Morgunblaðið - 24.09.2002, Page 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 2002 27
Stökktu til
Costa del Sol
2. október - 3 vikur
frá kr. 49.865
Ótrúlegt tilboð á síðustu sætunum til Costa del Sol þann 2. október í 3
vikur. Hér getur þú lengt haustið í yndislegu veðri á vinsælasta áfangastað
Spánar. Þú bókar núna, og tryggir þér síðustu sætin, og 4 dögum fyrir
brottför hringjum við í þig og
tilkynnum þér hvar þú býrð. Og að
sjálfsögðu nýtur þú traustrar þjónustu
fararstjóra Heimsferða allan tímann.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000.
www.heimsferdir.is
Verð kr. 49.865
M.v. hjón með 2 börn, 2–11 ára.
Flug, gisting, skattar, 2. okt. 3 vikur.
Staðgreitt. Alm. verð kr. 52.360.
Verð kr. 59.950
M.v. 2 í íbúð/stúdíó, 2. okt, 3 vikur.
Flug, gisting, skattar.
Staðgreitt. Alm. verð kr. 62.950.
FYRSTA frumsýning Leikfélags
Reykjavíkur fór fram síðastliðinn
laugardag á Stóra sviði Borgarleik-
hússins þegar sýndur var verðlaun-
aður breskur söngleikur eftir þá
Georege Stiles (tónlist) og Anthony
Drewe (texti). Hér er um að ræða
verk sem byggt er á alþekktri sögu
H.C. Andersen um ljóta andarung-
ann sem er falleg táknsaga um það
að vera öðruvísi en fjöldinn. Drewe
notar sögu Andersens sem uppistöðu
en bætir við og breytir eftir eigin
höfði. Söngleikurinn er ætlaður allri
fjölskyldunni, söguna skilja allir,
jafnvel hinir yngstu meðal áhorf-
enda, og textinn er skemmtilega lag-
skiptur og einkennist ekki síst af tví-
ræði sem í snilldarþýðingu Gísla
Rúnars Jónssonar fær hina fullorðnu
til að veltast um að hlátri.
Í raun er það þýðing Gísla Rúnars,
ásamt bráðsniðugri búningahönnun
Helgu I. Stefánsdóttur og frábærri
frammistöðu leikara í skophlutverk-
um sem lyftir þessari sýningu upp
yfir meðalmennskuna, því verkið
sjálft er þónokkuð langdregið og tón-
listin hefðbundin söngleikjatónlist
sem kemur sjaldnast á óvart og er á
köflum óttalega væmin. En fyrir þá
sem kunna að meta slíka tónlist er
sýningin vafalaust afbragðsskemmt-
un – og kostulegir orðaleikir og
skemmtileg tilþrif leikaranna sjá til
þess að öðrum áhorfendum leiðist
ekki.
„Persónur“ verksins eru allar úr
dýraríkinu, flestar úr „Andríkinu“
þar sem verkið hefst á því að anda-
mamman Andrea (Edda Heiðrún
Backman) bíður þess að ungarnir
skríði úr eggjunum, orðin langþreytt
á því að liggja á. Andapabbinn,
Steggviður (Guðmundur Ólafsson)
tekur lítinn þátt í útunguninni en
hefur illan bifur á einu eggjanna sem
er stærra en öll hin og sem hann
grunar að Kalli Kúnni (Ólafur Darri
Ólafsson) hafi laumað í hreiðrið.
Orðaskipti andahjónanna í fyrsta
þætti leiksins gefa tóninn fyrir þá
skemmtilegu tvíræðni sem einkennir
allt verkið frá upphafi til enda.
María Sigurðardóttir leikstjóri
hefur valið að láta stílfærslu ráða
ferðinni í leik og látbragði leikaranna
og af því tekur búningahönnunin
einnig mið og árangurinn er stórfínn.
Í stað „raunsæislegra“ dýragerva
eru leikararnir klæddir búningum
sem vísa til dýranna á sniðugan og
einfaldan máta og með líkamsbeit-
ingu og hreyfingum er punkturinn
settur yfir i-ið. Þannig er hænan
(Katla Margrét Þorgeirsdóttir)
klædd í dröfnóttan kjól og með rauð-
an hatt og kalkúninn (Ólafur Darri
Ólafsson) hvítklæddur með rauða
húfu og trefil – og með höfuð- og
handahreyfingum er myndin full-
komnuð og áhorfendur strax með á
nótunum. Þau Katla Margrét, Ólafur
Darri, Guðmundur Ólafsson, Edda
Björg og Jóhanna Vigdís fóru öll á
kostum í hlutverkum hinna aðskilj-
anlegustu fugla, ekki síst í gervi
gæsahóps í skátaferð.
Jóhann G. Jóhannsson átti stór-
leik í gervi kattarins sem var sífellt á
höttunum eftir Ljóta (Felix Bergs-
son) og eitt skemmtilegasta atriði
leiksins var tvímælalaust atriðið þar
sem kötturinn hefur tælt Ljóta með
sér heim og hyggst matbúa hann
sem appelsínuönd. Samleikur þeirra
Jóhanns og Felix, söngur og dans í
því atriði small frábærlega saman á
allan hátt.
En meginþráður verksins snýst
um samband andamömmu og Ljóta,
ungans sem allir aðrir í Andríkinu
hafna og níðast á vegna þess að hann
er öðruvísi en hinir ungarnir. Móð-
irin ein reynir að verja ungann sinn
og þegar hann hefur hrakist burt yf-
irgefur hún allt og alla til að leita
hans. Edda Heiðrún og Felix fara
fallega með hlutverk mæðginanna en
gjalda að nokkru fyrir það að hlut-
verk þeirra bjóða ekki upp á álíka
skopfærslu og önnur hlutverk í söng-
leiknum. Þau eru bæði afbragðs
söngvarar en eðli málsins samkvæmt
kom það í þeirra hlut að syngja ró-
legu ballöðurnar sem gjarnan
reyndu á þolrifin í hinum yngri
áhorfendum sem vildu meira fjör.
Söguna um litla ljóta andarungann
getur hver og einn túlkað að vild því
form hennar gefur færi á að heim-
færa hana upp á hvers kyns útilokun.
Viðfangsefnið er því tilvalið um-
ræðuefni á milli fullorðinna og barna
um orsakir og afleiðingar fordóma,
eineltis og ofsókna. Og eins og allir
vita endar sagan vel, allir sættast og
bresta saman í gleðilegan lokasöng.
Hér er um að ræða sýningu sem
stendur fullkomlega undir nafni sem
fjölskylduskemmtun og allir að-
standendur geta verið sáttir við sinn
hlut. Og eins og áður sagði er þýðing
Gísla Rúnars Jónssonar með þeim
hætti að maður hlýtur að velta fyrir
sér hvort hann fari ekki vel fram úr
frumtextanum hvað orðheppni og
fyndni varðar – og sýni þar andlega
yfirburði.
Andríki
þýðandans
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Hér er um að ræða sýningu sem stendur fullkomlega undir nafni sem fjölskylduskemmtun og allir aðstand-
endur geta verið sáttir við sinn hlut,“ segir meðal annars í umsögninni um Honk! Ljóta andarungann.
LEIKLIST
Leikfélag Reykjavíkur
Höfundar: George Stiles og Anthony
Drewe. Íslensk þýðing: Gísli Rúnar Jóns-
son. Leikstjóri: María Sigurðardóttir.
Leikarar: Edda Heiðrún Backman, Edda
Björg Eyjólfsdóttir, Felix Bergsson, Guð-
mundur Ólafsson, Jóhann G. Jóhannsson,
Jóhanna Vigdís Arnardóttir, Katla Mar-
grét Þorgeirsdóttir og Ólafur Darri Ólafs-
son. Í hlutverkum andarunga: Álfrún
Perla Baldursdóttir / Unnur Sara Eldjárn,
Nína Sigríður Hjálmarsdóttir / Hildur
Björk Möller, Hildur Vala Baldursdóttir /
Katrín Þóra Sigurbjörnsdóttir, Hrefna
Marín Sigurðardóttir / Berta Guðrún
Ólafsdóttir. Leikmynd og búningar: Helga
I. Stefánsdóttir. Lýsing: Lárus Björnsson.
Tónlistarstjóri: Jón Ólafsson. Hljóð: Jak-
ob Tryggvason. Danshöfundur: Ólöf Ing-
ólfsdóttir. Borgarleikhúsið, Stóra sviðið
21. september.
HONK! LJÓTI ANDARUNGINN
Soffía Auður Birgisdóttir
VESTNORD – Vestnorræna bóka-
safnið var opnað formlega í Lands-
bókasafninu í gær. Vestnorræna
bókasafnið er netbókasafn, – þ.e.
stafrænt bókasafn, þar sem veittur
er aðgangur að þúsundum mynd-
aðra blaðsíðna á stafrænu formi af
þeim prentaða menningararfi sem
varðveittur er í blöðum og tímarit-
um frá Færeyjum, Grænlandi og Ís-
landi. Aðgangur er öllum opinn á
vefslóðinni www.timarit.is. Mark-
miðið er að bæta aðgang að prent-
uðum blöðum og tímaritum og
bjóða upp á nýjar rannsókn-
araðferðir. Blöðin og tímaritin hafa
að geyma, auk almenns fréttaefnis
og auglýsinga, mikið efni á sviði
bókmennta, sagnfræði, ættfræði og
mannfræði. Notendur geta skoðað
efnið á ýmsan hátt, svo sem eftir
löndum og titlum, blaðað í gegnum
efnið og prentað út valdar blaðsíð-
ur. Jafnt og þétt munu bætast við
safnið fleiri titlar frá öllum þátt-
tökuþjóðunum. Alls munu 300.000
blaðsíður af blöðum og tímaritum
frá 1773 til 2001 verða gerðar að-
gengilegar á Netinu. Listi yfir allt
efni safnsins er á vefnum. Þegar rit
hefur verið myndað geta netverjar
blaðað í því á skjánum hjá sér.
Tómas Ingi Olrich mennta-
málaráðherra flutti ávarp áður en
hann studdi á hnappinn sem opnaði
vefinn. Hann sagði Lands-
bókasafnið hafa verið í fararbroddi
á Íslandi við að innleiða nýja tækni
í safnamálum og vera öðrum fyr-
irmynd þar um. Hann sagði það
merkilega og áhugaverða þróun að
tengja fortíðina nútímatækni á
þann hátt sem gert er með Vest-
nord-verkefninu, og ánægjulegt að
nú mætti lesa bæði Fjölni og Ár-
mann á Alþingi á Netinu.
Vestnord er samstarfsverkefni
Landsbókasafna Íslands, Færeyja
og Grænlands, en umsjónarmaður
þess á Íslandi er Örn Hrafnkelsson
á Þjóðdeild Landsbókasafns. Verk-
efnið hefur verið styrkt af Nor-
rænu samvinnunefndinni um vís-
indalegar upplýsingar,
Rannsóknarráði Íslands og Ný-
sköpunarsjóði námsmanna. Nokk-
ur íslensk blöð og tímarit eru þegar
orðin aðgengileg á Netinu: Is-
landske Maaneds Tidender 1773–
1776, Ármann á Alþingi 1829–1832,
Fjölnir 1835–1847, Lanztíðindi
1849–1851, Bóndi 1851, Ný tíðindi
1851–1852, Norðri 1853–1861, Ing-
ólfur 1853–1855, Tíminn 1871–
1874, Víkverji 1873–1874, Ameríka
1873–1874, Íslendingur 1875–1876,
Útsynningur 1876, Fjallkonan
1884–1911, Tímarit um uppeldi og
menntamál 1888–1892, Kvenna-
blaðið 1895–1926, Lögfræðingur
1897–1901, Alþýðublaðið 1906–
1907 og Dagblaðið 1906–1907.
Hvert safn ákveður fyrir sitt leyti
hvaða blöð og tímarit eru sett á
Netið. Hjá Landsbókasafni Íslands
– Háskólabókasafni eru það blöð og
tímarit sem voru prentuð fyrir
1920. Hjá Landsbókasafni Færeyja
og Grænlands er einnig að finna
yngra efni sem jafnvel nær fram til
dagsins í dag. Lagaákvæði um höf-
undarrétt ráða hvaða efni er notað
og ekki er mögulegt að birta efni
fyrr en leyfi hefur fengist hjá hand-
höfum höfundarréttar, þar sem
hann er í gildi.
Ýmsir leitarmöguleikar
Aðgengi notenda er þrenns kon-
ar: Hægt er að kalla fram lista yfir
blöð og tímarit. Notendur geta
jafnframt afmarkað leitina við það
hvar og hvenær ritin voru gefin út.
Hægt er að blaða í þeim ritum sem
hafa verið mynduð. Í ársbyrjun
2003 er stefnt að því að opna fyrir
aðgang að textasafni. Hægt verður
að leita í innihaldi blaðanna með
því að slá inn leitarorð. Í árslok
2003 verður opnað fyrir aðgang að
greinasafni. Þar verður hægt að
leita að greinum eftir höfundum,
titlum og efnisorðum. Til að skoða
myndir á Netinu þurfa notendur að
sækja sér forritsbút (plug-in) af
slóðinni www.lizardtech.com
www.lizardtech.com. Blöðin og
tímaritin eru skráð í bókfræði-
grunn. Þar er m.a. að finna upplýs-
ingar um titil, útgáfudag, útgáfu-
stað, prentsmiðju og útgefendur.
Bókfræðigrunnurinn er undirstaða
þess að hægt sé að finna hvaða blöð
og tímarit verða í Vestnord-bóka-
safninu og hver þeirra hafa verið
mynduð. Einnig gefur hann kost á
að leita á ýmsa vegu að efninu og
vinna með það um vefinn.
Vestnorræna bókasafnið – stafrænt tímaritasafn opnað í gær
Fjallkonan
og Fjölnir
orðin
stafræn
Morgunblaðið/Sverrir
Örn Hrafnkelsson, umsjónarmaður Vestnord-verkefnisins á Íslandi,
kynnti Vestnorræna bókasafnið við opnun þess í gær.