Pressan - 21.02.1991, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 21. FEBRÚAR 1991
LP
LISTAPÓSTURINN
Lyst eða list
I rœðu sinni uid af-
hendingu íslensku bók-
menntauerdlaunanna
uakti Thor Vilhjálmsson
meðal annars upp
spurningar um huaö
uœri list og huaö uœri
ekki list. Hann tók meö-
al annars sem dœmi þá
ákuörðun menntamála-
ráðuneytisins að greiða
íslenskri dœgurtónlist
götu á erlendum mark-
aði og freista þannig að
gera hana samkeppnis-
hcefa. Þetta fannst Thor
hið mesta glaprœði og
taldi greinilega ekki uan-
þörfá þuí að útskýra fyr-
ir samkomugestum
hvaö uœri list og huað
ekki, enda stundum suo
að uart má á milli sjá.
Líkt og bókmenntirnar
geta uerið spegill á
ákveðinn tíðaranda þá
er dœgurtónlist það líka.
Dœgurtónlistin og dœg-
urmenningin hafa ekki
síst orðið listamönnum
uppspretta í gegnum tíð-
ina. Sú tilhneiging að
uera sífellt að hefja sig
yfir múgmenninguna
hlýtur að uera bœöi
þreytandi og tímafrekt
og minnir helst á ís-
lenska uerkalýðsbaráttu
þar sem kjarabœtur lág-
launastéttanna snúast
meira um að skerða hlut
einhverra annarra hópa
í þjóðfélaginu heldur en
aö ná fram raunueruleg-
um jöfnuði. Það hlýtur
að uera til eitthuaö ann-
að viölag viö samkomur
af þessu tagi heldur en
innantómt raus um
huort ein tegund listar sé
fínni en önnur. Það er nú
einu sinni þannig að list-
in á ekki að þurfa þess
með. Listin á ekki að
þarfnast upphafningar
eða ósýnilegs stalls og
nái hún ekki eyrum fólks
í dag leiðir tíminn annað
í Ijós seinna.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir
,,Það eru ákaflega
margir listamenn
sem engum dytti í
hug aö uœru lista-
menn og allra síst
þeim sjálfum," segir
Pétur Már■ Péturs-
son.
er lífs-
vidhorf
Glœdur Péturs
Más Péturssonar
Björk og 808 State
í bresku popp-pressunni
,,Myndirnar mínar eru Ijóð-
rœnar, afstœðar og fœöast
óvœnt. Bakuið hverja mynd
eru tíu aðrar myndir. Vinnan
felst í aö skafa, skera og
þurrka burtu fleti og undan
þeim birtast gamlir kunningj-
ar sem ég málaði kannski
uikuna áður," segir Pétur Már
Pétursson sem sýnir máluerk í
Listhúsi Vesturgötu 17.
„Ég fæst við svokallað sjálf-
sprottið málverk. Ég leyfi til-
finningunum að hafa yfir-
höndina og þegar að því
kemur að ég finn flöt sem
mér líkar vel við vinn ég út
frá honum. Maður er alinn
upp með allskonar klisjur í
hausnum sem sífellt troða sér
fram og sjálfsprottið málverk
er ein aðferð til að losa sig við
þær.
Það er svo gott með verk
sem eru margræð að hver
getur skilið þau sínum skiin-
ingi. Fólk á kannski erfitt
með að stökkva inn í hugar-
heim myndarinnar fyrst í stað
en málverkið verður betra
með aldrinum eins og gott
vín. Þetta konkretleysi veldur
því að áhorfandinn getur sí-
fellt skynjað myndina upp á
nýtt.
Ég var mjög ungur þegar
ég byrjaði að mála og hef eig-
inlega málað mig í gegnum
allar þessar stefnur. Ég legg
mikið upp úr því að vera ein-
lægur í því sem ég er að gera
og reyna að halda í minn per-
sónulega stíl. Þegar ég sýndi
1984 hafði nýja málverkið
náð að grassera svo rækilega
að enginn hafði verið að fást
við þessa hluti lengi. Sýning-
in fékk þess vegna góðar við-
tökur hjá eldri listmálurum
en ég varð var við vissa for-
dóma hjá sumum þeirra
yngri sem þótti ég of hefð-
bundinn eins og gengur og
gerist."
Nú ertu þriggja barna faðir
og lífsbaráttan hefur tekið
drjúgan skerf af vinnutíman-
um. Fannstu ekki mikla tog-
streitu milli málaralistarinn-
ar annarsvegar og brauð-
stritsins hinsuegar?
„Jú vissulega. Myndlistin
er þannig að þú þarft að
helga þig henni algerlega til
að geta náð þeim árangri að
vera ánægður.
Kannski fór ég öfugt í hlut-
ina í upphafi. Ég byrjaði í
Myndlista- og handíðaskólan-
um en hætti eftir stuttan
tíma. Ég hafði ekki kynnt
mér innviði skólans áður en
ég byrjaði og námið full-
nægði ekki þeim væntingum
sem ég gerði til þess. í dag
hefði ég eflaust reynt að
halda það út og fara sömu
braut og hinir, það er til út-
landa í framhaldsnám. Þá
hefði ekki verið aftur snúið
og ég hefði dembt mér út í
þetta af fullum krafti.
Það er með myndlist eins
og skriftir að það þarf að
vinna í samhengi. Þú getur
ekki unnið þetta svo vel
ásamt einhverju öðru. Það er
á hinn bóginn hægt að vinna
stanslaust í tvö ár og hætta
síðan í langan tíma. Eg fór út
í það að vinna mjög mikið al-
menna launavinnu og mála í
stopulum frístundum með þá
von í brjósti að geta þá síðar
meir einbeitt sér að myndlist-
inni. Núna hef ég ákveðið að
helga mig myndlistinni alger-
lega og það næstu árin. Ég er
nýlega búinn að koma mér
upp vinnuaðstöðu en að-
stöðuleysi hefur mikið háð
mér.“
Þaö er semsagt listamaður-
inn sem hefur rutt launa-
manninum úr vegi?
„Áður fyrr þegar ég eyddi
löngum tíma í að spekúlera í
lífinu og tilverunni fann ég að
það búa svo margir karakter-
ar í hverjum og einum. Það er
í rauninni tilviljunum háð
hver af þessum karakterum
nær yfirhöndinni. Ég held að
listamaðurinn búi í blóðinu.
Það er sama hvar í þjóðfélag-
inu þú ert staddur, þú horfir á
umhverfið með augun lista-
mannsins. Það er algerlega
óháð árangri þínum á vett-
vangi listarinnar og það verð-
ur aldrei vegið og mælt á
vettvangi listfræðinga eða
annarra spekúlanta. Það eru
ákaflega margir listamenn
sem engum dytti í hug að
væru listamenn og allra síst
þeim sjálfum," segir Pétur
Már Pátursson.
Það þykir mikill viðburöur
í bresku tónlistarlífi að Björk
Guðmundsdóttir söngkona
Sykurmolanna hafi sungiö
inn á plötu með 808 State.
í nýjasta blaði Melody Ma-
ker er fórnað heilli opnu til að
fjaila um samstarfið og New
Musical Express hefur einnig
gert plötunni góð skil. Darr-
en, liðsmaður hljómsveitar-
innar, segir í viðtali við Mel-
ody Maker að hann viti
mætavel hvað Björk er að
yrkja um í textanum við lagið
Oops! „Hún er að skrifa um
viðhorf sín til karlmanna,"
segir Darren. „Að vera eign-
uð einhverjum. Hún skilur
karlmenn og skrifar um það á
sinn eigin hátt.“
AÐ ÞÍNUM PÓMI HEIMIR PÁLSSON
A gagnrýnin á bókmenntaverdlaunin rétt á sér?
íslensku bókmenntaverð-
launin hafa sætt gagnrýni
einkum frá ungum höfund-
um. Það sem einkum hefur
verið gagnrýnt er tilnefning
forlaganna sjálfra. Óánægju-
raddir segja að sá kostnaður
sem liggur í að tilnefna bók sé
litlu forlögunum ofviða og
þeim höfundum sem ráðast í
að gefa út bækur sjálfir. Einn-
ig hefur jöfn skipting hiilli
stærri forlaga vakið tor-
tryggni og þykir mörgum
sem ýmsar bækur séu til-
nefndar til að ganga ekki
fram hjá neinu forlaganna þó
að bækurnar sjálfar eigi lítið
heima í þessum hópi. Einnig
hefur heyrst að síðustu tvær
tilnefningar beri með sér að
þar sé verið að verðlauna
höfunda og feril þeirra í heild
en ekki einstök verk og þykir
mörgum sem ungir höfundar
hafi litla möguleika.
Listapósturinn spurði
Heimi Pálsson formann Fé-
lags íslenskra bókaútgefenda
eftirfarandi spurningar. Á
þessi gagnrýni rétt á sér að
þínum dómi og ef svo er
hvaða leiðir eru til úrbóta?
„Það verður seint til þeirra
verðlauna stofnað sem allir
verða sammála um. Það hef-
ur alla tíð verið ljóst að ís-
lensku bókmenntaverðlaun-
in eru markaðsverðlaun. Til
þeirra er stofnað af bókaút-
gefendum og þeir standa
undir öllum kostnaði við þau
og bera á þeim fulla ábyrgð.
Hingað til hafa íslendingar
heykst á að efna til annars
konar verðlauna og er ekkert
meira um það að segja. Á
hinn bóginn hafa aðstand-
endur verðlaunanna líka sýnt
að þeir vilja leita leiða til þess
að bókmenntaverðlaunin
standi í sannleika undir nafni
og sýni þá virðingu og þökk
sem bókmenntir og höfundar
þeirra eiga skilið. Til þess
benda meðal annars ger-
breytingar á verðlaununum
milli ára. Kostnaður við til-
nefningar var svo lágur að ég
vísa þeirri fullyrðingu ger-
samiega á bug að hann hafi
getað staðið í vegi fyrir til-
nefningu. Það er fyrirsláttur
og ekki annað.
Sama er að segja um kjána-
legar staðhæfingar um skipt-
ingar milli forlaga. Svo vel er
mér kunnugt um starf dóm-
nefnda að ég veit að það hef-
ur aldrei verið hugsað. Dóm-
nefndirnar bæði í fyrra og nú
hafa unnið eftir sannfæringu
sinni og skilað erfiðu verki
sér til sóma.
Það er tölfræðilegur kjána-
skapur að halda að sagan
verði lesin út úr atburðum
tveggja ára. Þeir sem þar að
auki eru haldnir slíkri skyn-
villu að telja að verðlaunin
þessi tvÖ ár hafi verið veitt
fyrir eitthvað annað en þær
þrjár bækur sem þau hafa
hlotið — þeir verða bara að fá
að lifa í sinni skynvillu," sagði
Heimir Pálsson.
Sjón í Kvennaskólanum
Fúría leikfélagKvennaskól-
ans í Reykjavík hefur undan-
farið sýnt leikritiö Ástir Bjart-
mars Isidórs á Galdraloftinu.
Leikritið fjallar um ástir
skáidsins og rithöfundarins
Bjartmars ísidórs. Sjón samdi
leikritið sérstaklega fyrir
Kvennaskólann og í samtali
við Listapóstinn sagði Sigrún
Harðardóttir sem situr í
stjórn leikfélagsins að leikrit-
ið væri prakkaraleg ástar-
saga. Hún sagði ennfremur:
„Skólastjórinn og nem-
endaráð veittu okkur mikinn
stuðning og án hans hefði
þetta ekki verið' mögulegt.
Leikfélagið lagðist af fyrir
fjórum árum dg þetta er því
frumraún okkar sem komum
fram núna. Það er mjög
spennandi og þetta hefur ver-
ið mjög skemmtiiegur tími."
S.ÞÓR