Tíminn Sunnudagsblað - 15.04.1962, Blaðsíða 4

I.
Rauðasandur er lítil og afskekkt
sveit, en fögur og allbúsældarleg. Há
hamrahlíð lykst urn hana í víðum
boga og veitir henni vernd og skjól
gegn norðanveðrum. Bæirnir standa
í röð við rætur hlíðarinnar, og niður
frá túnunum breiðist gróskumikil flat
neskja. Gríðarstórt sjávarlón, Bæjar-
vaðall, gengur alveg upp að brekku-
rótum innan til á Rauðasandi, og vest-
ur úr þessu lóni er margra kílómetra
langur áll fyrir framan meginsveit-
ina. Þegar út fjarar, koma upp firna-
miklar, ljósleitar leirur með álum og
lænum, þar sem allt var einn hafsjór
yfir að líta um flæði. Framan við
sveitina, lón hennar og vaðla, er svo
óralangt, Ijósgult sandrif með breið-
um ósi, þar sem sjórinn beljar út og
inn eftir sjávarföllum.
í blíðviðrum lóar sjórinn letilega
við sandinn. En í stórviðrum vetrar-
ins kemur aldan óbrotin af opnu hafi
og æðir yfir rifið endilangt með þung
um sogum og feiknlegum gný, og
brimlöðrið hreytist hátt í loft upp.
Þá flæðir sjór yfir flatlendi sveitar-
innar, jafnvel allt upp undir bæi.
Þegar Ægir er í þeim ham, er það
margt, sem á land getur skolazt á
Rauðasandi.
__ Frjósamari hluti sveitarinnar er ut
an við Bæjarvaðal. Innan við hann
voru að fornu fjórir bæir, Máberg og
Skógur í fjallkrika upp frá vaðlinum,
en Melanes og Sjöundá undir fjalls-
hlíðinni, þar sem hún sveigist út til
hafsins og lokar sveitinni að innan.
Við Sjöundá er undirlendið mjög
þorrið, enda var þar innsti bær á
Rauðasandi. Bærinn stendur spölkorn
frá sjó á bökkum eða lágum hjalla,
og eru klettarið ofan við fjöruna nið-
ur undan honum.
Inn frá Sjöundá eru brattar og
skriðurunnar hlíðar með hömrum og
flugum, Skorarhlíðar og Sigluneshlið-
ar, unz komið er inn á Barðaströnd,
og er það löng og torveld leið. Undir
þessum sæbröttu hamrahlíðum var þó
á stundum eitt byggt ból, Skor, sem
klúkti á litlu nesi undir gnæfandi
núpi. Þar hefur verið harla tómlegt
líf á vetrum, þótt ekki sé ýkjalangt
þaðan að Sjöundá og Melanesi, því að
y torfæri er þar þá oft, og ófært þaðan
að komast á sjó og landi á stundum.
II.
Sjöundá var nokkuð frávikin öðr-
um fiæjum — á enda hinnar litlu
sveitar og méð torfærur og langleiði
á hina höndina. Þó er skammt á milli
Sjöundár og Melaness, á að gizka
fimmtán mínútna gangur. Nú eru þar
aðeins vallgrónar rústir, er fórðum
stóð Sjöundárbær, enda hefur jörðin
verið í eyði í fjóra áratugi.
Þennan bæ kunna þó flestir íslend-
ingar að nefna. Fyrir hundrað og sex-
tíu árum gerðust þar atburðir, er
seint munu með öllu fyrnast, og það
eru þeir, sem hafa gert mönnum nafn
bæjarins svo minnisstætt, enda var
af sumum samtíðarmönnum talið, að
ekki hefðu aðrir atburðir gerzt ótta-
legri á landi hér.
Þar er til að taka, er sú saga skal
rakin, að í lok átjándu aldar bjuggu
þar hjónin Bjarni Bjarnason og Guð-
rún Egilsdóttir. Bjarni var kominn að
fertugu, fæddur 11. janúar 1761, en
Guðrún kona hans var nokkrum árum
yngri, fædd 16. maí 1766.
Bjarna á Sjöundá er svo lýst, að
hann hafi verið freklega meðalmaður
á hæð, herðibreiður og þrekinn, enda
karlmenni kallaður að burðum. Svart-
ur var hann á hár og skegg, stórskor-
inn í andliti og allmikilúðlegur,
skuggalegur nokkuð á svipinn og svo
freknóttur, að við fyrsta tilíit virtist
sem hann væri alsettur bóluörum í
andliti. Bráðlyndur þótti hann, en
raungóður, og ekki var hann við neitt
misferli kenndur framan af ævi.
Hann var talinn í meðallagi vel að
sér, en orð var þó á því gert, að
hann væri vitgrannur. Gruna má þó,
að meira hafi verið úr því gert en
réttmætt var, og hafi það átt að vera
FYRSTI FRÁSÖGUÞÁTTUR
I 172
X I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ