Tíminn Sunnudagsblað - 13.05.1962, Blaðsíða 16

aðinn, hlaut hann að vinna kauplaust
hjá Ársteinsbóndanum í tvö ár, svo
að hann bæri ekki skarðan hlut frá
borði. En svo var Jóhann Friðrik líka
frjáls rnaður. Hann kvæntist bónda-
dóttur í Skifte í Grátangri, Berit
Maríu, og ruddi land í æskuheimkynn-
um hennar. Hún var einnig Kveni.
Fyrstu árin bjuggu þau í Lappahreysi
með moldargólfi og ljóra á þaki. En
þegar fram liðu stundir, varð Jóhann
Friðrik Mikkelsen efnaðasti bóndi
síns byggðarlags. Smiður var hann svo
góður, að víðkunnugt var.
Svo bar það til eitt árið, er hann
var orðinn lotinn af lúa, að gamall,
hvíthærður maður úr innanverðum
Grafarfirði kom gangandi yfir fjallið.
Hann gekk inn í bæ Jóhanns Friðriks,
hengdi hatt sinn og staf með hægð á
ugluna í fordyrinu og varpaði kveðju
á bónda. Þessi maður kvaðst heita
Pétur Hansen. Hann hafði átt bernsku
spor sín í Pajala, en verið fluttur til
sölu í Noregi um svipað leyti og Jó-
hann Friðrik. Hann hafði tekizt á
hendur þessa ferð yfir fjöllin til þess
að hafa tal af gömlum sveitunga á lík-
um aldri og hann sjálfur.
Þeir ræddu margt um bernsku sína
og þær raunir, er hún hafði fært
þeim. Pétur sagði honum, að þeir
hefðu verið sendir brott smám saman,
fjórir bræðurnir, og seldir í Noregi,
því að faðir þeirra var dáinn, en móðir
þeirra giftist drykkjumanni, sem só-
aði eigum hennar, svo að hún gat
ekki séð barnahópnum farborða í hall-
ærinu á fjórða tug aldarinnar. Síðast
fór móðirin sjálf á eftir þeim með
yngstu börnin. Einn sonurinn var
kominn á miðjan aldur, er hann hitti
í fiskiveri mann, sem reyndist vera
bróðir hans, og hann gat sagt honum,
hvar móðir þeirra átti heima. Hann
sleppti þá róðri til þess að heimsækja
hana. En gamla konan var orðin
blind, og hún kunni ekkert nema
finnsku, er sonurinn var fyrir löngu
búinn að týna niður. Hann gat með
engu móti látið h^nni skiljast, hver
hann var. Það lá við, að hann ör-
vænti. En þá skaut því upp í huga
hans, að móðir hans hafði vendilega
kennt honum trúarjátninguna, áður
en hún fékk hann Löppunum til for-
sjár — það var líka tryggara, því að
fyrirliði hópsins var hinn víðkunni
hreindýraþjófur, Svarti-Pétur, sem
sagt var, að hrafninn elti eins og
skugginn hans, því að valurinn lá eft-
ir hann, hvar sem hann fór. Drengur-
in þurfti oft að leita sér hugsvölunar
í trúarjátningunni, sem móðirin hafði
sagt, að hann skyldi sífelldlega þylja
fyrir munni sér, þegar hann ætti mót-
drægt. Og nú rifjaðist upp fyrir hon-
um ein setning eftir öll þessi ár — hið
eina, er hann gat sagt á finnska
tungu:
— Mina uskon Pyhan-hengen pa-
alle — ég trúi á heiiagan anda.
Við þessi orð var sem gamla konan
hrykki af svefni. Hún fálmaði í kring-
um sig og þreifaði á gestinum, því að
hún minntist þess, með hvaða vega-
nesti hinn týndi sonur hennar hafði
farið að heiman. Þannig gat sonurinn
látið hina blindu móður sína renna
grun í, hver hann var.
Þeir höfðu frá mörgu að segja og
um margt að tala þessir gömlu Kven-
ir frá Pajala, sem forðum höfðu verið
seldir á norsku ströndinni, og að lok-
um sagði gesturinn, að Jóhann Frið-
rik yrði að endurgjalda heimsóknina
og koma yfir í Grafarfjörð, Þar væri
margt aldrað fólk af kyni Kvena.
Hann gat þess til dæmis, að meðal
granna sinna væri roskimekkja, sem
héti Eva.
Bóndinn í Skifte leit upp, þegar
hann heyrði þetta nafn.
— Er hún með ör á enninu? spurði
hann. Systir hans hafði nefnilega dott-
ið af sleða í bernsku og meiðzt illa
á höfði.
Gesturinn sagði, að það væri rétt
til getið.
Jóhann Friðrik fylgdi gesti sínum
á leið, er, hann sneri heim til sín.
Litlu síðar fór hann sjálfur yfir í
Grafarfjörð. Hann kom að kvöldi dags
niður furuskóginn í hlíðinni ofan við
Skoddebergsvatn og hélt rakleitt að
snotrum bæ, er stóð ofan við elrikjarr-
ið á vatnsbakkanum. Þetta var bær
Evu.
Ékkjan tók vingjarnlega á móti
komumanni og bauð honum inn. Þau
spjölluðu saman um stund, og Jóhann
Friðrik starði fast á konuna. Hún var
orðin gömul og þreytuleg, og þó
fannst honum hann kannast við eitt-
hvað, sem leyndist bak við hrukk-
urnar á andliti hennar. Hann færði
talið að Löppum og farandlífi hjarð-
mannanna. Og konan sagði honum, að
hún væri frá Pajala. Hún vissi líka/
að hún hafði farið að heiman með
bróður sínum, en orðið viðskila við
hann á leiðinni til Noregs. Nú sagð'i
Jóhann Friðrik til sín.
Margt kom upp úr káfinu, er systk-
inin fóru að bera saman bækur sínar.
Eva hafði alizt upp í norðurbyggðun-
um á bæ, sem hét Slétta. Þegar hún
var uppkomin, gerðist hún vinnukona
í Rolley, unz hún giftist norskum
manni, vinnumanni kaupmannsins.
Þau systkinin höfðu verið þarna
samtímis, og það gat varla leikið vafi
256
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ