Tíminn Sunnudagsblað - 15.04.1962, Blaðsíða 10

til mín með miklum þjósti og spurði,
hvort það væri ekki ég, sem ætti að
passa drenginn. — Jú, það var ég.
— Hvort ég vissi þá^að drengurinn
væri búinn að fela sprengikúlu í
klefanum hennar. — Nei, það vissi
ég ekki og sagði, að mér þætti það
ótrúlegt, því að hann hefði veríð i
vörzlu lögreglunnar í marga daga,
áður en hann fór um borð í skipið,
og lögreglan hlyti að hafa orðið' vör
við sprengju, hefði hann verið með
hana. — Hún sagði, að það þyrfti nú
ekki að segja sér neitt um það, hún
fyndi nú líklega lyktina. Eg sagðist
halda, ao lyktin kæmi ekki fyrr en
sprengjan væri sprungin. — Þá fór
hún og klagaði fyrir skipstjóranum,
og svo leitaði hann um allan klefann
að sprengjunni og mikið rétt, sprengja
var það! Náðug frúin hafði verið að
greiða sér með gúnrmígreiðu og lagt
hana á ofninn í klefanum, og af því
stafáði lyktin.
— Hann kallaði ekki allt ömmu
sína, strákurinn. Þegar við komum til
Englands, voru lestuð kol. Það voru
horaðir og fátæklegir kolakarlar,
sem báru kolin út j. skipið í körfum.
Og það var fínn maður á skipinu með
ístru, sem horfði á þá og býsnaðist
yfir því, hvað verkamenn væru mikl-
ir ræflar og aumingjar. Strákurinn
skildi, hvað hann var að segja og
sagði á sipni bjöguðu dansk-íslenzku:
— Ætli þú yrðir ekki slappur líka,
ef þú ættir að bera kol. Það gerir
þessi hérna, bætti hann við og pot-
aði í ístruna á honum. ,•
— Hann varð fyrir vonbrigðum,
strákskinnið, þegar við komum til
Kaupmannahafnar. Hann hélt víst að
menn frá kommúnistaflokknum þar
myndu taka á móti sér og hjálpa sér.
En í þess stað tók læknir á móti
honum og fór með hann í 0resunds-
hospital.
— Nei, ég fékk ekki að heimsækja
hann á spítalann. Þeir sögðu, að það
væri vegna smithættu. Það fengi eng-
inn að tala við hann, sögðu þeir. Ég
hafði verið með honum í sama klefa
í marga daga án þess að smitast, mér
hlyti að vera óhætt að heimsækja
hann. Nei, læknirinn sagði, að það
væri ekki leyfilegt vegna smithættu.
Þá bað ég lækninn að athuga í mér
augun, — úr því að þetta væri svona
smitandi, væri ég auðvitað búinn að
fá sjúkdóminn. Hann vildi ekki at-
huga í mér augun. Þá er þetta ekki
smithætta, heldur pólitík, sagði ég og
fór.
— Strákinn — Jú, ég átti eftir að
sjá hann aftur, en það var ekki fyrr
en nokkrum árum seinna. Hann átti
föðurbróður í Sviss, forríkan kall,
og þangað var hann sendur, eftir að
hann útskrifaðist af spítalanum. En
toldi þar ekki, sagði, að kallinn væri
kapitalisti og stakk af til P'rakklands.
Þar var hann lengi, og hefur líklega
fengið þar ríkisborgararétt, en hann
kom ‘ hingað upp aftur í september
1931 og ætlaði að setjast hér að. —
Hann var þó ekki nema fram á vorið,
fór þá héðan alfarinn.
— Hann var ekki búinn að gleyma
mér, kom og heimsótti mig, en við
gátum lítið talað saman, því að hann
hafði týnt niður því litla, sem hann
hafði kunnað í dönsku og íslenzku.
Og upp úr þessari ferð fékk ég
vinnu hjá tollstjóra eða öllu heldúr
lögreglustjóra, því að það var sama
embættið þá.
. — Tikallinn? ha, ha. Hann dugði,
þótt íslenzkur væri. í bakaleiðinni,
þegar við komum við í Englandi,
langaði mig til þess að sjá Forth-
brúna, en vantaði auðvitað peninga
til þsss að komast, þangað, fór inn í
bankaútibú, flaggaði tíkallinum og
vildi fá honum skipt. Þetta var ís-
landsbankatíkall og lágt á honum
gengið, því að þá var íslandsbanki að
fara á hausinn. — Afgreiðslumaður-
inn velti honum fyrir sér: — ís-
lenzkt, er það ekki sama og danskt?'
— Jú, sagði ég, og það er í eina
skiptið sem ég hef samþykkt, að ís-
lenzkt væri sama og danskt.
— Ferðin héim var söguleg. Það
var öskuvitlaust veður á leiðinni. Það
dundu stanzlaust stórsjóir og brot á
skipinu alla leiðina heim. Skipið
hafði tekið 70 tunnur af blakkfernis
á þilfai'ið í Leith, og nú losnuðu
tunnurnar, ultu um þilfarið og brutu
svanahálsana, svo að kolsvört drull-
an lak í gegnum loftpípurnar ofan á
fólkið í klefunum. Eg man, að ég
kom að Krabbe gamla, þar sem hann
var að troða tusku í loftgatið, óþverr-
inn bunaði ofan á skallann á honum,
og á kojubríkinni sat frúin á nátt-
kjólnum, kolsvört af fernis. Undir
brúnni voru tveir menn í klefa, þar
brotnaði hurðin, og allt fylltist af
sjó og fernis. Skemmdirnar urðu ein-
göngu stjórnborðsmegin og farþeg-
arnir voru fluttir í bakborðsklefana.
Skipstjórinn setti karla út á þilfarið
í böndum til þess að brjóta botnana
úr tunnunum og lensaði á meðan.
Eftir það brutu þær ekki meira. En
sjógangurinn hélzt óbreyttur, og við
vorum 6—7 sólarhiinga á leiðinni
heim. Sendiherrafrúin danska var
með í ferðinni og krafðist þess, að
utanríkisráðuneytinu yrði sent skeyti
um að senda herskip til þess að sækja
sig! — Ég hefði ekki viljað fara á
milli. •— ,
— Ég stundaði eyrarvinnu, áður en
ég varð rukkari. Þar var barizt um
hvern bita. — Verkstjórinn gekk fram
og aftur á bryggjunni og mörg hundr-
uð manns elti hann á röndum í von
um að fá eitthvert viðvik. Svo tíndi
hann þá úr, einn og einn, eftir sínum
eigin geðþótta. Maður fór á fætur
klukkan sex á morgnana, gekk niður
að höfn, eltist við vinnuna fram und-
Natan Friedmann
/
ir hádegi, og fékk svo kannske ekki
neitt. Svo tóku þeir upp á að láta
fólkið fá atvinnubótavinnu, viku og
viku við að höggva grjót uppi í
Eskihlíð. — Jú, hafnargerðin bjarg-
aði miklu. Ég var einn af mörgum,
sem unnu við hana. Yfirmaðurinn
var danskur, hét Kirk, og var hálf-
geit hross. Hann setti þá sér í flokk,
sem honum líkaði ekki við, og þegar
sá flokkur var búinn með verkið,
sem hann setti fyrir, lét hann reka
alla, íem voru í honum. Við mokuð-
um möl á Skólavörðuholtinu, og
einu sinni datt steinvala úr malar-
stálinu í höfuðið á einum verkamann-
anna, svo að hann rotaðist. Þegar
sá danski kom að, var hann rakn-
aður við, en stóð og nuddaði liöfuðið.
Þá sagði Kirk, að hann vildi ekki
hafa menn í vinnu, scm stæðu bara
og nudduðu á sér skallann og hann
sá nokk fyrir því, að manninum var
sagt upp.
— Já, svo varð ég rukkari og hélt
áfram að rukka, þangað til ég varð
sjötugur. Þá fór ég inn á skrifstoíu,
og hef verið þar síðan.
— Blessaður vertu. Sumir brugð-
ust illa við, þegar ég kom að rukka.
Mér var hótað öllu illu og hund-
skammaður. Mér var brigzlað um
þjófnað, leti og allt mögulegt. En ég
tók öllu með jafnaðargeði, stríddi því
kannske svolítið. Ég var svo fjandi
stríðinn. Það var einu sinni kona,
sem neitaði að borga, sagði, að pen-
ingarnir færu allir í mig, því að ég
hefði prósentur og þess vegna ætlaði
hún að borga niðri á skrifstofu. Þá
yrði ég af prósentunum. Svo elti hún
mig í næsta hús og sagði konunni
þar að borga mér ekki heldur: —
Framhald á 189. sí3u.
178
T 1 M r N N — SUNNUDAGSBLAÐ