Morgunblaðið - 28.07.2002, Blaðsíða 42

42 SUNNUDAGUR 28. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ






 
 



   

 BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík  Sími 569 1100
 Símbréf 569 1329  Netfang bref@mbl.is
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt t i l að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
ti l birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.
ÞEGAR undirritaður var um 10 ára
aldur veiktist ég af ólæknandi sjúk-
dómi, sem læknisfræðin hafði engin
ráð til að lækna. Engin lyf voru til
við þessum
ósköpum, þannig
að enn þann dag í
dag hef ég öll þau
einkenni sem
þessum sjúkdómi
fylgja. þetta fyr-
irbæri ber heitið
„Jazzgeggjun“
og hefur ótal
aukaverkanir.
Ósköpin byrj-
uðu eitt vetrarkvöld þegar ég var í
hlutverki barnapíu hjá frænku
minni, barnið var sofnað og allt
stefndi í náðugt kvöld.
Í stofunni var stór og mikill
„radíogrammafónn“ og í einhverju
bríaríi áræddi ég að setja apparatið
í gang og tók fyrstu plötu sem ég
fann og setti á fóninn. Þessu gleymi
ég aldrei. þarna hljómaði lagið
„Three o’clock in the morning“ með
Don Byas, Erroll Garner, Oscar
Pettiford o.fl.
Síðan hef ég yfirleitt ekki hlustað
á aðra músík, nema ef vera skyldi
tímabilið í kringum 1970, er ég
laumaðist til að hlusta á bönd eins
og Led Zeppelin, Blood, Sweat and
Tears, Ten Years After o.fl. En
sagði engum frá því.
Jazzinn spannar alla síðustu öld
og rúmlega það. Fyrir nokkrum ár-
um varð ég þeirrar ánægju aðnjót-
andi að sjá og hlusta á Eubie Blake
96 ára gamlan spila ópusa er hann
samdi á 19. öld!
Síðan hef ég verið á tónleikum
hjá mörgum snillingum erlendis og
hér heima s.s. Buddy Rich Big
Band, Art Farmer, Clark Terry,
Sun Ra Orkestra, Benny Golson
o.fl. Allt ógleymanleg lífsreynsla.
Jazzinn byrjaði samt ekki að ráði
fyrr en 1917 er fyrsta hljóðritunin
kom með „The Original Dixieland
Band“ undir stjórn Larry Fields og
Nick LaRocca, allt hvítir menn.
Annars voru svartir Ameríkumenn
allsráðandi í þessari tónlist eftir
það, með nokkrum undantekning-
um þó t.d. Bix Beiderbecke, Bunny
Berrigan o.fl.
Síðan kom „Swingið“ með Fletch-
er Henderson bandið í broddi fylk-
ingar, Mary Lou Williams, Colem-
an Hawkins og ótal fleirum.
Ekki má heldur gleyma mannin-
um sem kollvarpaði allri jazzspila-
mennsku fyrstu áratugina,
„Satchmo“ Armstrong.
Síðan kom „Bebop“ og með því
var öllu öðru kastað fyrir róða.
Menn skildu ekki hvað var í
gangi. Allt breyttist, tónlistin var
mörgum gömlum jaxlinum alveg
óskiljanleg. Þeir sem spiluðu þessa
mússík voru álitnir furðufuglar sem
spiluðu einhverja vitleysu.
Öllu var snúið á hvolf. „Hvar er
melódían?“ spurðu þeir gömlu.
Sumir voru þó vel með á nótunum
eins og t.d. Coleman Hawkins.
Það má segja að lætin hafi byrjað
1945 þegar Charlie Parker og Dizzy
Gillespie hljóðrituðu „Salt Peanuts“
og „Shaw Nuff“, þeir félagar voru
meðal þeirra sem byrjuðu á þessu
öllu ásamt Thelonious Monk,
Kenny Clarke sem var að gjörbylta
öllu sem varðaði trommuleik, Bud
Powell, snillingi sem átti enga jafn-
ingja nema e.t.v. Parker. Annars
má segja að Charlie Parker hafi
snúið öllum þekktum jazzformúlum
á haus. Fæddur 1920, lifði í 35 ár og
skildi eftir sig jazzheiminn á öðrum
endanum. Enginn jazzleikari síðan
hefur komist undan áhrifum hans
og þeir sem viljað hafa fara aðrar
leiðir hafa hlotið hægt „andlát“.
Þegar Charlie Parker lést 12. mars
1955 má segja að endalok sköpunar
í jazzi hafi byrjað. Að vísu héldu
menn áfram að spila að sjálfsögðu
og einhverjir byrjuðu jafnvel að
leita að arftaka snillingsins. Ýmsir
voru tilnefndir s.s. Julian Adderley,
Eric Dolphy, Lou Donaldson og síð-
ast en ekki síst Sonny Stitt, sem
komst næst því að spila „alveg eins“
og Parker. En það má segja að
hnignunin hafi byrjað um þetta
leyti. Ekkert nýtt kom fram sem
náði einhverri fótfestu.
Menn héldu áfram að endurtaka
sig, spila gamalt í nýjum útsetning-
um og allskyns tilraunir fóru fram,
en ekkert skeði.
Jazz á Íslandi hefur varla náð
nokkurri fótfestu, þó menn gefi sig
út fyrir að spinna eitthvað sem þeir
kalla jazz. Þó höfum við átt marga
frábæra jazzleikara. Má þar nefna
Svein Ólafsson, Guðmund Ingólfs-
son, Sigurbjörn Ingþórsson, Jón
Pál Bjarnason, Rúnar Georgsson,
Viðar Alfreðsson, Gunnar Ormslev
o.fl.
Í dag er ég hættur að fara og
hlusta á þessa snyrtilegu pilta sem
segjast vera að spila jazz í dag. Þau
skipti sem ég hef farið hef ég alltaf
gefist upp og farið heim í vondu
skapi því það sem ég heyri segir
mér ekki neitt. Það vantar sálina,
tilfinninguna og tjáninguna, það er
ekki hægt að fara í skóla til að læra
að spila jazz. Annaðhvort hefurðu
tilfinninguna meðfædda eða ekki.
Mælirinn fylltist hjá mér fyrir
nokkrum vikum í Ráðhúsinu þar
sem auglýstir voru stórtónleikar
með nokkrum „big“ böndum, en það
sem ég heyrði voru bara hefð-
bundnar lúðrasveitir að rembast við
að spila útsetningar eftir menn eins
og Neal Hefti, Quincy Jones o.fl.
Ég fór heim í hálfleik og setti
Basie-bandið á fóninn.
HARALDUR PÁLL
SIGURÐSSON,
fyrrverandi liðsforingi,
Skúlagötu 68, Reykjavík.
Jazz in
memoriam
Frá Haraldi P. Sigurðssyni:
Haraldur P.
Sigurðsson
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111