Morgunblaðið - 28.07.2002, Síða 15

félög; meðal annars ljósmyndafélag,
veiðifélag, kajakfélag, skotveiðifélag
og íþróttafélag. Fyrir nokkrum ár-
um var byggt stórt íþróttahús með
þreksölum, sundlaug, klifurvegg og
stórum íþróttasal.
Komu sólar fagnað
Um miðjan febrúar þeysast íbúar
Longyearbyen upp á fjöllin um-
hverfis bæinn á snjósleðum sínum
til þess að sjá sólina eftir langan
dimman vetur. Nokkrum vikum síð-
ar er haldin sólhátíð í bænum til að
fagna komu sólarinnar; vikulöng há-
tíðarhöld með alls kyns uppákom-
um. Þá eru haldnir tónleikar, leik-
sýningar, byggður snjóbar, haldin
snjóþotukeppni, skíða- og snjó-
brettakennsla, dansleikir, bíósýn-
ingar o.fl.
Longyearbyen er tiltölulegt
venjulegt norsk samfélag sem
norska ríkisstjórnin hefur komið á
laggirnar á 78 norðlægrar breiddar.
Dvalartími fólks er það sem skilur
Longyearbyen frá öðrum bæjum á
meginlandinu. Algengast er að fólk
búi hér í 2–5 ár. Á Svalbarða eru í
dag þrjú samfélög. Ny-Ålesund er
nyrsta samfélag í heimi og þar búa
um 100 manns árið um kring. Þar
eru starfræktar ýmiss konar rann-
sóknar-stofnanir, sérhæfðar í veð-
urfarsfræðum, jarðeðlisfræði og
fleiru.
Barentsburg er rússneskur
námubær í um 50 km fjarlægð frá
Longyearbyen. Þar búa um 900
manns og vinna flestir við kola-
vinnslu. Kynjahlutfallið er heldur
ójafnt í Barentsburg; 700 karlmenn
og um 200 konur. Þar hefur þróun
samfélagsins ekki átt sér stað í
sama mæli og í Longyearbyen. Það
er ekki ýkja langt síðan að norskir
námumenn gátu búið í Longyear-
byen með fjölskyldum sínum. Lengi
vel var Longyearbyen í eigu norska
kolafyrirtækisins Store Norske
Spitsbergen Kulkompani, og upp-
bygging samfélagsins bauð ekki upp
á fjölskyldulíf starfsmanna. Samtals
búa því um 2.500 manns á Sval-
barða, sem er um helmingi færri en
fjöldi þeirra ísbjarna sem einnig
eiga hér samastað.
Átta Íslendingar á Svalbarða
Átta Íslendingar búa nú á Sval-
barða. Ég er þriðji jarðfræðineminn
sem stundar skiptinám frá Háskóla
Íslands við UNIS. Fyrsti líffræði-
neminn frá Háskóla Íslands hóf nám
í janúar á þessu ári, Ólafía Lár-
usdóttir. Ingibjörg Svala Jónsdóttir
og Ólafur Ingólfsson starfa sem pró-
fessorar við UNIS. Þau hafa búið í
Longyearbyen ásamt þremur son-
um sínum, Ragnari, Ingólfi og Jóni
Birni, í um 2 ár. Íslenskur leiðsögu-
maður, Herdís Helga Schopka,
starfar tímabundið á Svalbarða. Ís-
lenskur fjárhundur og fimm íslensk-
ir hestar búa einnig í Longyear-
byen.
Einangrunin í Longyearbyen og á
Svalbarða er áþreifanleg en með til-
komu flugvallarins um miðjan átt-
unda áratug síðustu aldar hafa að-
stæður íbúanna breyst svo um
munar. Flogið er daglega til Long-
yearbyen frá Tromsö, stundum
tvisvar á dag. Eftir langa skólaviku,
þegar lífið snýst um að sækja fyr-
irlestra og lesa fram á kvöld, vill það
stundum gleymast hvað við erum
langt frá öllu og öllum. Með kvöld-
rölti upp á Sarkofagen, fjallið fyrir
innan Nybyen, verður smæð bæj-
arins mjög greinileg og náttúran og
víðáttan öllu sterkari. Þá verður
sérstaða Longyearbyen áþreifanleg.
Hið daglega líf nemenda er ekk-
ert í líkingu við það sem við upp-
lifðum fyrstu vikuna. Eftir fyrstu
vikurnar hafði flest það sem farið
var í gegnum á öryggisnámskeiðinu
náð fótfestu innra með manni. Að
taka sér tíu mínútur í að klæða sig
eftir veðri varð fljótlega hluti af
hinni daglegu „rútínu“. Ef sólin skín
skært á jöklana fyrir innan stúd-
entagarðana og lokkar til sín nem-
endur, miklum mun meira en há-
skólabyggingin niðri við sjó, má
ekki gleyma að taka riffilinn með.
Það verður líka að hafa í huga að
riffillinn á að vera óhlaðinn innan
bæjarmarkanna. Stundum er fyrir-
lestrum fórnað fyrir fjallgöngu eða
skíðaferð upp á tinda Nordenskiöld-
lands. Veðrið stjórnar dagsverkun-
um að talsverðu leyti, en hefur þó
enn ekki orðið svo vont að ekki sé
hægt að komast í skólann.
UNIS er ólíkur öðrum háskólum
að því leyti að þar starfa fáir og
námsgreinarnar eru einungis fjórar
og tengjast sín á milli. Smæð skól-
ans gerir það að verkum að maður
þekkir nærri því hvert andlit. Fyrir
vikið verður samband við kennara
og starfslið nánara. Aðstaða fyrir
nemendur er með besta móti; les-
stofur, eldhúskrókar, tölvur, bein-
tenging við veðurathugunarstöð, ar-
ineldur, sjónaukar, píanó og gítar;
eitthvað sem ekki er að finna innan
veggja hvaða háskóla sem er. Um
helgar fara nemendur í styttri og
lengri ferðir út í villta náttúruna,
með tjald og svefnpoka, riffil og
annan útbúnað til varnar ísbjörnum.
Ef ekki tjald, þá á nemendafélagið
tvo skála í nágrenni Longyearbyen,
sem nemendum er frjálst að nota.
Að sitja inni í kofa, við arineld með
heitt kakó, höggva rekavið til kynd-
ingar, bræða snjó til að sjóða hrís-
grjón eða spagettí, hlusta á vindinn
og tófuna, fylgjast með fýlunum
fljúga meðfram klettunum við
ströndina er toppurinn á tilverunni.
Sólarhringurinn hefur lengst um
20 mínútur frá og með miðjum febr-
úar. Sólin hverfur ekki á bak við
sjóndeildarhringinn lengur, hún
skín yfir höfði okkar jafnt daga sem
nætur. Norðurljós og kertaljós hafa
vikið fyrir lengri og bjartari dögum
og fuglarnir farnir að láta sjá sig.
Ég sakna tungslins og stjarnanna á
himinhvelfingunni. Ég á eftir að
sakna sólargeislanna á fjallstindun-
um, snjóstormanna um miðjar næt-
ur og hábjartra daga. Ég á eftir að
hugsa til hreindýranna á vappi um
götur bæjarins og upp til heiða, tóf-
unnar sem gaggar í hlíðum dalsins
og selanna sem liggja í makindum
út á hafísnum. Ég á eftir að sakna
Svalbarða.
Höfundur er líffræðinemi við Háskóla
Íslands.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ 2002 15
PERLAN Í DJÚPINU
áning á réttri leið
Ferðaþjónustan á Reykjanesi
við Ísafjarðadjúp
Sími 456 4844, fax 456 4845, netfang rnes@rnes.is
þar sem notalegt er að fá sér
bað, borða og gista.
Gott veður, fagurt úti að vera ásamt þjónustu sem gerir
vandláta sátta, það er okkar hjartansmál. Góðar aðstæður
fyrir ráðstefnur, stórar sem smáar, árshátíðir og hverslags
sem til okkar leita.
Um verslunarmannahelgina verður hægt að láta taka
frá fyrir sig stæði fyrir tjald og ganga frá því fyrirfram,
þannig er hægt að tryggja sér gott stæði og vera þátttakandi
í notalegri helgi á kyrrlátum stað.
Allar veitingar eru til staðar, allan daginn á sanngjörnuverði.