Tíminn Sunnudagsblað - 10.03.1963, Síða 14

oSi væri léttari fóturinn, þar sem
hann kjagað'i upp brekkuna. Sunnefa
var á leið úr hlöðunnj með blóðtrog,
pegar Þránd ber að. Hann gerir sér
hægt um hönd, kitiar hana á síðunni,
kjáir framan i hana og segir mjóum
rómi: „í-í-í.“ Henni varð svo bilt við,
að hún missti trogið. Var það nema
von: Hver gat búizt við svona látum
af gömlum karlinum — og það hon-
um Þrándi, sem var ævinlega svo
stilltur . . „Hvað gengur að honum
í kvöld?“
Þrándur arkar heim. Þar rekst
uann fyrst á hundinn — hann hrökkl-
ast hálfýlfrandi undan spýtukubbj út
í traðirnar. „Hu“, tautar gamli mað-
urinn, „það brýtur í meira lagi á boð-
unum í kvöld, þykir mér. Það er
bezt, að ég ljúki fjósverkunum, áður
en ég fer inn, kannski lygnir aftur,
þegar búið er ag sópa og snurfusa."
A-já, hann gefur á hjá kúnum. Svo
rambar hann inn í hjallinn, dundar
þar við kjötrárnar drjúga stund, læt-
ur eins og hann sé að leita að bezta
krofinu. Þaðan fer hann í sofnhúsið,
lokar vandlega á eftir sér og fer svo
að róta í hálmbing, sem þar er. „E-ha,
hvar ertu, vesalingur?" Hann þreifar
fyrir sér og dregur kút upp úr hálm-
inum. „Sjáum til! Þú ert ekk; tóm-
ur!“ Hann tekur tappann úr og ber
kútinn að vörum sér: „Ne-ei, þó þetta
þungur". Svo lætur hann kútinn aft-
ur, þar sem hann var, og þrammar
inn í bæ.
Það var komandi inn í kvöld —
Þrándi hlýnar um hjartaræturnar,
þegar hann stígur yfir þröskuldinn:
Hver-stokkur hvítþveginn og hrein-
um sandi stráð á gólfið. Og hvorki
þarf að hasta á sjó né vind — mæðg-
úrnar sitja í sátt og samlyndi við
stóna, sín hvorum megin, og hafa
kaffikönnuna á horninu fyrir framan
síg.
-,Sé eitthvað, sem þarf að gera úti
við, þá er bezt að ljúka því af. áður
•en dimmir meira“, segir Þrándur.
„Það er ekki neitt, held ég,“ segir
gamla konan. „Viljir þú auka mér
leti, þá væri það helzt, að þú sæktir
vatnssopa í lækinn.“
„Ó-já, láttu mig gera það.“
„Þú getur setzt hérna“, segir kon-
an við hann, þegar hann kemur aft-
ur. „Komdu og fáðu þér sopa, hróið
— ekki veitir þér af því.“
Svo sitja þau þarna öll þrjú. Eld-
urinn logar, það glitrar á skeljasand-
inn á gólfinu — hátíðin hefur þegar
haldið innreið sína í reykstofuna.
Þrándur hefur kveikt sér í pípu og
síarir í eldinn, klórar sér við og við
í hnakkahum, er líkt og á báðum
áttum: Þá var nú að taka þann slag-
inn að impra á því, sem honum hug-
kvæmdist. En hann kveinkar sér við
■þvf— „kannski, kannski ég færi það
samt í tal við konuna“. Svo rambar
hann inn í kamersið — hnippir í
gömlu konuna um leið og hann fer.
Hún fer á eftir honum, þegar hún
hefur dokað við hæfilega langa stund,
og lokar á eftir sér . . .
Þau eru komin aftur að eldstónni.
Þrándur ræskir sig duglega og hnykk-
ir á tvisvar, þrisvar sinnum, hlær:
„Þetta verða jól í lagj — við förum
bæði í dansinn, Sigga,“ segir hann við
konuna sína.
Sig.ga: „Ég í dans — það verður
með seinni skipunum. Ég, sem varla
get dragnazt hér um gólfin“.
„Jú-jú, það verður ekki langt að
fara. Ég heyri sagt, að núna verði
dansað hjá þeim í Lön“. Og hann
sprettur á fætur og dregur Siggu með
sér út á gólfið „Þetta skal verða eft-
irminnileg jólahátíð hjá okkur. Þú,
Inga, rýjan mín — þú verður ag rétta
dálítið úr þér og vera kát, unga fólk-
ið á að vera glatt.“ Hann linnir ekki
látum fyrr en hún er líka komin af
stað.
„Það er hverju orði sannara hjá
þér, Þrándur", segir Sigga. ,,Ég held
ég sleppi hreint og klárt fram af mér
beizlinu um þessi jól — ég er ekki
heldur svo afgömul". Inga er dálítið
styrfin fyrst í stað, þumbast við
og reynir að hliðra sér hjá þessum
leikaraskap. En það er eins og við
manninn mælt — áður en varir er
hún orðin jafnáköf og gömlu hjúin.
Sigga strikar gólfið með býfunum
og vikur sér fimlega aftur á bak,
lítur framan í dóttur sína og kveður:
„Stígum fast á vort gólf . . “ Þránd-
ur hefur þrifið vatnsskjólu í fangið
og dansar með hana Sandeyjardans.
„Á-á!“ Sigga hlammar sér á bekk-
inn: „Nei, við erum hreint af göfl-
unum gengin í kvöld“ — og hún hlær,
svo að henni liggur við köfnun. Inga
hefur dansað og kveðið og hermt
eftir Jóhannesi á Sjónarhóli, staðið
kengbogin og lyft hægra hnénu eins
hátt og hún gat á milli sporanna. Nú
veltur hún líka í sæti sitt, máttlaus
af hlátri. Þrándur liggur á fjórum
fótum á gólfinu og glettist við hund-
inn — þeir gelta í ákafa, og heiðing-
inn er litlu hvellari en hinn, sem
skírður hefur verið til kristinnar trú-
ar. En nú hljóma kirkjuklukkurnar,
og jólafriðurinn færist yfir -allt.
Sigga amstrar við bakstur, og það
er ekki nein óvera, sem hún bakar:
„Það gæti hent sig, að einhver ræki
hér höfug inn f gáttina hjá okkur“.
segir hún.
Eftir jólalesturinn hátta þau öll.
III.
Jóladagurinn — það er háheilög
blessuð stund. Kvenfólkig fer til
kirkju, en Þrándur rambar um heima
við. Þegar fer að sjóða í pottinum,
leggst hann með húslestrarbókina á
bekkinn við eldstóna. Hundurinn
húkir sofand; með hausinn á hlóðar-
steininum og sogar gufuna úr kjöt-
pottinum niður í sig, en lætur rifa í
augun við snarkið í eldinum, í hvert
skipti sem sýður upp úr. Gamli mað-
urinn flettir hverju blaðinu af öðru.
Þegar lestrinum er lokið, leggur hann
bókina frá sér á ofnbrikina, tekur
kökubita, sem hann veiðir með flot
úr pottinum handa sér að sleikja.
Já, blessað flotið, fallega flýtur þykk
bráin ofan á soðinu. Hundurinn glað-
vaknar, og það lekur sinn dropinn í
hvort kjaftvik á honum. Hann teygir
lappirnar öðru hverju upp á hlóðar-
steinana. Þrándur stingur að honum
kökubitum, en sleikir samt flotig af
áður.
Svo rennur upp annar dagur jóla.
Það var ekki komin dagsbrún, þeg-
ar Þrándur fór að brölta um bæinn.
Nú var ekki tími til þess að liggja í
fletinu. Helzt hafði hann hugsað sér
að eigra til kirkju í dag, og ýmsu
var að sinna, áður en hann gat farið
úr vinnulörfunum.
Hann hryllir sig, litur út. Það var
andkalt í morgunsárið um jólaleytið,
þó að gott væri veðrið. Úff! Vind-
stroka leikur um hann og sviptir
hurðinni upp á gátt. Honum er um
og ó að fara út á fastandi maga, snýr
inn aftur og krækir sér í bita úr
pottinum. Illir andar voru ævinlega
á sveimi um morguninn, sögðu gömlu
mennirnir.
Enn sést hvergi ljósglæta i húsi,
svo ag nú e^ hægt að snúa sér að
fyrir fólki. Gamli maðurinn sér sér
leik á borði, bregður sér í sofnhús-
ið og þreifar sig þangað, sem kútur-
inn er: „Ekki ætti það vera nein synd,
þó ag ég fái mér einn sopa — eða þó
þeir væru tveir — áður en ég fer út
í garð“.
Klukk, klukk, segir í kútnum í
myrkrinu. A-a-a, þægilega rífur bless-
að brennivínið í hálsinn, hann finn-
ur, hvernig vlurinn streymir um all-
an skrokkinn.
„Gott er jólaveðrið".
Þrándur sprettur á fætur, það heyr-
ist þrusk og skrjálf í hálminum: „Gott
jólaveðrið — o-já, það má heita gott.
— Er það þá þú, Jóhannes kunningi,
sem ert svona snemma á fótum?“
„Æ-já, ég rölti hingað yfir um.
Eg heyrði, að hurðin skelltist".
„Og hafðu blessaður gert það. Það
er ekkert að fela, fyrst þetta varst þú.
Sjáðu, dreyptu á þessu“.
„Nei, gerðu þig nú ekki uppi-
skroppa".
„Vertu hægur, lagsi — það gutlar
í löggunum, þó að þú bragðir á
þessu“. Klukk, klukk, klukk. Svo fara
þeir báðir út í heygarð.
Síðar um daginn fer Þrándur f
kirkju, skýtur fram bringunni prúð-
búinn og belgir sig út, stingur báðum
höndum undir beltið og hallar á,
herpir saman munninn og reynir gera
sig sem ábúðarmestan. Haraldur I
Garði mætir honum og býður gleði-
230
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ