Pressan - 21.01.1993, Blaðsíða 20

20
FIMMTUDAGUR PRESSAN 21.JANÚAR 1993
E R L E N T
NewRepublic
Spínat, takk
Fátt væri meiri vonbrigði en að nýr forseti gerði að sinni þá ónýtu pól-
itík að vera öllum allt. Það orð hefur fest við Clinton forseta að hann sé
sleipur pólitíkus. En sleipu má sýna á tvennan hátt. Með þvi' að láta fólk
fá það sem það heimtar. Eða sannfæra það um að vilja það sem því er
gefið. Það er seinni leiðin sem Clinton ætti að velja.
Clinton og hans fólk vilja líklega bjóða einhvern sælgætis/spínat-
pakka: samkomulag um að tveggja ára þenslustefnu fylgi mikill niður-
skurður útgjalda. Þetta eru draumórar og væri í fjórða sinn á innan við
áratug sem Bandaríkjamenn lofúðu hátíðlega að herða ólina eftir tvö ár.
Þessu tekur enginn mark á.
Á kjördag í nóvember talaði Glinton aftur eftir langt hlé um nauðsyn
þess að taka á sig byrðar. Það var góðs viti. Hann ætti að nota sína pólit-
ísku sleipu til að koma því niður um kokið á fólki.
Nýr forseti Bandaríkjanna byrjar ekki vel
Því miður virðast spár Repú-
blikana um „Clinton ldækjaref'
ætla að rætast. Þótt hann hafi ekki
tekið við embætti fyrr en í gær eru
þegar farin að hlaðast upp svikin
og hálfsvikin kosningaloforð. Og
það sem kannske er verra: í
mannvali sínu í áhrifastöður lét
Bill Clinton undan flestum þrýsti-
hópum innan Demókrataflokks-
ins og er að því leytinu farinn að
praktísera gömlu pólitíkina sem
hann sagði flokkinn þurfa að
hafna.
KJARKINN VANTAR
Clinton var ekki tekinn við
embætti þegar hann breytti lof-
orði sínu um að lækka fjárlaga-
hallann um helming á fjórum ár-
um í „markmið", sem íendir þar
með í harðri keppni við önnur
pólitískt mun arðvænlegri mark-
mið. Meðal þeirra eru mikil út-
gjöld til heilbrigðis- og mennta-
mála og ýmissar innri uppbygg-
ingar hagkerfisins, sem flestir eru
út af fyrir sig sammála um, en
færri eru vissir um hvernig á að
borga fýrir. Clinton hefur reyndar
á síðustu vikum gefið undir fótinn
hærri bensínskatti, sem líklega er
sú fljótvirkasta af skynsamlegum
aðgerðum sem hann getur gripið
til. Sú hækkun færi þó að mestu til
útgjalda sem hann er búinn að
lofa og nýttist þar með ekki til
lækkunar fjárlagahalla. Þegar til
lengdar lætur er fjárlagahallinn þó
stærsti óvinurinn; hann heldur
uppi vöxtum, hamlar fjárfestingu
og eykur greiðslubyrði vegna lána
og heffir þar með útgjaldamögu-
leika ríkissjóðs. Clinton virðist
ekki ætla að hafa kjark til að takast
á við hann frekar en George Bush.
Stefnan varðandi flóttafólk frá
Haiti hefur líka breyst. Clinton
hafði ekki fýrr verið kjörinn en
fólk hóf að rífa þökin af húshjöll-
um sínum og byggja sér báta til
Bandaríkjaferðar, enda gagnrýndi
Clinton harðlega þá stefnu Bush
að taka ekki við flóttafólki frá eyj-
unni. Nú er annað hljóð í strokkn-
um: ekki er tekið við flóttafólki
(„enn um sinn“), en gefin loðin
svör um tilraunir til umbóta á Ha-
iti. f þessu máli virðist Clinton
ekki hafa verið reiðubúinn til
verka sem kostuðu litlar fórnir, en
hefðu sýnt mikla mannúð.
OG FÓLKIÐ LÍKA
Af 23 hæstsettu ráðgjöfum sín-
um og embættismönnum tókst
Clinton að finna tíu til ellefu sem
sannanlega er besta fólkið sem völ
er á. Hinir eru langt frá því að vera
hæfastir, en „duga“ og uppfylla að
auki kröfur hópa innan flokksins
um „sitt fólk“ í stöður. Þetta er
innan við fimmtíu prósent árang-
ur hjá forsetaefni sem hafði tugi
góðra umsækjenda um hvert
starf.
Þeir bestu: Robert B. Reich
vinnumálaráðherra. Hefur óum-
deilanlega skörpustu og útfærð-
ustu hugmyndirnar um að gera
bandarísk fyrirtæki samkeppnis-
færari. Robert E. Rubin formað-
ur Efnahagsráðs. Reyndur fjár-
málaspekúlant og pólitískur raun-
sæismaður. Leon Panetta fjár-
laga- og hagsýslustjóri. Reyndur
baráttumaður fyrir ábyrgri fjár-
málastjórn og hefur gott samband
við þingið. Les Aspin varnar-
málaráðherra. Vill töluverðan
niðurskurð hernaðarútgjalda, en
um leið beita hervaldi víðar, til
dæmis í Bosníu. R. James Wo-
olsey forstjóri CIA. Eini nýíhalds-
maðurinn sem hlaut embætti,
„töffari", en talsmaður lýðræðis
og þjóðfrelsis. Henry Cisneros
húsnæðis- og borgarmálaráð-
herra. Gerði San Antonio að al-
vöruborg sem borgarstjóri, áræð-
inn og hugmyndaríkur. Richard
Riley menntamálaráðherra. Einn
„nýju“ fylkisstjóranna að sunnan,
umbótasinni í húð og hár. Carol
M. Browner umhverfis-“ráð-
herra“. Ekta umhverfisverndar-
sinni frá Flórída, reynd og klók.
Bruce Babbitt innanríkisráð-
herra. Toppmaður, annar um-
bótasinnaður fylkisstjóri með
mikla reynslu, en hefði líklega
nýst betur annars staðar. Thom-
as McLarty starfsmannastjóri
Hvíta hússins. Hefur það sem til
þarf: fullan trúnað við yfirmann
sinn og engan pólitískan auka-
málstað. Laura D’Andrea Ty-
son formaður efnahagsráðgjafa-
nefhdar fær að fljóta með. Virtur
hagfræðiprófessor sem naut kyns-
ins við stöðuveitinguna.
Hinir: Warren Christopher
utanríkisráðherra. Gamalpólitík-
us af vondri sort, málamiðlunar-
maður og gagnslítill við stefnu-
mótun fyrir nýja tíma. Anthony
Lake öryggisráðgjafi. Góðvinur
Christophers og af sama meiði.
Madeleine Albright sendiherra
hjá S.Þ. Enn einn gamaldemókrat-
inn á la Carter/Mondale. Lloyd
Bentsen fjármálaráðherra. Fékk
starfið svo hann yrði ekki fyrir í
þinginu. Hálfspilltur talsmaður
olíuhagsmuna. Ronald Brown
viðskiptaráðherra. Annar hálf-
spilltur lögfræðingur, en pólitískt
nytsamur. Mickey Kantor al-
þjóðaviðskiptafulltrúi. Enn einn
sem hefur ruglað saman eigin
hagsmunum og almennings, en
góðvinur forsetans. Zoé Baird
dómsmálaráðherra. Reynslulítil
og sýndi litla dómgreind með því
að ráða ólöglega innflytjendur í
vinnu og stinga undan sköttunum
þeirra. Hún verður núna yfirmað-
ur innflytjendamála. Donna
Shalala heilbrigðis- og trygginga-
ráðherra. Vel reyndur stjómandi,
en veit ekkert um heilbrigðismál,
sem munu skipta sköpum í inn-
anlandsmálum. Federico Pena
samgönguráðherra. Ágætur sem
borgarstjóri í Denver, en hér full-
trúi rómanskra Bandaríkja-
manna. Jesse Brown ráðherra
uppgjafahermanna. Gætir hags-
muna þeirra, ekki skattgreiðenda.
Hazel O’Leary orkumálaráð-
herra. Reynslulítil, en kona og það
réð líklega úrslitum þegar margir
betri buðust. Mike Espy land-
búnaðarráðherra. Góður pólitíkus
og skarpur, en gætir hagsmuna
landbúnaðarins.
Mörgum þykir ósanngjarnt að
dæma Bill Clinton áður en hann
tekur við embætti og vfst er að
næstu fjögur ár verða bæði erfið
og spennandi. Hitt dylst fáum að
ekkert forsetaefni í manna minn-
um hefur vakið jafnmildar vonir
og dregið jafhfljótt í land í málum
sem miklu varða, efhahagslega og
pólitískt. Það boðar ekki gott.
Karl Th. Birgisson
Keflið
látið
ganga
íöðwr
vikunnar
*f m *
Brelaprins
Eitt sinn var hann allra yndi.
Frægðarsól hans reis hæst þeg-
ar hann kvæntist hinni alþýð-
legu Díönu. En sá hjúskapur
reyndist byggður á sandi; Karl
Bretaprins hefur nefnilega allt-
af elskað aðra konu, Camillu
Parker Bowles. Æsifréttabiöð
Bretlands hafa nú opinberað
upptöku á 6 mínútna símtali
þessara elskenda, símtali um
forboðna ást, sem sagt er að
kunni að kosta Karl krúnuna.
Þau notuðu farsfma, sem býð-
ur hættunni heim eins og allir
vita. I símtalinu, sem átti sér
reyndar stað 1989, úttala þau
Karl og Camilla sig um gagn-
kvæma þrá, löngun til að hitt-
ast og hlæja saman. Reyndar
má vera að símtalið framkalli
allt eins samúð í garð Karls.
Hann hefur verið útmálaður
sem tilfinningalaus og kaldur,
en í símtalinu tekst honum að
segja brandara, fram kemur að
hann semur eigin ræður og
hann virðist geta elskað. Og
ekki má gleyma því að Bretar
eru ekki hrifnir af því hvernig
Díönu hefur tekist að nota fjöl-
miðla í baráttunni gegn Karli.
í heimalandi Karls draga menn
nú lærdóm af heljarslóðarorr-
ustu hinna tignu hjóna og eru
þrjár grundvallarreglur komn-
ar á blað. 1. Ekki kvænast/giff-
ast meðlimi konungsljölskyld-
unnar. 2. Ekki vera meðlimur
konungsfjölskyldunnar. 3.
Losaðu þig við farsímann.
Clinton fatast flugið