Morgunblaðið - 19.10.2002, Page 44

UMRÆÐAN
44 LAUGARDAGUR 19. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
PRÓFKJÖR
STJÓRNKERFIÐ og Alþingi eru
í alvarlegri afneitun gagnvart þeirri
augljósu staðreynd að Reykjavík er
helsta auðlind þjóarinnar. Þar sem
fólkið er þar eru fyrirtækin og þar
sem fólkið er þar er mannauðurinn
sem er hreyfiafl atvinnulífs og auðs-
uppspretta framtíðar. 2020 munu 2/3
hlutar jarðarbúa verða borgarbúar.
Engum blöðum er um það að fletta
að borgin er samfélagsgerð 21. ald-
ar. Á Íslandi er einungis eitt borg-
arsvæði og það hlýtur að verða kjöl-
festan fyrir landið allt ef við ætlum
að standast samkeppni við útlönd um
ungt fólk og ný atvinnutækifæri.
Borgir eiga sér mörg þúsund ára
sögu meðan þjóðríkið hefur aðeins
nokkur hundruð ár á bakinu. Borg-
arsvæðin eru gangverkið í efna-
hagsþróun Evrópu og mikilvægi
þeirra mun fara vaxandi, eins og
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgar-
stjóri hefur bent á.
Í nýlegu erindi greindi hún frá
könnun á heimasíðu ráðuneyta þar
sem afneitun stjórnvalda gagnvart
borginni kom vel í ljós. Í 30 skýrslum
og úttektum mátti leita að orðunum
„Reykjavík“ og „höfuðborg“ eins og
nálum í heystakki. Hvort sem fjallað
er um almenningssamgöngur,
stefnumótun í ferðaþjónustu og af-
þreyingu eða framkvæmdaáætlun
um sjálfbæra þróun virðist sem ráð-
herrar og nefndir á þeirra vegum
séu fyrst og fremst með hugann úti á
landi. „Sektarkennd hins brottflutta
sveitamanns“ hefur enn yfirhöndina
í allri stefnumótun. „Svo virðist sem
það skorti átakanlega skilning hjá
ráðamönnum þjóðarinnar á hlut-
verki og gildi borgarinnar fyrir þró-
un íslensks samfélags.“
Samkeppnishæft
borgarsamfélag
Meirihluti alþingismanna verður
eftir næstu kosningar af höfuðborg-
arsvæðinu og úr byggðarlögum sem
tengjast því. Segja má að allt svæðið
frá Reykjanesbæ til Selfoss og Borg-
arbyggðar sé að verða eitt atvinnu-
og viðskiptasvæði. Það ættu því að
skapast forsendur til þess að móta
borgarstefnu á Alþingi um sam-
keppnishæft borgarsamfélag sem
yrði metnaðar- og hagsmunamál
allra landsmanna.
Alþingi móti
borgarstefnu
Eftir Einar Karl
Haraldsson
„Í 30
skýrslum og
úttektum
mátti leita
að orðunum
Reykjavík og höfuðborg
eins og nálum í hey-
stakki.“
Höfundur tekur þátt í flokksvali
Samfylkingarinnar í Reykjavík-
urkjördæmum 9. nóvember nk.
Prófkjör
Prófkjör stjórnmálaflokkanna vegna þingkosninganna í maímánuði
nk. fara fram í vetur. Af því tilefni birtir Morgunblaðið greinar fram-
bjóðenda og stuðningsmanna. Þær er einnig hægt að nálgast undir
liðnum prófkjör á forsíðu mbl.is.
Í PRÓFKJÖRI Samfylking-
arinnar í Suðvesturkjördæmi gefa
margir hæfir einstaklingar kost á
sér. Þrjár konur
eru á meðal ellefu
frambjóðenda og
ein þeirra, Rann-
veig Guðmunds-
dóttir, alþingiskona
úr Kópavogi, sækist
eftir fyrsta sæti á
listanum. Hún hef-
ur víðtæka reynslu
af pólitísku starfi bæði í sveit-
arstjórn og á Alþingi. Störf Rann-
veigar í stjórnmálum þarf vart að
kynna. Fjölskyldumál, félags- og
heilbrigðismál hafa ætíð staðið
henni nærri í pólitískri umræðu.
Nýleg umræða um matarverð á Ís-
landi og áhrif þess á aðstæður
fólks hér landi, sem hófst að frum-
kvæði Rannveigar, sýnir vel vönd-
uð vinnubrögð hennar og áherslur
í pólitík.
Rannveigu er annt um þann
málstað sem hún stendur fyrir og
var hún einlægur talsmaður stofn-
unar Samfylkingarinnar. Þar hefur
hún verið í forystu, m.a. sem fyrsti
formaður þingflokks Samfylking-
arinnar og öflugur málsvari fé-
lagshyggju og jafnréttis á Alþingi.
Ég hvet samfylkingarfólk í Suð-
vesturkjördæmi til að styðja Rann-
veigu í leiðtogasæti framboðslist-
ans í prófkjörinu 9. nóvember.
Rannveigu áfram
í fyrsta sæti
Sigrún Jónsdóttir, bæjarfulltrúi Samfylk-
ingarinnar í Kópavogi, skrifar:
Sigrún
Jónsdóttir
NÚ hafa verið kynnt formlega
áform dómsmálaráðherra um að
leggja fyrir Alþingi lagafrumvörp
um að leggja niður Almannavarnir
ríkisins og stofna almannavarna-
deild innan embættis Ríkislögreglu-
stjóra.
Hér er um vanhugsaða tillögu að
ræða. Sjálfsagt er að fara yfir stöðu
þessara mála og huga að endurbót-
um, en að rjúka til að óathuguðu
máli og án samráðs við fjölda hlut-
aðeigandi aðila; allt undir meintum
20 milljóna króna sparnaði, er óráð.
Samkvæmt gildandi lögum um al-
mannavarnir snúast þær að litlum
hluta um stjórnun aðgerða.
Almannavarnir eru viðbúnaður.
Skipulag og undirbúningur hugsan-
legra aðgerða. Ráðstafanir til að
minnka hættu eða draga úr tjóni
hennar vegna. Þjálfun hjálparliða,
öflun nauðsynlegs búnaðar, viðbún-
aður heilsugæslu, neyðarbirgðir og
margt fleira. Stjórn aðgerðanna er á
ábyrgð lögreglu en viðbúnaðurinn
og skipulagið er það ekki.
Mikið af starfi almannavarna er
staðbundið og tekur mið af aðstæð-
um á hverjum stað. Flóðavarnir,
fjöldahjálparstöðvar, samningar við
hjálparliða.
Viðbragðsáætlun vegna flugslyss
á Reykjavíkurflugvelli, Kötlugoss og
snjóflóðahættu á Hnífsdal eru dæmi
um þetta. Samstarf hlutaðeigandi
heima í héraði er nauðsynlegt upp-
byggingu og virkni almannavarna.
Að ætla að leggja Almannavarnir
ríkisins niður undir yfirskini sparn-
aðar, án samráðs við þá fjölmörgu
aðila um allt land sem að starfinu
koma, virkar að mínu mati niður-
drepandi á allt það starf sem unnið
er og hefur verið og er ekki til að
hvetja menn til dáða.
Flýtum okkur hægt
Eru almannavarnir eingöngu lög-
reglumál? Nei, en lögreglan er hluti
almannavarna.
Í samgöngumálum hafa verið
gerðar breytingar sem stuðla að
aukinni samhæfingu með nýlegri
stofnun samgönguráðs. Hér er farið
í öfuga átt. Svo má spyrja hvort
embætti ríkislögreglustjóra hafi
ekki þanist nægilega út á síðustu ár-
um.
Aðalatriðið er að framkvæmd og
undirbúningur almannavarna eru að
mestu unnin heima í héraði. Hleyp-
um heimafólki að og köllum eftir
áliti þess, áður en snöggsoðnar
breytingar á fyrirkomulagi al-
mannavarna hérlendis verða knúðar
í gegn. Almannavarnir ríkisins í
góðu og nánu samstarfi við almanna-
varnanefndir heima í héraði hafa
margsinnis sannað gildi sitt. Hvaða
fagleg rök knýja á um byltingar-
kenndar breytingar á því fyrirkomu-
lagi? Af hverju breyta breytinganna
vegna?
Eru almannavarnir
lögreglumál?
Eftir Guðmund Árna
Stefánsson
„Hleypum
heimafólki
að og köll-
um eftir áliti
þess …“
Höfundur er alþingismaður
Samfylkingarinnar.
ALÞJÓÐLEGI Beinverndardag-
urinn er sunnudaginn 20. október.
Beinverndarsamtök um allan heim
minna þá á sig með ýmsum hætti.
Þema Beinverndardagsins í ár er:
„Forðumst fyrsta brot.“
Heil bein
„Heil bein um allan heim“ eru ein-
kunnarorð Alþjóðlegu beinverndar-
samtakanna.
Árið 1994 var beinþynning fyrst
skilgreind sem sjúkdómur og farið
var að huga alvarlega að forvörnum,
en það kallast beinþynning þegar
kalkið í beinunum minnkar svo mikið
að þau standast ekki lengur eðlilegt
álag. Sjúkdómurinn hefur stundum
verið kallaður „hinn þögli vágestur“
þar sem hann læðist að fórnarlömb-
unum og getur valdið beinbrotum af
litlu eða engu tilefni.
Við eðlilegar aðstæður helst bein-
massinn í jafnvægi fram að tíða-
hvörfum hjá konum og heldur lengur
hjá körlum eða fram undir sjötugt.
Við tíðahvörf verða hormónabreyt-
ingar hjá konum, sem geta leitt til
aukinnar beinþynningar. Eftir sjö-
tugt eru karlar og konur í sömu
hættu á að fá beinþynningu og marg-
ir þurfa á sérhæfðri lyfjameðferð að
halda.
Næring og hreyfing
skipta máli
Til þess að ná sem mestum bein-
massa er börnum nauðsynlegt að
hreyfa sig og safna birgðum meðan
þau eru að vaxa, en hámarksbein-
massa er náð á aldrinum 20 til 25 ára.
Rétt næring og góð hreyfing er und-
irstaða sterkra beina og góðrar
heilsu. Börnum er hollt að hlaupa og
sippa auk þess sem t.d. blak, körfu-
bolti og aðrir boltaleikir eru mjög
góð aðferð við að auka beinmassann.
Gönguferðir og léttar æfingar með
lóðum, svonefndar þungaberandi æf-
ingar, er flestum fært að gera. Nær-
ingin skiptir miklu máli og hafa skal í
huga að beinin eru kalkforðabúr lík-
amans. Þess vegna er nauðsynlegt
að borða hollan og kalkríkan mat svo
sem mjólk, mjólkurafurðir, grænt
grænmeti, sojabaunir, sardínur o.fl.
Þótt við fáum svolítið D-vítamín frá
sólarljósinu er okkur Íslendingum
líka hollt að taka inn u.þ.b. 1 tsk af
lýsi á dag til að binda kalkið. Bein-
þynning er tengd erfðum og er því
ástæða til þess að hvetja þá sem vita
af beinþynningu í fjölskyldunni til að
vera sérstaklega á verði. Sum lyf, t.d
prednisólon, geta valdið beinþynn-
ingu séu þau tekin lengi.
Mælingar og lyf
Sem betur fer eru nú til góð tæki
til að mæla beinþéttni en slík mæling
er eina þekkta leiðin til að greina
beinþynningu áður en bein brotnar.
Nú geta allir fengið slíka mælingu
sem er fljótleg og sársaukalaus og
ættu þeir sem eru komnir yfir fer-
tugt að panta sér tíma. Stöðugar
framfarir eru einnig í gerð lyfja sem
byggja upp brotin bein en best er að
koma í veg fyrir brotið því betra er
heilt en vel gróið!
Forðumst
fyrsta brot
Eftir Önnu
Pálsdóttur
Höfundur er formaður Beinverndar
á Suðurlandi.
„Rétt nær-
ing og góð
hreyfing er
undirstaða
sterkra
beina og góðrar heilsu.“
MEÐ aukinni tæknivæðingu í
fjarskiptum er nú verið að setja
sjónvarpsmóttökubúnað frá gervi-
hnöttum um borð í íslenska fiski-
skipaflotann, en ekkert hefur
heyrst um það að dreifikerfi rík-
issjónvarpsins eigi að ná út um
miðin við landið og þar með til
allra landsmanna. Miklum fjár-
munum var á sínum tíma varið í að
koma sjónvarpsútsendingum inn í
innstu afdali, því dreifikerfið átti
jú að ná til allra landsmanna. Nú
er kominn nýr notendahópur, sem
eru íslenskir sjómenn á miðunum
umhverfis landið, og það er því
réttlát krafa að þeir sitji við sama
borð og aðrir landsmenn og hafi
aðgang að útsendingum ríkissjón-
varpsins. Ekki er kostnaðurinn svo
mikill, 15 til 20 milljónir, í að koma
upp jarðstöð og 30 til 40 milljónir í
leiguaðgang að gervihnetti. Mér
skilst að ríkissjónvarpið sé búið að
vinna sína heimavinnu til að koma
þessu í framkvæmd, það vantar
bara ákvörðunina og fjármagnið.
Er því ekki eðlilegast að ljúka við
að koma núverandi dreifikerfi til
allra landsmanna áður en ráðist
verður í að koma upp nýja staf-
ræna dreifikerfinu eins og áætlað
er?
Annað sem snýr að fjarskiptum
sjómanna er kostnaður vegna sam-
skipta þeirra í þeim fjarskiptasím-
Fjarskiptamál
íslenskra
sjómanna
Eftir Guðmund Þ.
Ragnarsson
„Það er því
mjög hóg-
vær krafa
hjá sjó-
mönnum að
þeir séu taldir með öll-
um landsmönnum …“
Bankastræti 3,
551 3635
pink mat; eau de parfum
japanski dömuilmurinn hannaður af MASAKÏ MATSUSHÏMA