Vísir - 01.08.1981, Blaðsíða 8

8
Laugardagur 1. ágúst 1981
VÍSZR
VlSIR
Útgefandi: Reykjaprent h.f.
Ritstjóri: Ellert B. Schram.
Fréttastjóri: Sæmundur Guðvinsson. Aðstoóarfréttastjóri: Kjartan Stefánsson.
Fréttastjórierlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Blaöamenn: Axel Ammen-
drup, Arni Sigfússon, Friða Ástvaldsdóttir, Herbert Guðmundsson, Jóhanna
Birgisdóttir, Jóhanna Sigþórsdóttir, Kristin Þorsteinsdóttir, Magdalena
Schram, Sigurjón Valdimarsson, Sveinn Guðjónsson, Þórunn Gestsdóttir.
Blaðamaðurá Akureyri: Gisli Sigurgeirsson. iþróttir: Kjartan L. Pálsson, Sig-
mundur Ö. Steinarsson. Ljósmyndir: Emil Þór Sigurðsson, Gunnar V. Andrés-
son. utlitsteiknun: Magnús Olafsson, Þröstur Haraldsson, Safnvörður: Eiríkur
Jónsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Síðumúla 14, simi 86611, 7 linur.
Auglýsingar og skrifstofur: Síðumúla 8, simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4, simi 86611.
Askrif targjald kr. 80 á mánuði innanlands og verð i lausasölu
5 krónur eintakið.
Visir er prentaður í Blaðaprenti, Siðumúla 14.
Og svo er allt i einu kominn 25
stiga hiti, einhvern veginn ófor-
varandis og upp úr þurru. Eða
blautu, ég man það ekki. Þessu
verður ekki með orðum lýst.
Laugardaginn fyrir páska var
18 stiga hiti á Akureyri, og þá
var gaman að lifa. En með þvi
að aldrei er hægtað gleðjast yfir
neinu án þess að hafa áhyggjur
af öðru, gerðu menn sér grillur
af þvi, að snjóleysi kynni að
skemma skiðafæri i Hliðarfjalli.
En fár veit hverju fagna skal
eða gera sér áhyggjur af, og vér
vitum ei hvers biðja ber, sagði
sr.Hallgrimur.Enginn þurftiað
gera sér áhyggjur af snjóleysi i
Hliðarfjalli. Ætli þar hafi ekki
verið bjarglegt skíðafæri allt til
þessa dags?
Að minnsta kosti hefur snjó-
inn leyst hægt og varlega úr
Vaðlaheiðinni. Enn eru þar
vænir skaflar. Kuldinn i vor og
sumar hefur verið býsna linnu-
laus. Hann hefur sest i sálar-
botninn á mér og hreiðraö þar
um sig. Og vonbrigðin hafa ver-
ið sifelld og margendurtekin.
Þaö rofaði oft til, og mörg var
dagmálaglennan, og oft var
spáð betra veðri, bjartara og
hlýrra. En allt kom fyrir ekki.
Sæi til sólar á dagmálum, var
viss passi að kominn var norð-
anstrekkingur, kaldur eins og
dauðinn, eftir hádegið. Tuttug-
asta júli var sumarið ókomið og
ekki ný heytugga i hlöðu i gjör-
völlum Svarfaðardal. Vorum
viö aö sigla hægt og örugglega i
nýja isöld? Var hafis framtiöar-
sýnin og „hjartans is” framtið-
arhlutskiptiö?
En guð er almáttugur og al-
góður, og allt i einu tók loftið á
sig nýjan brag. Einhver óskilj-
anleg mildi lýsti sér i bláma
loftsins, og „blær himins blið-
ur” strauk mér um vangann,
hægt og gætilega, en sifellt og
sleitulaust, til þess að sannfæra
mig um að þetta væri veruleiki,
en ekki draumur eða ein svika-
Af öfgum
glennan enn. Ég sannfærðist,
jafnvel þó breytingin yrði
snemma á föstudag, en ekki eft-
ir hádegi á laugardag, eins og
gamla fólkið hafði kenntmér að
væri hagstæðast.
Ég veit varla hvernig ég á að
bregðast við. Eitthvað er innan i
mér sem ég held að sé i ætt við
taumlausa gleði kúnna, þegar
þær eru látnar út i vorið. Þær
hlaupa eins og vitlausar einu
sinni á ári og sperra halann
beint upp i loftið.
Ég tek að visu ekki á sprett,
en ég geng og ég syndi. Smám
saman fer ég að skoða föt sem
ég hef ekki munað eftir að til
væru i marga mánuöi. Ég tini
fram blússurog boliog fika mig
stig af stigi. Seinast er ég,
kuldakrákan sem geng i' ullar-
brók og grófum leistum dags
daglega, kominn i stystu stutt-
buxurnar minar og sólskinsbol
sem er sýndarflikin einber.
Þannig strunsa ég um bæinn i
góðvirðrinu. Ég býð gleöilegt
sumar á báðar hendur, rifja
upp atburði frá 1939, þegar ég
upplifði úti i Svarfaðardal 28
stiga hita i skugganum, og spyr
menn hvað þeir haldiaöheitt sé.
Mikið lifandi undur og skelfing
er nú gaman að vera til og láta
GIsli
Jónsson
skrifar
sunnangoluna gæla við sig og
sólina reyna að bræða úr manni
svellin. Og þá lýstur niður þeirri
hugsun, að ég hefði ekkert haft
gaman af þessum degi og enga
nautn af hita sólarinnar, ef
kuldinn hefði ekki verið fyrir.
Eða hvers virði væri dagur sem
þessi bónda á Spáni eða essreka
i Bóliviu?
Og er þaö ekki þrátt fyrir allt
eftirsóknarvertað búa við lang-
varandi kulda og myrkur, til
þess eins að geta upplifað birtu
og yl af svo fölskvalausum fögn-
uði og skilyrðislausum unaði.
Mér heyrist i veðurlýsingunni
að i Þórshöfn i Færeyjum sé
aldrei kalt og aldrei heitt og
engar árstiðir. Einhvers konar
núlltiö allt árið um kring. Best
gæti ég trúað að hitinn þar væri
10 stig svo sem þrjúhundruð
daga ársins. Kannski er það lika
ágætt. En tilbreytingarlitið lif
má það vera. En þetta er okkur
kennt, að allt sé best i hófi, og i
þvi felst ekkert hrós, enginn að-
dáun, þegar sagt er að skammt
sé öfganna milli.
Björn minn Árnason (Runólf-
ur i Dal), sá margspaki maður,
kenndi mér þessa merkilegu
vfsu, sem er liklega besta vi'sa i
heimi:
Rammt er að þola fýsnaflog
á fleyi geðshræringa.
Bágt er aö skriða skerjavog
skyldu og tilfinninga.
Óskaplega er þetta satt. En er
ekki betra að þola fýsnaflog
geðshræringanna en hafa aldrei
þess konar hræringa kennt? Er
ekki vandskriðinn skerjavogur
tilfinninganna bærilegri kostur
heldur en sléttur flötur þeirra
Kjarabarátta verslunarmanna
lágvatna sem engin' tilfinning
gárar?
Um kvöldið er enginn 25 stiga
hiti, og engin sól skin á himni.
Enginn „blær himins bliður”
gælir við vanga.
Guð það hentast heimi fann:
Það hið bliöa
blanda striðu.
Og regnið streymir úr loftinu,
með þeim hætti sem aðeins
Það kann að virðast undarlegt
að tiltekin stétt í þjóðfélaginu
helgi sér sérstakan frídag, ekki
síst með hliðsjón af því, að laun-
þegar eiga sér alþjóðlegan bar-
áttudag, fyrsta maí. Verslunar-
fólk á auðvitaðaðild að þeim degi
og tekur sér þá frí frá störfum
eins og annað launafólk. Versl-
unarmenn sem launþegahreyf-
ing hafa hinsvegar ekki alltaf átt
samleið með Alþýðusambandinu
og í því liggja meðal annars skýr-
ingar á sérstökum f rídegi þeirra.
Lengstaf voru kaupmenn jafnt
sem starfsmenn þeirra í einu og
sama félaginu. Verslun var þá
ekki orðin jafn umsvifamikil at-
vinnugrein og nú er, og barátta
beggja hópa sameinaðist í því að
ef la innlenda og frjálsa verslun í
landinu. Þeir deildu kjörum og
sameiginlegum hagsmunum í bar-
áttu gegn haftakerfi, skömmtun-
um, kvótum og f jandsamlegum
stjórnvöldum.
Á síðari árum, eftir að verslun
tók að blómgast og hleypa stoð-
um undir sjálfstæði þjóðarinnar,
kom stéttarleg og fagleg skipting
að sjálfu sér. Hún var óhjá-
kvæmileg og eðlileg.
Eftir að verslunarmenn stofn-
uðu með sér formleg launþegafé-
lög, sóttu þeir um aðild að lands-
samtökum verkalýðsins, Alþýðu-
sambandi (slands. En svo furðu-
lega sem það kann að hljóma, þá
voru verslunarmenn ekki sam-
þykktirsem félagar í ASI fyrr en
eftir langa og stranga baráttu.
Þær réðu fyrst og fremst póli-
tískir fordómar, öfgar, sem ætl-
uðu að hindra einn stærsta laun-
þegahópinn í þjóðfélaginu í því
að njóta réttar sins. Það kostaði
verslunarmenn langvinn mála-
ferli að sitja við sama borð og
aðrir launþegar. Þær deilur eru
að mestu gleymdar, og í seinni tíð
hafa forystumenn stéttarinnar
komist til æðstu metorða innan
Alþýðusambandsins og notið þar
trausts og virðingar.
Verslunarmannafélag Reykja-
víkur hefur sætt nokkurri gagn-
rýni að undanförnu. Forystu-
menn þess hafa verið skotspónar
hlutfallskosningar í verkalýðsfé-
lögum eru réttmætar.
Verslunarmannafélagið undir
forystu frjálslyndra manna, gæti
gengið á undan í að hrinda slíkum
hugmyndum í framkvæmd.
Auðvitað er það rétt, að kjör
ýmissa félaga í verslunarstétt
eru alltof kröpp. Það á einkum
við um afgreiðslufólk. Hér er að-
allega um að ræða ófaglært fólk,
sem á fleiri sviðum en í verslun
hefur átt á brattann að sækja.
Kauptaxtar verslunarfólks eru
ef til vill sambærilegir við kaup-
taxta verkamanna og fólks í iðn-
aði. Hinsvegar kemur munurinn
fram í því, að f lestar aðrar stétt-
ir en verslunarmenn hafa tekið
upp launahvetjandi taxta, sem
tvöfalda eða jafnvel þrefalda
launin miðað við taxta.
Nú er leitað leiða til að innleiða
slíkt launahvetjandi kerfi hjá af-
greiðslufólki í verslun. Vinnu-
málasamband samvinnufélag-
anna hefur gert athyglisverðar
tilraunir í þessa átt. Ennfremur
hef ur verið efnt til námskeiða og
prófa fyrir afgreiðslufólk, sem
leiða til hærri kauptaxta. Áfram
þarf að halda á sömu braut.
Verslunarfólk á ekki að þurfa að
sitja uppi með lökustu kjörin né
heldur forystumenn verslunar-
manna að liggja undir ámæli fyr-
ir slælega verkalýðsforystu.
Báðir aðilar eiga betra skilið.
rætinna skrifa, þar sem þeir eru
sakaðir um linku í kjarabaráttu
og einræði í stjórnarstörfum.
Undir það skal tekið að laun-
þegahreyfingin á íslandi er ekki
nægilega opin eða virk í sam-
bandi sínu við hinn almenna fé-
lagsmann. Þetta á við VR jafnt
sem önnur launþegafélög. Oll
viðleitni, flestar tillögur, sem
fram eru settar til að auka lýð-
ræðið og virkja félagsmenn til
þátttöku í hinni faglegu baráttu
ber að skoða með opnum huga.
Tillögur Vilmundar Gylfasonar
um samræmd kjör á vinnustöð-
um eru athyglisverðar og hug-
myndir sjálfstæðismanna undir
forystu Péturs Sigurðssonar um
verður eftir 25 stiga hita. Guð
veithvað hann syngur, og nátt-
úran á sin lögmál. Vonandi er að
menn ráði aldrei veðri. Og þó að
annað stigið rigni af K.A. niðriá
velli, geng ég einhvern veginn
ánægður heim. Það húmar og
hellirignir samkvæmt þvi járn-
harða lögmáli.aðhinubjartasta
ljósi fylgja hinir dimmustu
skuggar.
26.7. ’8l
G.J.