Tíminn Sunnudagsblað - 15.07.1962, Síða 15

LjénahiiSið mikla. Þessi mykenska höggmynd er af tveimur skjaldarmerl;jadýrum,
sem styðja helga, mínóska súlu. Þetta er elita höggmynd, sem tjl er frá Grikk-
landi.
um, skriftum og almennum lífsþæg-
indum.
Uppgötvanir, sem gerðar voru
skömmu fyrir síðari heimsstyrjöld,
leiða í ljós, að ritlistin var allútbreidd.
En málaralist og myndskurður eru
ekki lengur unnin með snilligáfu Krít-
verjans. Smáir listmunir eru fáséðir
og grófir. Þjóð, sem hetjulegri var í
sniðum en Krítverjar, var að rísa.
Það er um þetta tímabil, sem Hómer
skrifar, er hann lýsir riddaramennsku
Mykenebúa, og harmleikaskáldið Es-
kýlus sækir persónur sjónleikja sinna
til mestu umbrotatímanna. Agamemn-
on, Klytemnestra, Egisþus og Orestes
eru frægar persónur, sem bæði skáld
in þekktu. Konungar hinna voldugu
borgríkja, Þebu og Orkómenus, birtast
í ljóðum þeirra eins og risavaxnar per
sónur í trylltri og riðandi veröld. Og
við landamærin í norðri rís ský,
dimmt og ógnvekjandi. Það ský,
sem var fyrirboði stormsins.
En með þessum mönnum bjó ævin
týrahugur, og brátt tóku eirðarlaus-
ir höfðingjar að leita víðari sjón-
deildarhrings. Og sömu örlögin, sem
biffu Krítar, vofðu yfir Mykene. Eins
og Krítverjar yfirgáfu skjól eyjar
sinnar, þannig lokkaði ævjntýrið
Mykenebúa, svo að veldi þeirra
dreifðist í þessum óþekkta heimi.
Að þessu sinni var það ekki nálæg
strönd, sem heillaði, né heldur land
auðugra borgríkja í grenndinni, held
ur var það hið ævagamla aðdráttar-
afl Austurlanda, sem heillaði þá,
ásamt sögnunum, sem ávallt gengu,
um takmarkalaus auðæfi þeirra. Sigl-
ingar höfðu, er hér var komið sögu,
tekið stórstígum framförum, og Myk-
enebúar sigldu nú skipum sínum til
fjarlægra eyja, sem lágu undan
Kýpur og ströndum Asíu.
Ýmsir settust að á Rhódos og ná-
lægum eyjum og bráðlega einnig á
Kýpur. Þaðan færðist byggð þeirra
yfir til strandar Asíu, sem lá um
fimmtíu mílur í norður af Kýpur. Af
frjósömum sléttum norðurhluta eyj-
arinnar sést yfir til snævi þakinna
fjallatinda í Tárus. Og það er ein-
mitt á því svæði, sem mykenskir
menn setjast að. Varffveitzt hafa
skrifaðar frásagnir um heri þeirra
og hershöfðingja. Sú þjóð, Hittítar,
sem skrásetti þær frásagnir, var á-
líka hernaðarsinnuð og skipulögð.
Hún réð yfir megninu af Litlu-Asíu
frá Svartahafi til Egevshafs og Le-
vant. Hittítar stóðu á svipuðu þró-
unarstigi og Mykenebúar. Báðar þjóð
irnar heyra til bronzöld, þótt Hittítar
væru teknir til við stórvirkar til-
raunir með hinn nýja málm, járnið.
Smíðisgripir úr járni virðast fyrst
verða til í Litlu-Asíu norðanverðri,
skammt frá höfuðborg Hittíta. Hitt-
ítar bjuggu í víggirtum borgum, ekki
ósvipuðum borgum Mykenemanna í
útliti. Fyrir þeir réðu furstar, sem
virðast hafa komið á eins konar ríkja
sambandi milli furstadæmanna. Myk-
enskir menn komu ekki til stranda
þeirra með fasi sigurvegarans, held-
ur sem innflytjendur, fúsir til að
bjóða landsmönnum hernaðarreynslu
sína og heri. Einhveriir árekstrar
hafa orffið þeirra á muli í upphafi,
en brátt komst á samvinna .Megnið
af framkvæmdum Mykenemanna virð
ist hafa verið fólgið í verzlun, land-
námi, einangruðum hernaðarævintýr-
um og almennri ásókn til Sýrlands-
stranda, því að þrotlaus auðæfi Aust-
urlanda lokkuðu þá eins og Grikki
síðar, bæði á 6. öld f. Kr. og einnig
á tímum Alexanders Makedóníu-
konungs.
Mykenskir landnámsmenn settust
að á Kýpur og útbreiddu þar lífsvenj
ur sínar, hina sérkennilegu letur-
gerð, sem þeir erfðu frá Krít, og
hófu verzlun og samskipti við Sýr-
land, Palestínu og Efratdal, en Kýp-
urbúar þekktu vel til þessara landa.
Mykenskir menn leituffu einnig ævin
týra í vesturátt. í' Suður-ítalíu og á
Sikiley finnast merki þeirra, svo sem
mykenskur varningur og listmunir.
Svo er að sjá sem Egyptaland hafi
haft einhver samskipti við megin-
landið allt frá 15. öld f. Kr. Og á
Rhódos og öðrum eyjum Egevshafs
finnast mikil ummerki mykenskrar
menningar.
Og þannig endurtók Mykene sögu
T I M I N N
SIJNNUDAGSBLAÐ
471