Tíminn Sunnudagsblað - 15.07.1962, Qupperneq 12

LÁRUS RIST
„ÉGÆTLA ABSYNDA
★
f vistlegri setustofu á Hrafnistu
situr fyrsti lærði leikfimiskennari
landsins á móti mér. Enn er hann
kempulegur á velli og beinn I baki,
þrátt fyrir háan aldur, og hugsjóna-
eldurinn logar glatt í brjósti hans.
Hann hefur alla tíð verið vökull Is-
lendingur, farið sínar brautir án þess
að láta segja sér fyrir verkum, verið
óhræddur við að hlýða kalli hjartans
og samvizkunnar, og nú þegar snjó-
hvítar hærurnar prýða kollinn, hefur
hann enn ýmislegt að athuga við
-hemiinn og tilveruna og er sýnu rót
tæV.iri en margir jafnaldrar hans og
þ- sem eiga að erfa landið.
'íð íþrótta- og sundkennslu smm
viki- hann efla drenglund og heil
brigði þjóðarinnar, en var frá fyrstu
tír 'atursmaður þess metings og ofuv
kar ;s, sem býr vitinu háska og ryð-
u fgunum braut.
‘ ;nn fæddist í Kjósinni, en flutt
ist ungur norður í Eyjafjörð með föð
ur sínum, lauk prófi frá Möðruvalla
skólanum ári fyrir aldamót, lagði síð-
an leið sína til Askov og gegnum leik
fimikennaraskólann í Kaupmannahöfn
og gerðist að því búnu fyrsti leik
finiiskennari síns gamla skóla, sem
þá hafði flutzt til Akureyrar. Af ein
stökum íþróttagreinum hefur þó sund
ið alltaf verið honurn hugstæðnst, og
saga sundkennslunnar á íslandi verð-
ur ekki skráð, án þess að hans verði
að góðu getið. Hann varð fúslega við
þeirri beiðni að rekja spor sín aftur
í tímann og sagist ekki hafa annað
að gera. Og Lárus Rist kom sér þægi-
lega fyrir í stólnum og fékk sér i
nefið. Svo strauk hann grátt tjúg-
skeggið eins og kóngur og byrjaði að
segja frá:
— Ég er fæddur í Seljadal í Kjós
19 júní 1879. Föðurfólk mitt er allt
úr Borgarfirði, en móðir mín var úr
Kjós. Faðir minn var Jóhann Svein-
bjarnarson Guðmundssonar frá Hvít-
árvöllum og 'Skyldur Sveinbirni tón-
skáldi Sveinbjörnssyni og Þórði há-
yfirdómara, en móðir mín var Jako-
bína Jakobsdóttir frá Sogni í Kjós.
Þegar ég fæddist, voru þau búin að
búa tvö eða þrjú ár, en móðir mín
dó úr mislingum 1882, ásamt ný-
fæddri systur minni. Síðast bjuggu
foreldrar mínir að Hvammi í Kjós.
og þar dó hún. Þá var ég þriggja ára
og var á hrakningi með föður mínum
á Læk í Leirársveit og mikið á Akra-
nesi til átta ára aldurs. Þá var það
frænka föður míns, Þórunn Stefáns-
dóttir, kona séra Jónasar á Ifrafna-
gili, en þau bjuggu þá á Stokkahlöð-
um, sem bauð föður mínum að koma
norður með strákinn. Þau voru systk-
inabörn, faðir minn og Þórunn. Þang-
að fórum við svo. Þá bjó á Stokka-
hlöðum ekkja Sveinbjarnar Þorsteins-
sonar hreppstjóra, Þóra Þorkelsdóttir,
og tókust ástir á milli þeirra föður
míns fljótlega eftir að norður' kom,
og þau giftu sig. En við það missii
ekkjan ábúðarréttinn á Stokkahlöðum,
og þau urðu að hrekjast þaðan. Ári
síðar fékk faðir minn ábúðarrétt á
kotinu Botni, þar sem ég Olst upp tii
sautján ára aldurs.
— Og hvað tók þá við?
— Þá var það Möðruvallaskólinn í
tvo vetur og kaupavinna á sumrin.
Ég kom í skólann haustið 1897, en
lauk þaðan prófi vorið 1899. Haustið
1903 fór ég ásamt Oddi Rafnar að
Askov í Danmörku.
— Hvað geturðu sagt mér um
Möðruvallaslcólann?
— Þegar ég var þar, voru nemend-
ur um 40, mig minnir, að við værum
42, en kennararnir þrír, Hjaltalin,
Halldór Briem og Stefán Stefánsson.
Og þessir kennarar mótuðu skólann
um langa framtíð, og áhrifa þeirra
gætti lengi, eftir að hann fluttist til
Akureyrar. Andi Hjaltalíns lifði lengi
í Gagnfræðaskólanum og Menntaskól-
468
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ