Lesbók Morgunblaðsins - 16.06.2001, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 16. JÚNÍ 2001
S
ÝNINGIN „Samræmd heildar-
mynd, kirkja, arkitektúr, gler-
list, skrúði“ verður opnuð í
Fella- og Hólakirkju, Hóla-
bergi, í dag. Efnt er til sýning-
arinnar í tilefni af því, að ný-
lega luku Sigríður Jóhanns-
dóttir og Leifur Breiðfjörð við
að fullvinna allan skrúða fyrir kirkjuna, en 20
ár eru liðin frá því að fyrst voru lögð drög að
byggingu hennar. Sigríður og Leifur hafa unn-
ið skrúða og listskreytingar í náinni samvinnu
við sóknarnefndir og arkitekta kirkjunnar,
enda hefur markmiðið frá upphafi verið það að
skapa kirkjunni samræmt heildaryfirbragð.
Gefst gestum nú kostur á að skoða fullbúna
kirkjuna og skrúða hennar, en í safnaðarsaln-
um verða auk þess sýnd frumdrög, vinnu-
teikningar og ljósmyndir af vinnuferli gler-
listaverkanna og skrúðans, ásamt teikningum
frá arkitektunum.
Sigríður segir að markmiðið með sýning-
unni hafi ekki síst verið það að gefa sýningar-
og kirkjugestum kost á að upplifa samræmt
heildaryfirbragð kirkjubyggingarinnar, list-
skreytinganna og skrúðans, sem lögð hafi ver-
ið áhersla á að skapa frá upphafi. „Frá því að
ég lauk við að vinna skrúðann, hefur sókn-
arnefnd kirkjunnar dálítið verið að ýta á okkur
um að sýna hann og ætluðum við í fyrstu að
sýna hann í sérstökum sýningarsal. Við sáum
þó fljótt að það gekk ekki, því þannig hefði
skrúðinn verið færður úr samhengi við kirkj-
una. Þá kom upp sú hugmynd að halda sýn-
ingu í sjálfri kirkjunni, en þannig geta gestir
séð þá heildarmynd sem arkitektúrinn, gler-
listin og skrúðinn mynda, auk þess sem lögð er
áhersla á að gefa sýningargestinum innsýn í
það vinnuferli sem að baki liggur,“ segir Sig-
ríður.
Litir og form kallast á
Lögð hefur verið mikil rækt við uppbygg-
ingu kirkjunnar á öllum stigum. Árið 1981
efndi sóknarnefndin til lokaðrar samkeppni
um hönnun kirkjunnar og unnu hana arkitekt-
arnir Gylfi Guðjónsson og Ingimundur Sveins-
son. Kirkjan var vígð árið 1988 og var Leifi
Breiðfjörð falið að vinna glerlistaverk í kirkj-
una, sem voru sett upp í tveimur áföngum, ár-
in 1997 og 1998. Á sama tíma var Sigríði falið
að vinna kirkjuskrúðann, en Leifur vann auk
þess muni á borð við kertastjaka og blóma-
vasa. „Þetta fyrirkomulag gaf okkur einstakt
tækifæri til að skapa litræna og formræna
heild innan kirkjurýmisins, enda unnum við
verkefnið saman frá upphafi,“ segir Sigríður.
Meðan Leifur vann að glerlistaverkunum,
gaf Sigríður sér góðan tíma til að viða að sér
efni og hugmyndum fyrir skrúðann. Silkiefnið
í höklana fann hún til dæmis þegar hún var
stödd í Ástralíu, en þar
er um að ræða gyllt kín-
verskt silki. Í skrúðan-
um sem Sigríður hefur
unnið eru alls 45 stykki.
Gerðir voru fimm hökl-
ar og tvær stólur með
hverjum hökli. Þá hann-
aði Sigríður svokallaðan
yfirhökul, auk þess sem
gerð voru klæði á pred-
ikunarstól, kaleiks-
klæði, korporalhús,
korporalsdúkar og
þurrkur. „Við teiknuð-
um allan skrúðann á
sama tíma og tókum
mið af arkitektúr kirkj-
unnar, formum og litum
í glerlistaverkunum.
Við lögðum upp með
einfalda drætti, þar sem
við létum bogaformið í
höklunum kallast á við
samskonar form í altar-
istöflunni.“ Litirnir í kirkjunni, glerlistaverk-
unum og skrúðanum eru einnig samræmdir,
en þau Sigríður og Leifur tóku snemma þá
ákvörðun að nota sterka liti, sem kallast hver á
við annan. „Glerlistaverk Leifs eru sérstak-
lega unnin með þetta litasamspil í huga. Lá-
réttu gluggarnir sem liggja um kirkjuna, eru
unnir í tveimur lögum, þar sem ytra lagið er
steint gler, en fyrir
innan sandblásið
spegilgler, sem varpar
mismunandi endur-
varpi eftir birtu og af-
stöðu kirkjugestsins,“
segir Sigríður. Skrúð-
inn er jafnframt lits-
terkur og íburðarmik-
ill og bendir Sigríður
á að sú ákvörðun hafi verið tekin með rýmið í
huga. „Kirkjurýmið er mjög stórt og kalla list-
skreytingarnar því á mjög sterka og afgerandi
drætti“.
Sigríður segir að lokum að þeim Leifi hafa
þótt einkar vænt um þetta verkefni. „Samstarf
okkar við prestana og sóknarnefndina var ein-
staklega gott og náið, og að öðrum ólöstuðum
getur maður ekki annað en dáðst að því hversu
vel hefur verið staðið að því að byggja kirkj-
una og skrýða hana. Áhersla kirkusóknanna á
það að gera skrúðann með svo vönduðum
hætti, sýnir hversu næm hún er fyrir þeirri
menningarlegu arfleifð og þeirri táknfræði
sem liggur í kirkjuskrúðanum. Fyrir okkur
Leif var hér um algert draumaverkefni að
ræða og einstakt tækifæri sem listamenn fá ef
til vill í mesta lagi einu sinni á ævinni,“ segir
Sigríður að lokum.
Sýningin í Fella- og Hólakirkju stendur til 8.
júlí næstkomandi, en hún verður jafnframt
kynnt á Kirkjudögum um Jónsmessu í Vörðu-
skóla. Kirkjan og sýningin eru opin virka daga
frá kl. 10-16 og um helgar frá kl. 13-18. Sunnu-
dagana 24. júní, 1. og 8. júlí er guðsþjónusta kl.
20.
HIN SAM-
RÆMDA HEILD
Ljósmynd/Leifur Breiðfjörð
Altari Fella- og Hólakirkju. Glerlistaverkin vann Leifur Breiðfjörð.
Hvítur hátíðarhökull, unninn af Sigríði Jó-
hannsdóttur fyrir Fella- og Hólakirkju.
FRÍSTUNDAMÁLARINN Don Martiner sjálfmenntaður í listinni en hann býrí Íslendingabænum Gimli í Kanada.Foreldrar hans, Guðrún Sigmundson
og Gunnlaugur Sigurður Martin, fæddust á
Hnausa, en foreldrar þeirra fluttu til Manitoba
frá Eyjafirði, Seyðisfirði og Snæfellsnesi.
Don Martin á fjögur börn með Bennu, eig-
inkonu sinni, og þau eiga 10 barnabörn og þrjú
barnabarnabörn.
Byrjaði að mála fyrir
um 20 árum
Hann hefur gert ýmislegt um dagana, var
lögreglumaður, keypti og rak hótel á Gimli í
þrjú og hálft ár og fyrir um 20 árum opnaði
hann verslun með myndlistarvörur á Gimli.
Um sama leyti tók hann upp penslana og byrj-
aði að mála, einkum með akríllitum.
Hann hélt upp á 69 ára afmælið á Hofsósi 2.
júní sl. Viku síðar varð stóri draumurinn að
veruleika, og „það er heiður fyrir Vesturfara-
setrið að fá að láta þann draum rætast“, stend-
ur meðal annars í sýningarskrá.
„Þegar ég byrjaði að mála átti ég mér þann
draum að opna sýningu á Íslandi, en ég var
sannfærður um að hann myndi ekki rætast,“
segir Don Martin. „Þegar ég heimsótti Ísland
1998 ræddi ég við konu í listasafni í Reykjavík
og hún sagði að ég gæti komist að eftir tvö ár.
Hins vegar þyrfti ég að borga mikið fyrir að-
stöðuna, meira en ég hafði ráð á, og því hætti
ég að hugsa um þetta. Í sömu ferð hitti ég Val-
geir Þorvaldsson, framkvæmdastjóra Vestur-
farasetursins, og hann var mér mjög hjálpleg-
ur. Eftir að ég kom heim málaði ég litla mynd
af Hofsósi og sendi honum sem þakklæti fyrir
aðstoðina. Ég átti nokkrar myndir á sýningu
sem var sett upp á Gimli í tilefni 125 ára land-
náms Íslendinga við Winnipegvatn í október í
fyrra og þar hitti ég Valgeir aftur. „Gaman að
sjá þig,“ sagði hann. „Nú get ég loks þakkað
þér fyrir myndina.“ Í kjölfarið sagðist hann
ætla að bjóða mér að vera með sýningu í Vest-
urfarasetrinu á Hofsósi sumarið 2001 og ég
starði á hann undrunaraugum. „Hvað sagðir
þú, góði minn?“ spurði ég því ég trúði ekki því
sem ég heyrði. Hann endurtók boðið, en ég
bauð honum að koma heim og líta á fleiri verk
áður en hann tæki svona stóra ákvörðun. Hann
kom heim til mín daginn eftir og leit á fleiri
verk mín. „Við gerum þetta,“ sagði hann og
þar með hófst undirbúningur sýningarinnar.“
Don Martin kemur frá Nýja Íslandi og hann
segir að þeir Valgeir hafi rætt um að mynd-
irnar endurspegluðu Nýja Ísland og lífið þar
undanfarin 125 ár, en sýningin heitir einmitt
Spegilmynd Nýja Íslands.
„Ég hófst þegar handa við að mála í vetur og
á hverjum morgni vaknaði ég og taldi að mig
hefði verið að dreyma þetta en hér er ég, með
40 nýlegar myndir á sýningu á Hofsósi,“ segir
Don Martin. „Þetta hefur verið ótrúleg reynsla
og upplifun og móttökurnar hérna á Hofsósi
eru ólýsanlegar. Allt fólkið ber mig á höndum
sér og ég hlakka til að segja frá ævintýrinu.“
Þessi sjálfmenntaði málari hefur fengið við-
urkenningar vestra fyrir myndir sínar, en
hann hefur t.d. sýnt myndir sínar á sýningu í
tengslum við Íslendingadaginn á Gimli á
hverju ári í mörg ár. Hann málar fyrst og
fremst það sem fyrir augu ber á heimaslóðum;
atvinnulífið, byggingar og báta, en á sýning-
unni eru einnig nokkrar myndir frá Íslandi.
Don Martin segir að hann hafi alltaf haft
gaman af því að teikna og mála. „Þegar ég opn-
aði Harbour Hobbies 1982 byrjaði ég að mála
fyrir alvöru en þegar ég var í skóla gleymdi ég
mér oft í tímum við teikningar. En það var sem
sagt einn kaldan dag í janúar sem ég byrjaði.
Það voru engir viðskiptavinir og ég ákvað að
nota tímann og fara að mála, eitthvað sem ég
hafði ekki gert síðan ég var 16 ára. Ég heill-
aðist af þessu og hef ekki stoppað síðan.“
Loksins kominn heim
Hann hefur komið tvisvar til Íslands, 1983
og 1998. „Þegar ég kom fyrst til Íslands og
horfði á hraunið úr rútunni frá Keflavík til
Reykjavíkur fannst mér það ekki sérstaklega
spennandi en þegar ég leit upp opnaðist sýn til
fjalla í fjarlægð. Það var fögur sjón og þá sagði
ég: „Nú finnst mér ég loksins vera kominn
heim.“ Þetta var tilfinningaþrungin stund.“
Þegar hann opnaði sýninguna á Hofsósi var
ritlistarnámskeiði rithöfundanna Davids Arna-
sonar og Bills Holms að ljúka, en hann fylgdist
með því allan tímann. „Þetta námskeið er frá-
bært og einn morguninn datt mér í hug að
sniðugt væri að halda svona námskeið fyrir
myndlistarmenn í Bandaríkjunum og Kanada.
Ef þetta gengur eftir þá byrjum við þegar
næsta sumar en Valgeir hefur líka látið sér
detta í hug að vera með svona námskeið fyrir
fólk í nágrenninu. En tíminn leiðir í ljós hvað
verður og það er allt í lagi að láta sig dreyma.“
DRAUMURINN VARÐ
AÐ VERULEIKA
Kanadamaðurinn Don Martin, sem er af íslenskum
ættum, opnaði málverkasýningu, sem hann nefnir
Spegilmynd Nýja Íslands, í Vesturfarasetrinu á Hofs-
ósi fyrir viku og seldi um helming myndanna strax
fyrstu sýningarhelgina. STEINÞÓR GUÐBJARTSSON
gekk með listamanninum um sýninguna.
Morgunblaðið/Steinþór
Don Martin við eitt verka sinna sem sýnir fiskibáta við Gimli.
steg@mbl.is