Pressan - 04.01.1991, Qupperneq 19

FÖSTUDAGUR PRESSAN 4. JANÚAR 1991
19
DIDDI FIÐLA, Sigurður Rúnar Jóns-
son tónlistarmaöur hljóp til skips
þegar gosið hófst í Vestmannaeyj-
um, greip með sér hangikjötslæri en
gleymdi fjölskyldunni.
Júlíus Sólnes:
ÉG GERI OFT OG
TÍÐUM ÓTTALEG
GLEYMSKUPÖR
má til sanns vegar færa að því meira
sem Steingrímur gleymir þeim mun
meira aukast vinsældir hans.
HVAÐ ER TIL RÁÐA?
En hvað er til ráða fyrir þá sem
eru algerlega úti að aka? Sálfræð-
ingarnir James Reason og Klara
Mycielska segja í bókinni Absent
Minded: „Mistök eru sú greiðsla
sem við innum af hendi fyrir það að
geta stjórnað flóknum aðgerðum án
mikillar einbeitingar." Það er því að-
eins hægt að vera trúr yfir litlu eða
einfaldlega þjálfa sig upp og ná betri
stjórn á athyglinni.
Árið 1905 sagði Yogi Ramacha-
raka: „Margar manneskjur hafa öðl-
ast hæfileikann til að einbeita sér en
hafa jafnframt látið einbeitinguna
einráða um stjórnina. Slíkar mann-
eskjur verða þrælar einbeitingar-
innar, gleyma sjálfum sér og öllu
öðru og vanrækja oft nauðsynlega
hluti. Það er mjög takmörkuð að-
ferð tii einbeitingar og þær mann-
eskjur sem ánetjast verða þrælar
ávana sinna en ekki húsbóndar hug-
ans. Þær verða dagdreymnar og ut-
angátta manneskjur."
„Beinið athyglinni að einhverjum
ákveðnum hlut sem þið þekkið vel,
til dæmis blýanti. Einbeitið hugan-
um að blýantinum og útilokið alla
aðra hluti. Skoðið stærðina, lögun-
ina, litinn og tegund viðarins. íhugið
notagildið og hvernig blýanturinn
verður til — í stuttu máli allt sem
mögulega gæti tengst viðfangsefn-
inu.“
Þannig telur jóginn að sé hægt að
yfirvinna vandann með hugleiðslu.
Eins og fram kemur í viðtalinu við
Sölvínu Konrábsdóttur sálfræðing
tengist þetta oft persónuleikanum.
Hún segir það gefast vel að setja sér
stiklur eða minnispunkta og komast
þannig hjá verstu skakkaföllunum.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
„Ætli það sé ekki með þingmenn
eins og almenning, sumir eru utan-
gátta aðrir ekki,“ sagði Júlíus Sól-
nes, umhverfisráðherra, er hann var
spurður hvort þingmen.n væru al-
mennt meira utangátta en annað
fólk. „Það má að vísu til sanns vegar
færa að við höfum ansi mikið á okk-
ar könnu og starfið getur verið eril-
samt og þá þarf að hugsa um milljón
hluti í einu. Það er oft hlægilegt að
sjá til fólks hér í þinginu hlaupandi
upp og niður stigana vitandi ekkert
í sinn haus. Eitt kátbroslegasta atvik
sem ég hef orðið vitni að hér í þing-
inu var þegar Jón Scemundur Sigur-
jónsson var að labba úr þingsölum.
Þá vildi þannig til að Ragnhildur
Helgadóttir brosti afar blíðlega og
það kom svo á manninn að hann
gekk rakleiðis á dyrakarminn.
Þetta var síðan sýnt sama kvöldið
á annarri sjónvarpsstöðinni, meira
að segja hægt, þannig að maður sá
glöggt hvernig hann lamdist utan í
dyrakarminn."
STEINGRÍMUR KEMUR OFT
SKEMMTILEGA Á ÓVART
— Hvað með hina víðfrægu
gleymsku sumra þingmanna? Nú á
forsætisráðherrann til að gleyma
ýmsu sem fram fer í þinginu og
stjórninni.
„Það eru nú eins og ég sagði áður
milljón hlutir að muna og ekki
nema ofurmennum ætlandi að
leggja allt á minnið án þess að feila
í nokkrum hlut. Steingrímur kemur
manni nú oft skemmtilega á óvart.
Hann á til að missa út úr sér mjög
skemmtilegar setningar sem allir
taka sem gamanmál en eru kannski
ekki sagðar í neinu gríni. Það má
minna á eina sögu þegar hann var
að lýsa ástandi bankanna og sagði
að það væri engu líkara en banka-
ráðsmennirnir væru fangar banka-
stjóranna. Það má líka nefna að
hann á til að koma með alls kyns

málamiðlanir og tillögur sem koma
eins og þruma úr heiðskíru lofti og
það slær beinlínis þögn á fólk. Oft
leysast málin hreinlega á þann hátt.“
MÉR HÆTTIR MJÖG TIL AÐ
GLEYMA LYKLUM
— En hvað með þingmanninn og
prófessorinn Júlíus Sólnes? Er hann
dálítið utangátta?
„Ég geri oft og tíðum óttaleg
gleymskupör. Mér hættir til að
gleyma lyklum og ég er sífellt að
leita að skjölum sem ég man ekki
hvar ég hef lagt frá mér. Það má
segja að ef horft er til þessarar goð-
sagnar um viðutan prófessora þá sé
ég ágætis fulltrúi fyrir þá stétt. Þessi
goðsögn á rétt á sér að því leyti að
þeim sem eru iangskóla
gengnir og þurfa að fást
við mörg og snúin
mál í einu hættir
til að gleyma
þessum einfaldari
hlutum í lífinu. \
Eitt besta dæmið
ofan úr háskóla
er af Sigurkarli
Stefánssyni sem
kenndi mér þegar
égvar að stíga mín
fyrstuspor þar. Hann
átti til að gleyma þv>
að hann væri á
bíl og lagði þá
oft af stað fó'
gangandi
niður
í bæ.“
Sölvína Konráösdóttir:
VK SJÁUM FYLCNIVK PERSÓNULEIKANN
„Það fyrirbæri að vera viðutan á
sér skýringar í alþýðusálfræðinni,"
segir Sölvína Konráðsdóttir sálfræð-
ingur í spjalli um hvernig sálfræðin
skilgreinir fyrirbærið að vera viðut-
an. „Þar birtist það gjarnan í pró-
fessornum sem er svo upptekinn af
merkilegri viðfangsefnum að hann
má ekki við hinu daglega amstri og
hins vegar í þeim sem á við geðræn
vandkvæði að stríða, er með öðrum
orðum skrítinn. í þessari goðsögn
tengist annað fyrirbærið gáfum en
hitt sálrænum vandkvæðum. Eins
og oft gerist með alþýðusálfræðina
er skýringin rétt að hluta til en þó
ekki.“
INNHVERFIR OG ÚTHVERFIR
EINSTAKLINGAR
„Það eru vissulega til margir fletir
á þessu máli,“ segir Sölvína. „Viðut-
an hegðun getur átt sér skýringar í
mikilli streitu eða álagi. Einnig get-
ur drykkja eða vímuefnaneysla spil-
að þarna inn í. En þegar við erum að
tala um fyrirbærið sem orsök ein-
hverrar hegðunar en ekki afleið-
ingu af þessum þáttum þá á sálfræð-
in vissulega skýringar.
Innan sálfræðinnar þýðir þetta
fyrirbæri að einstaklingur missir út
úr athyglisviðinu ákveðna þætti
sem þykir sjálfsagt að muna og við
ætlum alla færa um. Rannsóknir á
þessu sviði innan sálfræðinnar eru
hvorki víðtækar né merkilegar. En
við vitum þó að þetta tengist ekki
greind eða hæfni einstaklingsins á
einstökum sviðum. Það er ekki
heldur geðrænt vandamál. Við sjá-
um hins vegar að það að vera viðut-
an stendur í sambandi við persónu-
leikann. Samkvæmt kenningu Ey-
senck er hægt að tala um innhverfu
og úthverfu."
ÞURFA ÁREITI Á MJÖG
LÁGUM STYRK
„Þeir einstaklingar sem eru inn-
hverfir hafa mjög næmt taugakerfi.
Þeir þurfa athygli á mjög lágum
styrk til að geta svarað því. Ef við-
komandi er t.d. í herbergi þar sem
er mikill hávaði eða fjöldi fólks byrj-
ar hann að vinsa úr. Þessir sömu ein-
staklingar eru þess vegna líklegir til
að þróa með sér viðutan hegðun.
Þetta er einstaklingurinn sem fer
þreyttur upp í bíl og ætlar í vinnuna
en fer eitthvað annað. Sami ein-
staklingur á kannski erfitt með að
rata um stórmarkaðinn í hverfinu.
Þessir menn þekkjast oft á því hvað
þeir eru ómannglöggir. Þeir mæta
fólki sem heilsar og geta ekki tengt
andlitið við nafnið. Þeir taka ekki
undir kveðjuna og fá því orð á sig
fyrir að vera merkilegir með sig.“
EKKI ÓEÐLILEGT
„Það að vera viðutan er ekki
óeðlilegt. Oft er um að ræða ein-
staklinga sem geta orðið hugfangnir
af viðfangsefnum og sökkt sér niður
í hugleiðingar. Það getur nýst þeim
mjög vel, t.d. í námi.
Það er hægt að vinna bug á þeim
vandkvæðum sem skapast þegar
fólk er mikið utangátta við hvers-
dagslega hluti. Það er hægt að læra
betur á sjálfan sig og viðbrögð sín og
kannski setja sér stiklur til að forð-
ast að gleyma nauðsynlegum hlut-
um.“
FÓLK FYRIRVERÐUR SIG
FYRIR ÞETTA
— Hefur þú orðið vör við þetta í
starfi þínu sem skólasálfræðingur?
„Að sjálfsögðu en þó virðast nem-
endur síður leita aðstoðar með
þetta vegna þess hversu fólk fyrir-
verður sig fyrir það en oft vill þetta
koma upp á yfirborðið þegar þú hef-
ur fengið ákveðna mynd af einstakl-
ingnum og upplýsingar. Þá er einn-
ig kominn grundvöllur til þess að
ræða það. Það kemur aftur á móti
líka fyrir að ég fæ einstaklinga sem
kvarta hástöfum yfir þessu vanda-
máli, það eru oft og tíðum einstakl-
ingar sem eru undir miklu álagi og
streitu. Þá ertu komin með þessa
viðutan hegðun sem afleiðingu en
ekki orsök og þá ber að leita að því
sem veldur þessu mikla álagi."
gy
MkI ýjustu ráðningar Jóns Bald-
vins Hannibalssonar í utanríkis-
þjónustunni þykja bera með sér
sterkan viðreisnar-
anda. Hann hefur
gert Sigríði Snæv-
arr að sendiherra í
Svíþjóð en Sigríður
er eiginkona Kjart-
ans Gunnarsson-
ar, framkvæmda-
stjóra Sjálfstæðisflokksins. Gunnar
Gunnarsson hefur verið skipaður
sendifulltrúi en hann er bróðir
Styrmis Gunnarssonar, ritstjóra
Morgunblaðsins. Loks hefur Gunn-
ar Pálsson verið skipaður sendi-
herra á sviði afvopnunarmála en
Gunnar er sjálfstæðismaður og
harður NATO-sinni.. .
u
m áramótin hélt 68-kynslóð-
in sinn árlega áramótafagnað í Þjóð-
leikhúskjallaranum. Meðal annars
hélt Steinunn Sig-
urðardóttir rithöf-
undur hátíðarræðu
og Jóhannes Kris^-
ánsson eftirherma
og stjórnmálafræði-
nemi fór með gam-
anmál. Sá sem sló
hins vegar rækilega í gegn var
Haukur Morthens söngvari.
68-kynslóðin ætlaði aldrei að sleppa
honum af sviðinu og í Ijós kom að
hún kunni alla textana við lög
Hauks utanbókar. Einhvern tíma
hefði Haukur ekki beinlínis átt upp
á pallborðið hjá þessari kynslóð...
N
m ú er nokkuð ljóst að Birting
ætlar að hunsa skoðanakönnun Al-
þýðubandalagsins í Reykjavík 19.
----------- janúar næstkom-
andi. Svavar Gests-
son, Guðrún Ág-
ústsdóttir og Álf-
heiður Ingadóttir
hafa boðið sig fram
og að líkindum gerir
. slíkt hið sama Ás-
mundur Stefánsson forseti ASI. Á
sama tíma fjarlægjast Birtingar-
menn Alþýðjubandalagið hug-
myndafræðilegá og ætla að láta
skoðanakönnunina afskiptalausa.
Birting héfur um leið látið þau boð
út ganga að félagsmenn hafi
óbundnar hendur í komandi þing-
kosningum...
A
^^^lþyðuflokksmenn í Reykja-
vík ganga til prófkjörs eftir mánuð
en kosningabarátta frambjóðenda
--------er ekki hafin opin-
berlega. Jón Bald-
| vin Hannibalsson
| og Jóhanna Sig-
urðardóttir eru tal-
V sætin en ekki er ljóst
--------íiJ hvort Jóhanna glím-
ir við formanninn um fyrsta sætið.
Birgir Árnason, hagfræðingur og
fyrrum aðstoðarmaður Jóns Sig-
urðssonar, hefur hætt við þátttöku
en vitað er um þrjá sem ætla að
demba sér í slaginn, þeir eru Magn-
ús Jónsson veðurfræðingur, Þor-
lákur Helgason blaðamaður og
Össur Skarphéðinsson aðstoðar-
forstjóri...