +
!
 
/
/E N
 - 


 !"#$%&'(%%)*++&+ ++

 4? 
!

  .    - 1OO%/ 9


  C 
 4? 
  - 

!  4?   

 
/    !  
  ! "
    .  7 
   )
? 

 *
+#$%& 
 '%(()
D



- '
 ) '

 
H
 <
 ) N
D



) E+
  ) 2 D




!
)
   ) 2 '(
? +? -) .

 
,-.




! 1 E E : + 

7

1?#<
: E G
   7 E 

%#    #E 


 E : + 

.0   E E : + 

@ 
#E H
+ 
E C  



A10
E <

!
E C  



# E H
 + 
E : +