Pressan - 02.11.1989, Blaðsíða 22

22

Fimmtudagur 2. nóv. 1989
Þegar ég sá Ómar Valdimarsson
fyrst var hann að byrja sem blaða-
maður. Þetta var sumarið 1969, ég
vann við að hefta Vikuna, hann
skrifaði í hana. Okkur stelpunum í
bókbandinu fannst hann þræl-
merkilegur og ef maður var svo
heppinn að lenda í að raða þeim síð-
um, sem hann skrifaði, á heftivélina
var þeim degi bjargað. Það var
þarna inni í bókbandinu sem þessi
merkilegi blaöamaður yrti fyrst á
mig: „Hvað er rómantík?" spurði
hann.
Hann var alltaf með öðruvísi hug-
myndir en allir aðrir á þessum tima.
Gekk milli húsa og bað um vatns-
glas; lagðist utan í þjóðvegarkant og
taldi þá bíla sem óku framhjá. Hann
er ennþá með öðruvísi hugmyndir
en margir og sleppir ekki takinu af
prinsippum. Þau grundvallarsjónar-
mið hafa til dæmis gert það að verk-
um að hann mótmælti ritstjóra Tím-
ans eftir nokkra daga þar í vinnu,
neitaði að starfa á Dagblaðinu þeg-
ar það hafði sameinast Vísi og hvarf
af Stöð 2 rétt fyrir síðustu jól. Hann
var formaður Blaðamannafélags ís-
lands um sex ára skeið, sá formaður
sem lét herða siðareglur blaða-
manna og lét birta opinberlega nið-
urstöður siðanefndar um meint brot
blaða. En við ætlum að koma að
þessum þáttum síðar í viðtalinu.
Bíllinn hans Ómars var sá eini fyr-
ir utan Kringluna sem ekki var snjór
á. Sjálfur var hann kominn á kaffi-
húsið með kaffibolla sér við hönd og
Morgunblaðið á borðinu og glotti
þegar ég spuröi hvort hann hefði
ekki átt í neinum erfiðleikum með
að komast á milli á þessum fyrsta
snjómorgni vetrarins: „Nei — bíllinn
minn er nefnilega á einu snjó-
dekki!"
Þá voru beljur á
beit í Fossvoginum
Fyrstu sex ár ævinnar bjó Ómar
þar sem þá hét Bústaðahverfi þar
sem brúin yfir Kringlumýrarbraut
er núna. Hann ekur þvi „undir"
æskuheimili sitt daglega: „Húsin í
gamla Bústaðahverfinu voru upp-
haflega hermannaskálar sem voru
byggðir fyrir kanadíska hermenn í
stríðinu. Þeir voru heldur skárri en
braggarnir en bölvuð ræksni
samt. . .! í skálunum var kolahitun
og einhvers staðar fyrir utan voru
útikamrar svo fólk braust gegnum
skafla og ís á veturna. . .“
Hann segir að þetta hafi verið
nokkuð sjarmerandi hverfi, margir
krakkar á hans aldri og mikið um að
vera: „Þarna bjó ég þangað til ég
varð sex ára,“ segir hann. „I Foss-
voginum voru beljurnar frá Lundi í
Kópavoginum í hagabeit og þessar
beljur passaði kerling ein sem mig
minnir að hafi heitið Imba. Þetta var
grófgerð, fullorðin kona og þegar
hún þurfti að pissa þá settist hún
bara undir vegg og pissaði, hvort
sem við krakkarnir vorum að horfa
á eða ekki. Þess vegna var hún alltaf
kölluð „Imba sem pissar úti"!“
Man hvernig þau
litu út sjö ára
Skólagangan hófst Í Breiðagerðis-
skólanum, þar sem Ómar kynntist
meðal annarra Sigurði G. Tómas-
syni dagskrárgerðarmanni á rás 2:
„Með mér í bekk var líka Sigurður
Bessason starfsmaður hjá Dags-
brún. Sum þessara bekkjarsystkina
minna myndi ég ekki þekkja aftur
þótt þau sætu hérna á næsta borði,
því ég man bara eftir barnsandlitun-
um! Eg man hvernig þau litu út sjö
ára en þetta þýðir þó ekki að Sigurð-
ur G. Tómasson hafi ekkert breyst.
Hann er þó líkari sér núna en hann
var fyrir fimmtán árum þegar hann
var síðhærður og skeggjaður stúd-
entaleiðtogi."
Ómari fannst nýja heimiiið í Bú-
staðahverfinu algjör „lúxus": „Þar
var olíuhitun, klósett og rennandi
vatn. Við vorum þrjú systkinin sem
ólumst upp saman. Systur mínar
voru eldri en ég og vildu sem minnst
af mér vita í leikjum."
Svo fór ég að
trana mér fram . . .
„Mig minnir að ég hafi verið
óskaplega feiminn í sjö ára bekk,"
segir Ómar þegar ég spyr hvort
hann hafi verið fyrir að láta bera á
sér á yngri árum. „Eftir það fór ég
að trana mér fram. Eg reyndi svo-
sem fyrir mér á ýmsum sviðum, lék
meðal annars í leikritinu Naglasúp-
unni ásamt Stefáni Unnsteinssyni,
sem nú er viðskiptajöfur i Portúgal
og skrifaði m.a. Ciecielski-bókina á
sínum tíma. Hinrik Bjarnason var í
kennarahópnum í Breiðagerðisskól-
anum og leikstýrði Naglasúpunni
með okkur Stefáni. Ég lék kerling-
una. . .! Þremur árum síðar lékum
við Stefán aftur saman, þá í ímynd-
unarveikinni sem var sett upp á
árshátíð i Réttarholtsskólanum: al-
vöruleikrit sem Hinrik stjórnaði
líka. Leikendur voru þrjátíu og út úr
þessum hópi komu alvöruleikarar,
til dæmis Randver Þorláksson,
Rannveig Jóhannsdóttir — Rann-
veig og krummi — og fleiri."
Það sem Ómari er þó minnisstæð-
ast frá kynnum sínum af Hinrik er
að hann kenndi honum skrift í
barnaskóla í forfallakennslu: „Ég
man eftir því að hann skrifaði nafn-
sem þá komu út í hasarblaðaformi í
fyrsta sinn, — þangað til kom að
Macbeth. Mamma nennti ekki að
lesa það hefti svo ég las það bara
sjálfur. Meðan systur mínar höfðu
verið að læra við eldhúsborðið
hafði ég fylgst með og lærði þannig
að lesa á hvolfi.. .!“ Þegar ég spyr
hvort hann haldi að þau börn sem
mikið er lesið fyrir og sem lesa mik-
ið sjálf verði hæfari til skrifta svarar
hann: „Þau fá að minnsta kosti betri
tilfinningu fyrir málinu. Þau verða
líka fróðari um alla skapaða hluti."
Veggmyndir
af dönskum
bítlahljómsveitum
Ómar var skáti öll unglingsárin og
þar byrjaði hann í útgáfustarfsemi:
„Við handskrifuðum allt blaðið í
gegnum kalkipappír og dreifðum
því á skátafundum. Við reyndum
ábyggilega líka að selja pabba og
mömmu blað á túkall til að hafa ein-
hvern hagnað af þessu. í ritnefnd
skólablaðs fór ég ekki fyrr en ég var
kominn í gagnfræðaskóla."
Það var um svipað leyti sem Ómar
fór í hljómsveit: „Hún hét „Los
Svaka Gæjós" og var þjóðlaga-
hljómsveit. í henni voru auk mín
Sigurður Guðjónsson snjóflóða-
fræðingur sem kennir í Vélskólan-
um núna, Stefán Þórðarson skipa-
smiður og trétæknir og Snæbjörn
Kristjánsson verkfræðingur, sem
síðar var með mér í Nútímabörn-
um."
Hann var þó ekki aðeins hrifinn af
þjóðlagatónlist: „Ég var bítill sem
unglingur og herbergið mitt var
þakið veggmyndum. Þó ekki af Bítl-
unum sjálfum því það var erfitt að fá
slíkar myndir. Hins vegar var öllu
auðveldara að næla sér í plaköt af
dönskum hljómsveitum! Þess vegna'
héngu myndir af „Someones" og
ingarbarnahópinn til altaris áður en
hann tók við starfi biskups, mættu
fermingarbörnin frá því fyrir 25 ár-
um: „Olafur hélt fundi í samkomu-
salnum í Réttarholtsskólanum og
salurinn var alltaf smekkfullur. Eitt
sinn tilkynnti hann að hann ætlaði
að stofna æskulýðsfélag og eftir
fundinn spurði hann mig hvort ég
vildi ekki verða formaður félagsins.
Mér þótti það auðvitað heiður og
var formaður æskulýðsfélags Bú-
staðasóknar næstu tvö eða þrjú ár-
in, en lét þá af störfum fyrir aldurs
sakir. Fundir æskulýðsfélagsins
voru alltaf mjög vel sóttir og þá
sóttu nánast allir krakkarnir í Rétt-
arholtsskólanum. Þetta þekktist eig-
inlega ekki í öðrum söfnuðum,
nema inni í Langholti hjá séra Sig-
urði Hauki og milli þessara söfnuða
var góð samvinna. Eg held að Ólaf-
ur hafi náð svona vel til okkar því
hann var ungur og hress, var afskap-
lega glaðlyndur og til í að gera hluti
sem prestar höfðu ekki verið til í að
gera fyrr. Ég kom á fund í æskulýðs-
félaginu fyrir nokkrum árum og
hann var nú ekki stór hópurinn sem
sat þann fund svo það hefur breyst
eins og annað. En prestar eru með
merkilegasta fólki sem ég hef
kynnst, menn eins og Ólafur Skúla-
son, Sigurður Haukur, Jón Bjarman
og Bernharður Guðmundsson — og
svo auðvitað Sigurbjörn biskup."
Annar prestur sem hafði mikil
áhrif á Ómar var Hollendingur að
nafni Henk Van Andel. Þeim manni
kynntist Ómar eftir ársdvöl í Banda-
ríkjunum: „Eftir að ég kom frá
Bandaríkjunum 1968 voru hérstarf-
andi skiptinemasamtök sem voru
býsna virk. Menn voru mjög félags-
lega meðvitaðir, spekúleruðu í
framtíðinni og ræddu óréttlæti
heimsins. Þessi hollenski prestur
kom hingað í heimsókn og var með
okkur í einhvern tíma, meðal ann-
ars á fundum sem við héldum í Skál-
holti. Þessi karl hafði gott lag á því
að ná út úr manni og fastmóta hug-
myndir manns um lífið og tilveruna.
1968 var búið að drepa bæði Martin
Luther King og Robert Kennedy,
blóðugir bardagar geisuðu á götum
úti í Ameríku og hippahreyfingin
var á fleygiferð. Eg kom heim um
haustið '68 með kollinn á ringulreið
en þessi prestur náði að forma þetta
aðeins. Síðan hefur maður svosem
ekki mikið skipt um skoðanir á því
sem er að gerast í veröldinni — en
skilur miklu minna núna en þá!“
Hjá indælisfólki,
sem ég átti ekkert
sameiginlegt með!
Bandaríkjadvöl Ómars kom til
ið sitt alveg rosalega flott. Hann var
að sýna okkur hvernig ætti að
skrifa og hvernig menn skrifuðu.
Mér fannst það alveg stórkostlegt
og var með alls kyns tilraunir á þvi
hvernig ég ætti að skrifa nafnið
mitt. Valdimarzon með setu, boga-
setu!"
Þegar ég spyr Ómar hvort það
hafi verið eftir leikinn í ímyndunar-
veikinni að hann gerði sér grein fyr-
ir að hann myndi ekki gera leikara-
starfið að ævistarfi svarar hann
snöggt: „Ég lék hálfvita! — Mér
fannst mjög gaman að leika og held
ég hafi gert það skammlaust. En
mig langaði, held ég, ekki að verða
leikari."
„Peter Belli" uppi á vegg í mínu her-
bergi!"
Eftir prufukeyrslu sem söngvari
með „Los Svaka Gæjós" fór Ömar
að syngja með Nútímabörnum: „Og
lemja á bongótrommur. Það var
eina hljóðfærið sem ekki þurfti
fingrafimi við. En eftir að ég horfði
á tvo sjónvarpsþætti með Nútíma-
börnum sá ég að hæfileikar mínir
lágu á öðru sviði en því að syngja og
hætti. . .! Einhverju sinni vorum við
í Nútímabörnum að syngja í Glaum-
bæ. Það var komið fram yfir mið-
nætti þegar viö komum fram og
gestir vildu heyra meira af rokki,
ekki negrasálma. Ég man að einn
vel hífaður hékk á löppinni á mér og
OMAR VALDIMARSSON í PRESSU-
viötali um ungl-
ingsárin, blaða-
mennsku, brottför-
ina af Stöð 2 og
bókina um Guð-
mund Jaka.
Skugga-Sveinn í
styttri útgáfu!
Reyndar ákvað hann nokkuð
snemma að verða blaðamaður.
Hann byrjaði átta ára að endur-
semja leikverk eins og Skugga-
Svein, bara í nokkuð styttri útgáfu:
„Ég las alveg gríðarlega mikið sem
barn," segir hann. „Reyndar lærði
ég að lesa á sérkennilegan hátt.
Móðir mín segir að einn daginn hafi
ég verið orðinn læs. Það uppgötvað-
ist þannig að mamma hafði lesið
mikið fyrir mig úr Sígildum sögum,
reyndi að ná mér niður af sviðinu
meðan ég gerði mitt besta til að
halda söngnum áfram!"
Formaður í
æskulýðsfélagi
Bústaðasóknar
Einn þeirra manna sem mikil
áhrif höfðu á Ómar var séra Ólafur
Skúlason biskup. Ómar var í fyrsta
hópnum sem Ólafur fermdi er hann
varð prestur í Bústaðasókn og svo
sterk ítök átti hann í þessum hópi að
nú í vor, er hann tók síðasta ferm-