Vísir - 01.07.1980, Qupperneq 4

VISIR Þriöjudagur X. júli 1980.
W.'AW.W.V.W.V.V.W.VAW.V.W.VAVj
BÍLASALA
TÓMASAR
auglýsir
OPIÐ KL. 9-22
ALLA DAGA
NEMA
SUNNUDAGA
&
Höfum
fjöldann
allan af
stórum og
smáum bílum
á skrá
Vegna mikillar
eftirspurnar óskum
við eftir öllum
...jundum bíla í
á skrá og á staðinn I;
r.V.'.VAW.V.W.V.V.’.V.W.V.V.V.'AÍ
Leysum út vörur fyrir fyrirtæki, kaupum vöruvíxla. Tilboö sendist augl. Vísis, Síðumúla 8, merkt „Víxlar"

Orðsending til fyrrverandi og núverandi íbúa Hvalfjarðarstrandarhrepps Sunnudaginn 6. júli n.k. fer fram vígsla hins nýja félagsheimilis Hvalfjarðarstrandar- hrepps. Vígslan hefst með guðsþjónustu í Hallgrímskirkju i Saurbæ kl. 13:30 og verður síðan fram haldið með hátíðarsamkomu í fé- lagsheimilinu. öllum núverandi og fyrrverandi íbúum Hval- f jarðarstrandarhrepps er boðið að vera við- staddir vígsluna# svo og mökum þeirra.

Lóð á Arnarnesi Til sölu er byggingarlóð á mjög góðum stað í Arnarnesi. Tilboð sendist augld. Vísis, Siðu- múla 8 merkt „Góð lóö".
GULL - SILFUR
Kaupum brotagull og silfur, einnig mynt og
minnispeninga úr gulli og silfri.
Staðgreiðsla. Opið 10-12 f.h. og 5-6 e.h.
Islenskur útflutningur
Ármúla 1 Sími 82420
UMBOÐSMAÐUR
ÓSKAST
í Sandgerði
Upplýsingar veitir dreifingastjóri
i sima 28383
Potala-höllin i Lhasa. Smiöi hennar hófst á 7. öld e. Kr. Hún er 13 hæöir, yfir 110 metra há og 360 metra
löng frá austri til vesturs og veggir 5 metra þykkir. Höllin öll er byggö úr ferningslöguöum steinum. Hún
er talin meöal fegurstu og tignarlegustu bygginga veraldar.
Breytingar á stjórn-
sklpulagl í Tlbet
Ekki aö ástæöulausu hefur
Tibet veriö kallaö þak heimsins,
landsvæöi þetta, sem aö flatar-
máli er tólf sinnum stærra en
ísland, liggur að meöaltali i um
4000 metra hæð yfir sjávarmáli.
Tibet er þvi erfitt land aö lifa i cg
feröamenn þar fá oft snert af
súrefnisskorti. Þrátt fyrir þetta
eru ibúðar þar um 1.750.000 (þar
af um 90% af þjóöflokki Tibeta),
og er landið þvi aöeins örlitiö
strjálbýlla en fsland.
Sögulega hefur Tibet lengst af
veriö i nánum rikjatengslum viö
Kina eöa beinlinis hluti af þvi eins
ogt.d. núna.
Kína lítur á Tíbet sem
annexíu
Lengi vel hefur farið tvennum
sögum af þvi hvernig ástandið er i
Tibet og hversu mikinn rétt
kinversk yfirvöld hafa til að fara
meö stjórn landsins. And-
stæðingar Kina hafa haldið þvi
fram aö Tibet hafi veriö sjálfstætt
riki undir löglegri stjórn Dalai
Lama en Kinverjar hafi lagt þaö
undir sig og rekið stjórn landsins
frá völdum 1959. Kinverjar hafa
hins vegar bent á aö bæöi
stjórnvöld i Kina og eins i Tfbet
hafa um langan aldur litið á Tibet
sem hluta af Kinaveldi þó svo að
þaö hafi aö mestu haft stjórn i
innanrikismálum. Þessu til
viðbótar má nefna að 1951
viöurkenndi Dalai Lama stjórn-
ina i Peking og Tibet var þannig
„frelsað á friðsaman hátt” eins
og Kinverjar orða það. Uppreisn
aöalsins i Tibet 1959 gegn
Pekingstjórninni var þvi tilraun
til aö sundurliöa Kina. Kinversk
yfirvöld brugðust skjótt viö,
sendu herliö til Tibet og brutu
þannig uppreisn aöskilnaöar-
sinna á bak aftur.
En Dalai Lama og klerkar hans
flýöu land og smöluöu með sér um
hundrað þúsund löndum sinum i
leiöinni.
Kínverjar í
flestum embættum
Þar sem klerkar höföu fariö
meö alla stjórnsýslu Tibets og
almenningur að mestu ólæs og
óskrifandi var Kinverjum mikill
vandi á höndum hvernig stjórna
skyldi. Til bráðabirgða var þaö
ieyst þannig að Han-Kinverjar
voru settir i helstu ábyrgöarstöö-
ur en jafnframt skyldi þjálfa
innfædda Tibetbúa til
stjórnsýslustarfa með þvi aö
skipa þá i lægri stöður innan
stjórnsýslukerfisins. Varla er
hægt aö segja að þaö hafi tekist
sérstaklega vel þvi að nú, riflega
tuttugu árum eftir aö Dalai Lama
flýöi land, þá er ekki nema
rúmlega helmingur fólks viö
stjórnsýslu- og skrifstofustörf i
Tibet af tibesku þjóðerni og hlut-
falliö veröur enn óhagstæöara
eftir þvi sem um æöri stööur er aö
ræða. Mikilvæg orsök fyrir þessu
hlýtur að vera að þó svo að
menntunarástand hafi batnaö þar
mjög mikið á undanförnum tveim
áratugum þannig aö þar eru nú
um áttatiu miðskólar og fjórar
æöri menntastofnanir, þá fer
kennsla i þeim að miklu leyti
fram á kinversku, t.d. fór hvergi
fram háskólakennsla i náttúru-
visindum á tibesku siðast þegar
ég frétti til. Á meðan ég stundaði
nám i Pekingháskóla voru þar um
tiu nemendur frá Tibet, þar af
tveir i minni deild, en það segir
nokkuö að eftir að nýnemendur
uröu aö gangast undir inntöku-
próf i háskólann þá komu engir
nýir nemendur frá Tibet. Sér-
staklega var ástandið slæmt i
menningarbyltingunni þegar
ákveðnir leiðtogar af
Han-þjóðflokki gengust íyrir þvi
aö brenna og eyðileggja trúarleg
rit Tibeta og önnur menningar-
verömæti. En það er meö þessa
kúgun eins og alla aöra kúgun aö i
staö þess aö ná fyrirhuguöum
árangri, aö uppræta trúarhug-
myndir Tibetbúa, þá hafði hún
öfug áhrif, styrkti þjóðerniskennd
þeirra og jafnvel efldi áhrif
Búddhatrúar, meira að segja
samnemendur minir i marxiskri
heimspeki, sem komnir voru frá
Tibet, töldu sig vera Búddhatrú-
ar.
Tibet var lengi vel lokað
erlendum ferðamönnum og þaö
var ekki fyrr en fyrir um það bil
þremur árum að smám saman
var farið að opna mönnum leiðir
þangaö. Þáverandi sendiherra
Dana i Kina (sem nú er sendi-
herra Dana á Islandi), hr Janus
A.W. Daludan og kona hans,
munu hafa verið einna fyrst
Vesturlandabúa til að heimsækja
Tibet i sérstöku boði Kinverja.
Dalai Lama
Valdamenn í eftírlitsför
Nú fyrir skömmu fóru þeir Hu
Yaobang (aðalritari
Kommúnistaflokks Kina) og Wan
Li (fyrrverandi flokksritari
Anhui-héraös og einn af tiu
áhrifamestu flokksleiötogum i
Kina) i ,,rannsóknar”-leiðangur
til Tibet til að kanna hvort megin-
stefnu KFK væri framfylgt þar.
Greinilega komust þeir að þeirri
niöurstöðu að mikiö skorti þar á,
þvi að samkvæmt skýrslu þeirra
höföu ýmsir leiðtogar af
Han-þjóðflokki notfært sér að-
stööu sina til að koma sér upp alls
konar sérréttindum og sóað
stórum fjárfúlgum i bilifi auk
þess sem þeir hefðu algerlega
vanrækt embættisskyldur sinar
og kynnu oft ekki einu sinni
tibesku þrátt fyrir langa dvöl i
Tibet. Til að bæta úr þessu
ástandi og til að auka sjálfstjórn
og velmegun i Tibet gaf miðstjórn
KFK út plagg i átta liðum sem
leiðsögn að bættri stjórnskipun i
Tibet. Þar er meðal annars lagt
bann við þvi að setja nýja pólitik i
framkvæmd nema Tibetbúar
sjálfir hafi gefið samþykki sitt.
Stjórnvöldum i Tibet er enn frem-
ur gefið leyfi til að fara ekki eftir
pólitiskum leiðbeiningum frá
Peking sem ella giltu fyrir allt
landið. 1 slikum tilvikum skulu
tibesk yfirvöld tillkynna fyrir-
fram um ákvörðun sina til
miðstjórnarinnar i Peking ef um
mikilvægar leiöbeiningar er að
ræða, en séu leiðbeiningarnar
hins vegar almenns eðlis nægir að
gefa skýrslu eftir á. Enn fremur
er mikil áhersla lögð á i þessu
plaggi að Tibetbúar sjálfir skuli
menntaðir til að taka við
stjórnsýslu landsins (sbr.
Pekingdagblaðið 27 mai 1980).
Viðræður
við Daiai Lama
Það er ekki
nokkur vafi á að ein af orsökunum
fyrir þessum róttæku stjórnar-
farsbreytingum i Tibet eru samn-
ingaviöræður kinverskra yfir-
valda við Dalai Lama um
hugsanlega heimför hans til
Tibet, en þeim virðist mikið i mun
að fá hann til að . .hjalpa
við að bæta lifsskilyrði Tibeta. 1
desember siðastliðnum fór t.d.
sendinefnd frá Dalai Lama undir
forystu eldri bróður hans til
Tibet. Það er alls ekki óliklegt að
leiðbeining miðstjórnarinnar
varðandi Tibet hafi m.a. tekið
mið af skilyrðum hins 44 ára
gamila Dalai Lama fyrir þvi að
hann fari aftur heim til lands sins.
Tokio, 15. júní 1980
Ragnar Baldursson.