Vísir - 17.10.1981, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 17. október 1981
VÍSIR
fréttaljós
Allt önnur ríthönd,
allt annar karakter
— sagði James T. Miller, rithandarsérfræðingurinn
kunni, fyrir Borgardómi um véfengnar
undirskriftir Einars Benediktssonar, skálds
Eins og kom fram i frétt I Visi
I fyrradag hafa afkomendur
Einars Benediktssonar skálds,
meö Hrefnu Benediktsson, dótt-
ur hans i fararbroddi, höfðaö
mál á hendur útgáfufélaginu
Braga hf. og krafist þess að út-
gáfuréttur fyrirtækisins verði af
þvi dæmdur. Málið er höfðað á
þeim grundvelli, að undirskrift
Einars á samningnum við
Braga hf. sé fölsuö, en fram-
buröur þekkts rithandarsér-
fræðings, James T. Miller, styð-
ur þann grun og var Miller
leiddur fram sem vitni i málinu
þegar máliö var tekiö fyrir i
Borgardómi I gær.
Auöur Þorbergsdóttir,
borgardómari, setti réttinn I
gær um kl. 13.30, og eftir að
formlegheitum haföi veriö af-
lokiö, var James T. Miller leidd-
ur i vitnastúkuna og áminntur
um sannsögli.
Hann hóf siöan framburö
sinn, og talaöi siöan nær sleitu-
laust i þrjár og hálfa klukku-
stund, en stutt réttarhlé var um
kaffileytiö, og i lok réttar var
Miller spuröur enn frekar út I
ýmis atriöi málsins. Stóö réttur-
inn alls i um fjóra og hálfa
klukkustund.
Sjálfkrafa athöfn
Ragnar Aöalsteinsson hrl. er
lögmaöur sækjenda i málinu,
afkomenda Einars, og var þaö
hann,sem leiddi fram vitnið, en
Magnús Sigurösson hdl. var lög-
maöur stefnda, Braga hf. Dóm-
túlkur var Höröur ólafsson, hrl.
og löggiltur skjalaþýöandi.
Hinn bandariski rithandar-
sérfræðingur, sem hefur árum
saman st .i'faö sem rannsakandi
véfengo. j skjala, tóktilmáls aö
beiöni 'iðar Þorbergsdóttur og
útskýröi, á hvaöa forsendum
álit sitt væri grunaö.
Hann tók fram i upphafi, aö
ekki yrði um stutt mál aö ræöa,
þar eö ýmis atriöi I rithöndinni
vöröuöu mjög lagalega hliö
rannsóknarinnar. Þvi næst
ræddi hann eöli eiginhandar-
undirritunar.
Eiginhandarundirritún er
sjálfkrafa athöfn, sagöi James
T. Miller, vegna þess hve oft
menn rita nafn sitt. 1 sérhverri
undirskrift ná menn fram
ákveönu munstri, en þaö munst-
ur hefur aö geyma ákveönar
hugmyndir þess, sem á undir-
skriftina. Undir skriftin verður
ólik öllum öörum undirskrift-
um, nokkurs konar vörumerki
þess sem skrifar. Hitt er svo
annaö, aö sérhver einstaklingur
skrifar aldrei neinar tvær
undirskriftir sinar nákvæmlega
eins, þótt sömu grundvallar-
þættir séu ávallt til staöar.
Þaö liggur einnig i hlutarins
eðli, aö rithönd manns breytist
meö aldrinum, og sjúkleiki eöa
máttleysi geta sömuleiöis or-
sakaö breytingar eins og
óreglulegt átak i rithöndinni,
óeðlilegar stefnubreytingar á
ritfæri og skjálfta I skriftinni.
14. undirskriftir
Rithönd manns breyttist þó
ekki svo mikiö, sagöi Miller, aö
ekki mætti sjá lfkindi á milli
þess sem hann skrifar áöur og
eftir aö hann varö veikur.
Miller greindi þessu næst frá
þvi hvernig hann heföi hagaö
rannsókninni, en henni til
grundvallar haföi hann eigin-
handarundirskrift Einars frá
árinu 1894 fram til ársins 1932,
en alls voru þær fjórtán
óvéfengdar undirskriftir
Einars, sem Miller haföi færi á
!
Lögmennirnir Ragnar Aðaisteinsson til vinstri og Magnús Sigurðsson á tali við James T. MiIIer rit-
handarsérfræðing. Við hlið Millers er Hörður ólafsson, hrl., en hann var dómtúlkur.
Þessar undirskriftir eru af samningmim viö Braga hf. annars vegar og Gjafabréfinu til Háskóla íslands
hins vegar.
Hér sést óvéfengd rithönd Einars Benediktssonar, skálds, þar á meðal undirskrift. Rithandarsýnishorn
þessi eru ekki I réttu hlutfalli hvert við annað eins og þau birtast hér.
aö skoöa i frumriti, auk þeirra
tveggja undirskrifta, sem
véfengdar hafa veriö.
Samanburöur Millers fólst
fyrst og fremst i eftirtöldum
atriöum: fylgd viö linu, þrýst-
ing, hraöa, skyggingu, stööu
penna, boga sem tengja stafi i
oröi, hlutfalls milli hæöar og
lægöar miöaö viö grunnlinu,
samhengis milli einstakra stafa
og upphafs og enda linu, auk
þess sem útlit bréfs, greinar-
merkjasetning og ýmis önnur
atriöi eru skoöuö nákvæmlega.
Eins og sjá má á þessari
upptalningu, þá er þaö ekki fátt,
sem kannaö er.
Stærðarmunur
Fyrsta atriöiö, sem Miller
benti á til stuönings þvi aö hér
væri ekki um aö ræöa raun-
sanna undirskrift Einars
Benediktssonar, var stærö rit-
handarinnar. Meöalstærö rit-
hándar Einars er um hálfur
sentimetri, en véfengdu undir-
skriftirnar eru nálægt einum
sentimetra aö stærö. Miller
kvaö þetta óeölilega mikinn
mun.
Grundvallarmunur á
undirskriftum.
Hiö sama var aö segja um
hlutfall milli stæröa litilla stafa
og upphafsstafa. Upphafsstafir
Einars væru alltaf þrisvar sinn-
um stærri en litlu stafirnir, en á
samningum viö Braga hf. og á
gjafabréfinu til Háskólans væri
upphafsstafurinn aöeins tvisvar
sinnum hærri. Þetta kvaö Miller
vera grundvallarmun á undir-
skriftunum, og hiö sama væri aö
segja um muninn á krókunum
uppaf d-inu og k-inu I fööurnafni
Einars: i óvéfengdri undirskrift
væru krókarnir mun lægri en i
þeim véfengdu.
Þessu næst vék Miller aö þeim
eölismun, sem væri á undir-
skriftunum, þegar litiö væri til
stafageröarinnar. Grundvallar-
hreyfingar þess, er skrifar,
sagði Miller, eru annaö hvort
hringlaga réttsælis eöa rang-
sælis eöa oddhvassar.
1 óvéfengdri undirskrift væri
skrifaö oddlaga og kæruleysis-
lega, en i hinum véfengdu
undirskriftum bæri greinilega á
bogadregnum stöfum, vand-
virknislega skrifuöum, en slik
skrift væri ákaflega ólik skrift
Einars.
ólíkar áherslur rithand-
ar.
Staöa pennans undirstrikar
lika mun, en hún er manni sam-
gróin allt frá fyrstu tiö. Einar
hallaöi pennanum, þegar hann
skrifaði, en véfengdu undir-
skriftirnar eru aö sögn Millers
skrifaöar þannig, aö pennanum
er haldið lóörétt. Snubbótt upp-
haf línunnar og snubbóttur end-
ir staöfestir einnig þann grun
aö véfengdu undirskriftirnar
séu I raun ekki undirskriftir
Einars. Miller benti einnig á
áherslur I linudrætti og beitingu
pennans, og sýndi fram á, aö
ýmis atriöi i véfengdu undir-
skriftunum heföu augljóslega
veriö leiörétt, þar haföi oft veriö
staönæmst viö undirskriftina,
sem ekki væri eiginlegur still
Einars eins og hann kæmi fram
I óvéfengdum undirskriftum
hans.
Texti:
Jakobs S.
Jónssonar.
Mynd:
Gunnar V.
Andreáson
Niðurstaða Millers
Ekki gefst ráörúm til aö
tiunda nákvæmar hér rök-
semdir James T. Miller fyrir
þvi áliti sinu aö hér væri um
falsanir að ræöa. Hitt skal þó
nefnt, að mál flutti hann fyrir
réttinum afar sannfærandi, og
ekki varö betur séö á þeim
afkomendum Einars sem mætt-
ir voru i réttinum, en aö þeir
létu sér vel lika málflutning-
urinn.
Niöurstööur Millers eru á eina
lund: Sú rithönd sem sögi er
Einars, og er undir samningn-
um viö Braga hf. og á gjafabréf-
inu er ekki handskrift, heldur
teikning af handskrift. Að baki
beggja undirskriftanna er per-
sóna, sem er beinlinis að teikna
undirskrift (ekki aö stæla
frihendis) Einars meö alls kyns
toppum, hiki, lagfæringum og
fleiru þvi um liku.
Dregið gegnum pappír.
,,011 sönnunargögn benda til
þess”, sagöi Miller aö lokum
fyrir réttinum, ,,aö hinar
véfengdu undirskriftir séu
dregnar gegnum pappir, en sú
aöferö er oft notuö af þeim, sem
hafa ekki nægilega leikni til aö
teiknafrihendis. Þaö er þó ekki
hægt aö gera góöar falsanir á
þennan hátt, þvi heildarmynd
stafanna næst illa, gæöi linunn-
ar veröa léleg og hreyfingin
veröur hægari meö stoppum og
lagfæringum”.
Hann benti einnig á, aö likindi
véfengdu undirskriftanna væru
of mikil til þess aö geta verið
annaö en dregnar upp gegnum
pappir, þvi þær væru mun likari
hver annarri en nokkrar aörar
tvær óvéfengdar undirskriftir
Einars.
//Klassísk einkenni
fölsunar"
„Þessar undirskriftir geta
veriö geröar af einum og sama
manninum”, sagöi Miller, ,,og
annað hvort er önnur undir-
skriftin dregin upp eftir hinni,
eöa báöar eftir einhverri þeirri
þriöju. Þessar undirskriftir
hafa til aö bera klassisk
einkenni fölsunar, þar sem
þessari aöferö er beitt”.
Aö loknum framburöi Millers
svaraöi hann nokkrum spurn-
ingum Auöar Þorbergsdóttur,
borgardómara og Ragnars
Aöalsteinssonar, lögmanns
sækjenda i málinu. 1 svörum
Millers kom ekki annaö fram
efnislega en rakiö hefur veriö
hér aö ofan, nema hvaö hann
lagði enn frekar áherslu á aö
hér væri aö sinu mati um
falsanir aö ræöa, „þær eru
skrifaöar af persónu meö allt
aöra rithönd, allt annan
karakter en Einar Benedikts-
son”.
Lögmaður stefnda, Magnús
Sigurösson, spuröi einskis, en
samþykkti framburöinn sem
gildan, svo sem nú er venja, en
mótmælti honum sem röngum.
Þaö þýöir, aö hann hefur kost á
þvi að reyna aö afsanna fram-
burö og rök James T. Millers,
þegar máliö veröur tekiö fyrir
aö nýju i Borgardómi eftir um
fjórar vikur.
Þangaö til er máliö I biöstööu,
en lesendur Visis eiga hér kost á
að sjá bæði véfengdu undir-
skriftirnar og óvéfengda undir-
skrift Einars, og geta þá ef til
vill spáö i máliö þar til það verö-
urtekiöfyriraönýju. -jsj.