Pressan - 26.04.1990, Síða 25

Fimmtudagur 26. apríl 1990
25
sfúkdómar og fólk
Nýi heimilislæknirinn
— Við erum að breyta ímyndinni,
sagði hann og dæsti. Ég sat inni á
stofu hjá vini mínum úr heimilis-
læknastétt til að fá augnvottorð
vegna ökuskírteinis. — Hvernig þá
og af hverju? spurði ég. — Það eru
tilmæli frá ráðuneytinu, sagði hann,
þeir vilja hressa upp á heimilis-
læknastéttina til að beina sjúkling-
um frá sérfræðingunum og inn á
heilsugæslustöðvarnar. Þú veist, að
núna er ókeypis fyrir sjúklinginn að
koma til okkar en rándýrt að fara til
sérfræðinganna. Heilbrigðisráðu-
neytið breytti reglugerðinni um
þetta í febrúar, en það hefur ekkert
haft að segja, þrátt fyrir auglýsinga-
herferðir og mikið brambolt. íslend-
ingar eru víst ekkert ginnkeyptir
fyrir neinu sem erókeypis, svo þetta
er allt við það sama og alltof margir
fara til sérfræðings. Ráðuneytið vill
breyta ímynd okkar í augum al-
mennings og sjá hvernig það hrífur.
— Hvernig á að fara að því? spurði
ég.íÞegar fólk ímyndar sér heimilis-
lækni sér það fyrir sér virðulegan
gráhærðan mann, sem situr inni á
lítilli draslaralegri skrifstofu. Svona.
heimilislæknir hlustar föðurlega á
allar kvartanir og gefur síðan ein-
hver lyf til að lappa upp á sjúkling-
inn. — Er þetta ekki allt í lagi? spurði
ég. — Nei, þessu ætlum við að
breyta, sagði viðmælandi minn. Nýi
heimilislæknirinn á að vera tölvu-
væddur eldhugi með glóðina log-
andi í augunum og honum er ekkert
mannlegt óviðkomandi. Hann á að
minna á einarðan framkvæmda-
stjóra hjá uppgangsfyrirtæki með
Dale Carnegie-framkomu.
Lœknisþjónusta á tölvuöld
— Við erum að tölvuvæða alla
heimilislæknaþjónustuna. Gamli
heimilislæknirinn var yfirleitt með
lélegt bókhald, skráði bara það sem
honum fannst máli skipta og reyndi
ekki að sjá samhengið í sjúkdóma-
þróuninni eins og við gerum. — Ha,
sagði ég, hvað er nú það? — Jú, við
skráum í gagnagrunninn í sjúklinga-
bókhaldinu ailt sem viðkemur
heilsufari og félagssögu viðkom-
andi sjúklings og allrar fjölskyld-
unnar. Svo látum við tölvuna vinna
úr þessu og gerumokkur grein fyrir
öllu því sem hefur áhrif á heilsuna.
Tökum dæmi: Ung móðir kemur
með 2ja ára son sinn til gamla heim-
ilislæknisins og segir drenginn
óværan á nóttunni. Hann lítur í eyr-
un á barninu og sér þar eyrnabólgu
og gefur honum pensilín. — Já, er
þetta ekki í lagi? spurði ég. — Nei,
alls ekki, nýi heimilislæknirinn
skoðar drenginn, sér eyrnabólguna
og slær hann svo inn á tölvuna og
fær á skjáinn allar tiltækar upplýs-
ingar um líkamlega og félagslega
stöðu hans. Þá kemur kannski í Ijós
að afi hans hefur verið atvinnulaus
um tíma og föðurbróðir í meðferð
vegna alkóhólisma og móðirin ný-
hætt á pillunni og komin með
lykkju. Otal spurningar vakna; gæti
drengurinn haft áhyggjur af afa sín-
um, er hann mögulega aðstandandi
alkóhólista og hefur líkamleg ein-
kenni þess vegna? Gæti móðirin
verið með fyrirtíðaspennu, sem
hefði einhver áhrif á drenginn? Svo
sjáum við í tölvunni hvernig samlíf
foreldranna er og hvaða sjúkdómar
leynast í ættunum. Þá erum við
komin með góða heilbrigðis-
fræðilega afstöðumynd af ástand-
inu og getum metið drenginn út frá
því. — Breytir þetta einhverju?
spurði ég. — Nei, sennilega ekki,
sagði hann, maður gefur honum
auðvitað pensilín út af eyrnabólg-
unni eins og gamli heimilislæknir-
inn, en við byggjum lyfjagjöfina á
mun betri og traustari gagnagrunni.
Svo er skemmtilegt að hafa allar
þessar upplýsingar og geta sam-
keyrt þær og fylgt þeim eftir: Er
drengnum hættara við eyrnabólg-
um meðan móðirin er á lykkjunni?
Verður frændinn edrú og hvaða
álirif hefur það? Hvernig er sam-
bandið milli eymabólgunnar, bíl-
eignar fjölskyldunnar og ættarsögu
um asma? Svo getum við tengt
tölvubúnaðinn við gagnagrunn i
Kanada og Svíþjóðog fengið þaðan
allar nýjustu greinarnar um heimil-
islækningar og jafnvel álit lækna
þar. Verst að hafa aldrei tíma til að
lesa þetta allt.
Frœðandi bidstofur
— Við erum líkaað breyta biðstof-
unum og nýtum þær til að koma
upplýsingum til almennings. Ekkert
annað lesefni verður á boðstólum
en skemmtilegir og fróðlegir bækl-
ingar frá heilbrigðisyfirvöldum.
Hefurðu lesið þennan um maga-
krabbamein? Hann er sérlega fræð-
andi og Ijómandi skemmtilegur af-
lestrar og þessi um krabbamein í
blöðruhálskirtli er ekki síður spenn-
andi. — Ég leit á bæklingana og
stundi. Nei, takk ég vil heldur lesa
um fallega og fræga fólkið í glans-
blöðunum. — Svo ætlum við að
senda sem flesta heimilislækna á
alls konar námskeið í stjórnun og
fundarsköpum svo þeir geti komið
ár sinni sem best fyrir borð í samfé-
laginu. Við stefnum að því að koma
heimilislæknum í stjórn Kiwanis,
Lyons, Frímúrara og allra annarra
svona klúbba á landinu til að efla
áhrif okkar og völd. Ég fór líka um
daginn á námskeið í notkun svona
Time Manager. Hann dró upp úr
pússi sínu þéttskrifaðan, þykkan
Time Managerinn og fletti honum
á borðinu fyrir framan sig. — Ég
reyni að skipulggja tíma minn sem
best enda lítur það vel út i augum al-
mennings að vera með svona bók á
borðinu. Ég skrái alla fundi sem ég
þarf að fara á, líkamsræktina, fót-
boltann, vitjanir og fræðslunám-
skeið. Svo er ég með u.þ.b. 150síma-'
númer út um allan heim skráð hér.
Hérna er ég búinn að færa inn al-
þjóðlegt þing heimilislækna i dreif-
býli sem halda á í Tókýó 1993, dag-
inn eftir að mamma verður 77 ára,
sem ég er líka búinn að færa inn. Á
námskeiðinu um betri skipu-
lagningu tímans ákvað ég að eyða
einni klukkustund á dag til að leika
við börnin mín, skrái tímann í Time
Managerinn og fer heim á hverjum
degi til þess. — Er það ekki gaman?
spurði ég. — Nei,sagði hann, börnin
vilja ekki leika við mig, þegar ég
kem heim, heldur vera í tölvunni
eða horfa á myndband. En leiðbein-
andinn sagði okkur að gefast ekki
upp, enda er mjög mikilvægt að við
séum góð fjölskylduleg fyrir-
mynd, samkvæmt þekktum sænsk-
kanadískum staðli sem við notum.
Mér finnst það yfirleitt virka vel á
sjúklingana mína, þegar ég segist
ætla heim að leika við börnin. Svo
er ég alltaf á vakt allan sólarhring-
inn, ef sjúklingamir mínir þurfa á
mér að halda, en til að standa vörð
um friðhelgi heimilisins og einka-
lífsins er ég ekki í símaskránni.
Betra eftirlit
— Við fylgjum sjúklingunum bet-
ur eftir en gamli heimilislæknirinn
gerði. Ég var í tveimur jarðarförum
í síðustu viku og fylgdi sjúklingum
mínum síðasta spölinn. — Þekktirðu
þá eitthvað? spurði ég. — Nei, svar-
aði hann, ég hafði aldrei séð þá, en
þetta var ágætt tækifæri til að sýna
sig og virða fyrir sér fjölskylduna og
velta fyrir sér afleiðingum dauðs-
fallanna á líkamlega og andlega
heilsu. Svo reynum við að heim-
sækja alla okkar sjúklinga sem
leggjast i sjúkrahús og vera við sem
flestar fæðingar en við fáum það
sjaldnast. Markmið þessarar nýju
heimilislæknaþjónustu okkar er að
vera einstaklingnum innan handar
frá fæðingu til grafar. Við stingum
snuði upp í litlu börnin þegar þau
gráta, læknum eyrnabólgu, ungl-
ingabólur, háþrýsting, tíðateppu,
brjóstsviða og hjartsláttartruflanir
og veitum nábjargir eða hjóna-
bandsráðgjöf eftir því sem við á
hverju sinni. Við erum alhliða við-
gerðarmenn heimilanna með aðra
höndina á púlsi fjölskyldunnar og
hina á takkaborðinu á tölvunni, eins
og þekktur kanadískur heimilis-
læknir sagði einu sinni á þingi í
Singapore, þar sem fjöldi íslenskra
heimilislækna var viðstaddur.
Breytt útlit
— Ráðuneytið hefúr líka hvatt
okkur til að vera betur til fara og
bent okkur á að kaupa föt með við-
urkenndum merkjum og vera sport-
lega klæddir. Gamli heimilislæknir-
inn var oft í jakkafötum með slifsi en
við reynum að vera í smekklegum
sportskyrtum og mokkasínum. Við
eigum að vera á góðum bílum svo
fólk sjái að okkur sé alvara í öllu
sem við gerum. Gamli heimilis-
læknirinn var oft á venjulegum
fólksbil en við reynum að vera sem
mest á jeppum svo við getum öslað
alla ófærð með litla ferðatölvu á
fund sjúklinganna — Heldurðu að
þetta dugi? spurði ég. Getiði breytt
ímyndinni? — Ég veit það ekki, svar-
aði hann dapurlega. Ég er a.m.k.
búinn að kaupa mér helling af tölvu-
leikjum til að dunda við, ef það tekst
ekki.
ÓTTAR
GUÐMUNDSSON P
lófalestur
draumar
AMY
ENGILBERTS
í þessari viku:
Rós
(kona fædd 11.3. '38)
Þetta er friðarsinni, sem forðast
deilur í lengstu lög og lætur undan
fremur en að lenda í átökum. Hún
er þó dálítið klók. Fyrri hluti ævi
hennar var fremur sviplaus, en um
40 til 43 ára aldur urðu einhver
þáttaskil. Hún er mjög skylduræk-
in, varkár og þyrfti helst að vinna
þar sem hún hefur mikið fjárhags-
legt öryggi. Hún hefur þjáðst af
vanmetakennd, sem hefur háð
henni töluvert, en öryggiö hefur
hún fengið innan veggja heimilis-
ins.
Þetta er trygglynd kona, en
samt koma fram í lófanum áhrif
frá tveimur mönnúm í lífi hennar.
Það þýðir þó ekki endilega að hún
giftist tvisvar. Eftir fimmtugt
(u.þ.b. um 55 ára aldur) er líklegt
að einhverjar breytingar verði á
högum eða búsetu þessarar konu.
Þau ár virðist hún líka hafa mögu-
leika á að ferðast erlendis. Seinni
hluta ævinnar dregst hún að trú-
málum.
Um veöur
Veður í draumum hefur um margt
svipaða þýðingu og í vökunni.
Þannig er það talið vita á mótlæti að
dreyma sig ganga móti stormi. En
logn er sagt boða gleði. Að dreyma
kulda er og neikvæður draumur. Að
koma inn í hús þar sem er kuldi og
dragsúgur segja sumir að boði feigð
einhvers í húsinu. En svo undarlega
sem það kann að hljóma er ekki tal-
ið gott að dreyma það að vetrarlagi
að komið sé sumar og grænt gras.
Slíkur draumur þýðir erfiðleika,
nema að maður þykist vera í blóm-
legum skógi, þá er draumurinn
betri. Að dreymasólskin telja marg-
ir fyrir góðu. En að horfa á sól eða
sólir á lofti eða qá þær setjast er
feigðarboði jafnmargra manna og
sólirnar eru. Sólampprás segja sum-
ir tákna gott. Við höfum áður talað
um hinar ýmsu ráðningar á sólar-
draumum.
Regn í draumi er talið tákna góð-
an fjárhag, aflasæld og þ.h. ef logn
er, en andstreymi ef manni þykir
stormur fylgja. í bókinni sem ég
sagði ykkur af um daginn segir að
gullregn boði dreymanda lán en silf-
urregn aftur sorg. En slíkir draumar
munu sjaldgæfir svo langt sem við
erum komin frá ævintýralöndun-
um. Regn af eldi eða blóði var talið
vita á manntjón eða önnur ótíðindi.
Regnbogi er sagður fyrir breyting-.
um í lífi dreymandans. Dreymi ungt
fólk regnboga mun líf þess verða til-
breytingarríkt en að líkindum erfitt,
a.m.k. með köflum.
Snjókoma er mörgum fyrir erfið-
leikum og vandamálum.
Þoka er ekki góð í draumi, getur
boðað óvænta atburði eða sorg sem
byrgir manni sýn. Sjómenn segja að
særok sé fyrir afla ef það er af hafi
á land en aflaleysi ef særokið er frá
landi til hafs. Þíðviðri í draumi bend-
ir til batnandi samskipta dreymand-
ans við fólk sem hann hefur verið
ósáttur við eða gengið illa að fá á sitt
mál. Þetta hefur meira að segja
komist inn í nútímamál, talað er um
þíðu í samskiptum stórvelda.
Heiðskír og blár himinn er sagt að
sé gott draumtákn, einnig að þykj-
ast sjá rofa til svo sjáist til himins,
það táknar batnandi tíma. Eldingar
boða oft dánarfregn. Haglél erfitt
tímabil, einkum ef haglið er stór-
gert. Að dreyma sig komast inn í hús
úr illviðri þýðir að dreymandinn
sigrar erfiðleikana að lokum. Þess
getur þó orðið langt að bíða, margir
draumar eiga sér langan aldur. Það
ér og gömul trú að þeir draumar
rætist fljótt sem fólk dreymir með
vaxandi tungli en þeir eigi sér lang-
an aldur sem vitja dreymandans
með minnkandi tungli. Svo það er
nokkuð snjallt að líta í almanakið ef
mann dreymir eitthvað merkilegt.