Morgunblaðið - 02.11.2003, Side 17

Morgunblaðið í 90 ár 1913 ∼ 2003 ∼ 17
Þ
að var hrein tilviljun sem réð
því að ég hóf upphaflega
störf á Morgunblaðinu,“
segir Karl Blöndal. „Ég hélt
til Þýskalands í nám að
loknu stúdentsprófi árið 1981 og athug-
aði hvort Morgunblaðið þyrfti á frétta-
ritara að halda í Vestur-Berlín. Þá
þekkti ég hvorki haus né sporð á blaða-
mennsku en hafði alltaf séð starfið í
ákveðnum ljóma. Ég fór hægt af stað og
fyrsta efnið sem birtist frá mér í blaðinu
var viðtal við rokksöngkonuna Ninu
Hagen. Svo gerðist það í vetrarfríi árið
1983 að ég var ráðinn hingað í tvo mán-
uði í fréttaskrif. Það má segja að þá hafi
hjólin byrjað að snúast.“
Karl segist hafa reynt að slíta sig frá
blaðamennskunni með ýmsum hætti,
meðal annars með því að fara í nám í
arkitektúr, en ávallt sogast inn í hring-
iðuna á nýjan leik. „Það er margt sem
heillar við blaðamennskuna. Auðvitað
má segja að það sé ákveðin klisja að
nefna þá Bob Woodward og Carl Bern-
stein og skrif þeirra um Watergate-
hneykslið. Engu að síður gerðu skrif
þeirra á sínum tíma að verkum að marg-
ir heilluðust af blaðamennsku. Meðan ég
var í Þýskalandi lét blaðamaðurinn
Günter Wallraff einnig mikið að sér
kveða. Hann afhjúpaði meðal annars
starfskjör og aðstæður sem erlendir
verkamenn urðu að búa við og fletti
einnig ofan af vinnubrögðunum sem við-
gengust á síðdegisblaðinu Bild.
Það sem réð úrslitum fyrir mig var
hins vegar að komast í tæri við það and-
rúmsloft sem ríkir hér á Morgunblaðinu.
Þá áttaði maður sig á því hvað það getur
verið spennandi að vera með fingurinn á
púlsinum á hverjum degi. Það eru
ákveðin forréttindi að starfa við að
greina frá atburðum líðandi stundar um
leið og þeir gerast - skrifa fyrsta upp-
kastið að sögunni. Þetta gerði að verkum
að um leið og maður var kominn með
smáreynslu af starfinu gat maður ekki
hugsað sér annan starfsvettvang.“
Karl segir að dvölin í Berlín hafi haft
mikil áhrif á sig. „Það var sérstök upp-
lifun að búa í borg sem er umgirt með
múr en finnast samt ekki sem maður sé
sjálfur múraður inni heldur þeir sem
voru hinum megin múrsins í raun múr-
aðir úti. Þessi reynsla gerði að verkum
að ég fékk megna óbeit á alræði og
stjórnmálum sem snúast um það að
segja fólki fyrir verkum og þykjast vita
hvað öðrum er fyrir bestu.“
Karl segir það mikilvægt fyrir fjöl-
miðla að standa vörð um lýðræðisþjóð-
félagið. „Það kann að vera erfitt að líta á
það sem hugsjón þar sem við göngum út
frá því sem vísu á Vesturlöndum að regl-
ur lýðræðisins og réttarríkisins séu virt-
ar. Það má þó ekki verða til að varnir
þessarar þjóðfélagsskipunar veikist.“
Að auki hafa alþjóðamál og mannrétt-
indamál verið honum mjög hugleikin og
að réttur borgarans gagnvart kerfinu og
ríkinu sé virtur. Að aldrei megi gleymast
hver þjóni hverjum.
„Það að hafa unnið hér á blaðinu hefur
haft mikil áhrif á mig og margir koma
þar við sögu. Þetta er ómetanleg reynsla
sem maður hefur öðlast og heiður að fá
að vinna undir handleiðslu manna á borð
við ritstjórana Matthías Johannessen og
Styrmi Gunnarsson. Mig langar einnig
til að nefna fréttastjórana, sem lóðsuðu
mig í gegnum skerjagarð blaðamennsk-
unnar í upphafi, Björn Jóhannsson, sem
þá var fréttastjóri erlendra frétta og
innlendu fréttastjórana Ágúst Inga
Jónsson, Freystein Jóhannsson, Magnús
Finnsson og Sigtrygg Sigtryggsson.“
Karl segir mikilvægt að menn ræði
um hlutverk og skyldur fjölmiðla af
ábyrgð.
„Hið þjóðfélagslega hlutverk er mik-
ilvægt á stórum fjölmiðli og ábyrgðin
mikil. Fjölmiðill á að vera gluggi út í um-
heiminn og um leið að endurspegla þjóð-
félagið. En hann á ekki aðeins að vera
spegill hins áferðarfallega, heldur einnig
að fjalla um málefni þeirra, sem minna
mega sín í þjóðfélaginu. Ef við tökum
fréttaflutninginn sjálfan þá er alltaf
mjög hörð samkeppni milli fjölmiðla um
að vera fyrstur með fréttina. Hins vegar
má ekki gleyma því að fyrst verður mað-
ur að ná fréttinni réttri. Það er lyk-
ilatriði að haga fréttaflutningi þannig að
það sé hægt að standa við fréttirnar.
Morgunblaðið hefur byggt á því í gegn-
um árin að fjalla um málefni en ekki ein-
staklinga og ekkert málefni er þannig
vaxið að við tökum ekki á því. Hins vegar
eiga fréttaskrif blaðsins ekki að ganga út
á að koma höggi á einstaklinga. Það má
notast við líkingu úr fótbolta til að varpa
ljósi á þetta. Leikmenn mega gera það
sem nauðsynlegt er til að ná boltanum
en um leið og þeir fara í manninn þá eru
þeir búnir að brjóta af sér.“
Karl segir að fréttaumhverfið hafi
breyst og harðnað á Íslandi síðustu árin
en ekki síst þess vegna sé mikilvægt að
missa ekki sjónar á þessum grundvall-
aratriðum. „Það eru hreinar línur að
þótt menn geti fengið einhvern ávinning
til skamms tíma með því að fara út í æsi-
fréttamennsku þá kemur það fjölmiðlum
í koll til lengri tíma litið. Það að við höld-
um okkur við þau vinnubrögð, sem við
höfum tileinkað okkur, er grundvall-
aratriði í því að tryggja stöðu blaðsins til
frambúðar.“
Karl segist aðspurður um dagblöð og
tæknibreytingar ekki telja að Netið boði
endalok dagblaða. „Fréttaflutningur
sem slíkur er ekki orðinn úreltur eða
gamaldags en það verður vissulega alltaf
mikill munur á netmiðli og dagblaði
prentuðu á pappír.
Hvað Netið og lestur frétta á Netinu
varðar bendir ýmsilegt til að hinir rót-
grónu fjölmiðlar eigi eftir að halda velli
þar. Vinsældir mbl.is benda til að fólk sé
ekki að sækjast eftir að lesa fréttir sem
eru settar fram með öðrum hætti en gert
er í blaðinu sjálfu heldur einfaldlega að
leita uppi sams konar fréttir í annars
konar miðli. Í nýlegri bandarískri rann-
sókn var kannað hvað fólk sem sótti
fréttir sínar á Netið væri að lesa. Í ljós
kom að það var að lesa stóru, þekktu
dagblöðin umfram annað, en ekki á
pappír heldur á Netinu. Þetta þýðir hins
vegar vitaskuld ekki að hægt sé að sitja
með hendur í skauti. Dagblöð verða að
bregðast við þessari þróun og koma til
móts við alla lesendur og þarfir þeirra.
Með þeim breytingum sem við höfum
gert á Morgunblaðinu að undanförnu
hefur tillit verið tekið til nýrra krafna.
Lestrarvenjur og aðferðir við að tileinka
sér efni hafa breyst. Það er komin kyn-
slóð sem les allt öðruvísi í myndir og
myndmál og gerir ákveðnar kröfur til
framsetningar sem full ástæða er til að
verða við. Liður í því er nýtt blað sem
hóf göngu sína í haust og ber heitið
Fólkið, en það blað er aðeins ein af
mörgum breytingum, sem við höfum
gert og eru í vændum. Dagblað verður
að vera í stöðugri þróun. Það má aldrei
nema staðar, blað verður aldrei full-
komið.“

Það má aldrei nema staðar
Karl Blöndal hóf fyrst störf
við Morgunblaðið árið 1983
og hefur frá 2001 verið
aðstoðarritstjóri.