Pressan - 21.01.1993, Side 10

10
FIMMTUDAGUR PMESSAN 21. JANÚAR 1993
Fórnarlambi
„tálbeitunnar“, stúlku
á tvítugsaldri, voru
dæmdar 200 þúsund
krónur í miskabætur
vegna nauðgunar
fyrir þremur árum.
Árásarmaðurinn, sem
dæmdur var í sex
mánaða fangelsi, hefur
komið sér undan
að greiða bæturnar
og hefur stúlkan ekki
fengið einn eyri.
Stúlkan, sem hér verður kölluð
Steinunn, hafði aldrei litið árásar-
manninn, Jóhann J. Ingólfsson,
augum, þegar hann ruddist inn á
heimili hennar og þvingaði hana
til samræðis f byrjun árs 1990.
Hún kærði manninn fyrir nauðg-
un og í október sama ár var kveð-
inn upp dómur í Sakadómi
Reykjavíkur, þar sem ákærði var
dæmur í sex mánaða fangelsi og
jafhframt gert að greiða stúlkunni
200 þúsund krónur í miskabætur.
Ríkissaksóknari áfrýjaði til
Hæstaréttar að ósk ákærða, en
einnig af hálfu ákæruvalds til
þyngingar refsingu og var dómur
kveðinn upp í maí 1991. Dómur
Sakadóms um miskabætur var
staðfestur og ákærði dæmdur í
sex mánaða fangelsi, en frestað
fullnustu þriggja mánaða af refs-
ingunni og skyldi hún falla niður
að þeim hluta að tveimur árum
liðnum, héidi ákærði almennt
skilorð.
Árásarmaðurinn hefur margoft
áður komið við sögu lögreglunar
og ítrekað hlotið dóma fyrir þjófn-
aði og umferðarlagabrot, auk af-
skipta hans sem „tálbeitunnar" af
kókaínmálinu síðasta sumar.
Maðurinn hefur undanfarin ár
rekið heildsölu í Reykjavík og
virðist að sögn hafa nóg handa á
milli. Þrátt fyrir það hefur hann
borið fyrir sig eignaleysi, þegar
lögfræðingar stúlkunnar hafa
ítrekað reynt að innheimta bæt-
urnar. í miskabótamálum er það
fórnarlambsins að ganga eftir því
að fá bætur greiddar, þar hefur
hið opinbera hvergi hönd í bagga.
Því er það alfarið vandamál fóm-
arlambsins, ef árásarmaðurinn er
af einhverjum ástæðum ekki
borgunarmaður fyrir bótunum.
FÓRINN í I'BÚÐINA ÁN ÞESS
AÐÉGYRÐIÞESSVÖR
Nauðgunin sem hér um ræðir
átti sér stað á heimili Steinunnar
snemma að morgni nýársdags
1990. Málsatvik eru þau að hún
hafði staðið fyrir áramótafagnaði í
íbúð sinni ásamt vinafólki sem bjó
í sama húsi. í samtali við PRESS-
UNA sagði Steinunn að sam-
kvæminu hefði lokið milli klukk-
an sex og sjö um morguninn og
hefði hún lagst til svefns þegar síð-
ustu gestirnir voru farnir. „Ég
hafði ekki minnstu hugmynd um
að tekið hefði verið úr lás á úti-
dyrahurðinni og á hurðinni að
íbúðinni svo gestirnir kæmust
vandræðalaust inn í húsið. Þegar
ég fór að sofa gekk ég því út ff á því
að hurðin væri læst.“
Steinunn lagðist fyrir uppi í
rúmi í öllum fötunum. Hún var
nokkuð ölvuð þegar hún sofnaði
og svaf því fast. Nokkru síðar um
morguninn vaknaði hún við það
að maður lá ofan á henni og hafði
við hana samfarir. Sá hafði klætt
hana úr öllum fötunum, utan
skónum sem voru reimaðir upp á
Sagöist glottandi ekki eiga neinar eignir
Valborg Þ. Snævarr lögfræðingur fékk mál stúlkunnar í hendur fyrir rúmu ári. Itrekaðar tilraunir lögmanna til innheimtu miskabót-
anna hafa reynst árangurslausar. Nýlega synjaði dómsmálaráðuneytið beiðni um gjafsóknarleyfí og er málið þar með komið í strand.
Eftir að dómur hafði verið
kveðinn upp í Hæstarétti í máli
ákæruvaldsins gegn Jóhanni J.
Ingólfssyni var hæstaréttarlög-
manni þeim er fór með mál
Steinunnar falið að innheimta
skaðabæturnar. Hvorki gekk né
rak í málinu og fór svo að lokum
að stúlkan ákvað að færa það í
hendur öðrum lögfræðingi, Val-
borgu Þ. Snævarr. Frá því í nóv-
ember 1991 hefur Valborg gert
ítrekaðar tilraunir til að inn-
heimta miskabætur umbjóðanda
síns, en ekki haft erindi sem erf-
iði.
SAGÐIST VERA BÚINN
AÐÞJÁSTNÓGÚTAF
ÞESSUMÁLI
Þegar Valborg tók við málinu
var búið að hafa uppi á Jóhanni,
sem var hvergi skráður til heimii-
is. í samtali við PRESSUNA
kvaðst Valborg í fyrstu hafa reynt
að fá hann til að borga með góðu.
„Ég hringdi í Jóhann í nóvember
og bað hann vinsamlegast að
ganga frá greiðslunni. Lofaði
hann öllu fögru og eftir ótalmörg
símtöl sagðist hann myndu mæta
á skrifstofu mína á Þorláksmessu
og greiða bæturnar. Það loforð
sveik hann og þegar ég spurðist
fyrir um hann eftir áramót hjá
Hollenska verslunarfélaginu var
mér sagt að hann væri í fríi er-
lendis. „Fríinu" eyddi hann í
Hegningarhúsinu á Skólavörðu-
stíg, þar sem hann afplánaði
þriggja mánaða dóm fyrir um-
rædda nauðgun." Jóhann var
leystur úr haldi í apríllok 1992 og
hófst þá eltingaleikurinn á ný.
Valborg hafði samband við
manninn og krafðist bótanna fyr-
ir hönd stúlkunnar. Svaraði hann
því þá til að hann ætti enga pen-
inga og hún ætti að láta hann í
friði, enda væri hann búinn að
þjást nægilega út af þessu máli.
TÓK DÓMSMÁLA-
RÁÐUNEYTIÐ HÁLFT
ÁRAÐSVARA
Valborg kveðst þá hafa boðað
Jóhann í tjárnám enda ljóst að
hann ætlaði ekki að hlíta dómi
Hæstaréttar. „Jóhann mætti ekki í
fjárnámið frekar cn við var að bú-
ast og fór ég þá í fylgd fulltrúa
borgarfógeta á vinnustað hans,
Hollenska verslunarfélagið. Þar
lýsti Jóhann því yfir glottandi að
hann ætti engar eignir og bætti
því við að stúlkan mundi aldrei
eiga næga peninga til að koma sér
í þrot. Fjámámið varð því árang-
urslaust.
Næsta skref var að krefjast
gjaldþrotaskipta á búi Jóhanns,
en krafist er 150 þúsund króna
tryggingargjalds fyrir skipta-
kostnaði frá skiptabeiðanda. Það
lá ljóst fyrir að stúlkan, sem er
einstæð móðir og efnalítil, gæti
ekki með nokkru móti lagt fram
þessa fjárhæð. í maí sendi ég því
inn fyrirspum til dómsmálaráðu-
neytis, hvort mögulegt væri að
óska eftir gjafsókn vegna fram-
lagningar tryggingarfjárhæðar
upp á 150 þúsund krónur til að
koma fram gjaldþrotaskiptum á
búi Jóhanns, en það væri eina
lögmæta leiðin sem eftir væri að
reyna. Tveimur mánuðum síðar
fékk ég bréf þar sem óskað var
eftir „fonnlegri umsókn, svo unnt
væri að taka afstöðu til fyrir-
spurnarinnar“.
f ágúst sendi ég skriflega beiðni
um gjafsókn. Þremur mánuðum
síðar, í nóvember sl, fékk ég loks
skriflega synjun frá dómsmála-
ráðuneytinu, þar sem kom fram
að gjafsóknarnefhd hefði mælt
gegn því að gjafsókn yrði veitt,
enda tæki lagaheimildin ekki til
trygginarfjár vegna gjaldþrota-
skipta. Það tók dómsmálaráðu-
neytið hálft ár að svara og er sú
afgreiðsla með algjörum óiíkind-
um,“ segir Valborg.
HÆSTIRÉTTUR
ÞRÍKLOFINN
Athygli vekur í máli ákæru-
valdsins gegn Jóhanni að Hæsti-
réttur var þrífklofinn og Stein-
unni voru ekki dæmdir vextir af
miskabótunum. Guðmundur
Jónsson skilaði sératkvæði þar
sem hann taldi að refsing Jóhanns
ætti að vera óskilorðsbundin.
Hjörtur Torfason var þeirrar
skoðunar að dæma hefði átt
ákærða til að greiða vexti af bóta-
fjárhæðinni frá dómsuppsögu-
degi í héraði, þrátt fyrir afskipta-
leysi sækjanda málsins um þann
þátt kröfunnar. Auk þess taldi
hann refsingu ákærða of lágt
metna í hinum áftýjaða dómi.
I sératkvæði Hjartar Torfason-
ar kemur fram að miskabótakrafa
Steinunnar hafi verið sett fram í
bréfi frá lögmanni, eftir að hérðs-
dómari hafði innt hana eftir því
við yfirheyrslu hvort bóta yrði
krafist. Þrátt fyrir ófullkomið
orðalag á bréfi lögmanns verði að
skilja kröfuna þannig, að ætlast
væri til vaxta af umkröfðum höf-
uðstól. Hefði héraðsdómari átt að
spyrja stúlkuna nánar út í málið
ef eitthvað hetði verið óljóst, þar
sem lögmaðurinn fylgdi kröfunni
ekki sjálfur eftir fyrir réttinum.
VAXTA EKKIKRAFIST
MEÐ NÆGILEGA SKÝRUM
HÆTTI
Valborg telur að þáverandi
lögfræðingur Steinunnar hafi
ekki krafist vaxta af bótafjárhæð-
inni með nægilega skýrum hætti.
„Að sjálfsögðu hefði skjólstæð-
ingur minn átt fulian rétt á vöxt-
unt frá dómsuppsögudegi Saka-
dóms Reykjavíkur. Auk þess
hefði það hugsanlega rekið á eftir
Jóhanni að greiða henni miska-
bæturnar.
Mér virðist sem urn hálfvon-
Valborg Þ. Snævarr,
lögfræðingur stúlkunnar.
iaust mál sé að ræða, enda
ómögulegt nteð öllu að inn-
heimta bæturnar. f málurn sem
þessu er réttur fórnarlambsins
fyrir borð borinn. Gjaldþrotaúr-
skurður er eina lögmæta leiðin
sent eftir er að reyna í þessu til-
viki, en synjun ráðuneytisins um
gjafsókn dró verulega úr líkunum
á að af því geti orðið. Eins og sak-
ir standa er ég eiginlega úrræða-
laus. Ég mun þó vitanlega ekki
gefast upp, frekar en stúlkan, sem
vill allt til vinna að árásarmaður-
inn taki út refsingu sína og verði
gert að greiða það sem honunt
ber.“