Tíminn Sunnudagsblað - 15.07.1962, Qupperneq 14

MENNINGARSKEIB
KRÍTAR OG M YKENE
---
SÍÐARI HLUTS FRÁSA6HARINNAR
Loks um I4u0 f. Kr. hafði þunga-
miðjan flutzt frá Krít til Mykene og
Þebu. Hinar miklu hallir Krítar voru
hrörnandi, og margt bendir til þess,
að Krít hafi raunverulega þurft að
gjalda furstadæmunum á Grikklands-
skaga skatt. Þannig var hlutunum
alveg snúið við. í stað þess að áður
galt meginlandið Krit skatta, eins og
ályktað er af hinni fornu sögn um
Þesevs og Ariadne, sagnar, sem nær
allt aftur til 1700 eða 1600 f. Ki\, var
Krít nú háð sínum fyrri nýlendum á
Grikklandsskaga. Nýir ættflokkar
höfðu að öllum líkindum blandazt
íyrstu Krítverjunum, sem þangað
fluttust, o,g þeir voru frumstæðari,
harðgerðari, ómenntaðri og fram-
gjarnari en hinir siðuðu, ef til vill of-
siðuðu Krítverjar. Þetta sama á sér
stað að nokkru leyti í sögu Spánar.
Hinar amerisku nýlendur Spánar náðu
svo langt að-segja skilið við ættlandið,
meðan veldi þess hnignaði og var ekki
hresst við með nýjum nýlendum eða
öðru framtaki. Þetta endurtók sig
einnig að vissu marki í sögu býzanska
konungdæmisins í Trebizond, sem
blómstraði, löngu eftir að móðurborg-
in var liðin undir lok.
Um 1450 f. Kr. hefst því annað skeið
egevskrar mennin.gar, sem sagnfræð-
ingar kalla „mykenska" menningu.
Hún er einnig nefnd „hómersk“. Það
er ekki gert út í hött, því að Hómer,
sem uppi var um fimm öldum eftir
að henni lauk, greinir trúverðugt frá
tilveru hennar og bakgrunni.
Hið mykenska menningarskeið
stóð að vísu ekki lengi, en það hóf
göngu sína með miklu forskoti. Svo
er að sjá sem Krít hafi verið rænd
dýrgripum sínum og auði.Hinar miklu
grafhvelfingar mykenskra konunga í
Mykene sjálfri og á mörgum öðrum
stöðum Grikklandsskaga frá Orkómen
us, skammt frá Þebu, til Mideu nærri
Naupliu, bera öll vott um hina miklu
lotningu, sem mykenskum þjóðhöfð-
ingjum hefur verið sýnd, svo og auð-
æfi þeirra. Grafhvelfingarnar eru
glæsileg byggingarafrek gjörólík bygg
ingum Krítar — já, og reyndar hvar
í heiminum sem var. Þær eru mykensk
uppfinning, eins og svo margar aðr-
ar byggingar þeirra.Vegalagnir, áveitu
kerfi, sem stórum jók frjósemi Böótíu-
sléttunnar, og varnarkerfi þeirra bera
þess ljósan vott, að konungar þessa
nýja heims voru framsýnir og skipu-
leggjendur góðir. Þair voru raunsæir
og þekktu veröld þá, sem þeir byggðu,
og hættur hennar. Þeir námu jafnvel
land á nærliggjandi eyjum og reistu
þar útvirki. En þeir voru eftirbátar
Krítverja í hinum fíngerðari list.grein
Austurströnd Kýpur er sendin og láglend. Mykenskir landnámsmenn settust þarna að.
470
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ