Tíminn Sunnudagsblað - 16.06.1963, Qupperneq 20

aði drottningin liósmóðurinni að
koma með barnið inn tii aín
„Ég lá eftir á fæðingarbeðinum (á
gólfinu)" skrifar Katrín, „og það
næddi um mig frá gluggum'og dyr
um.“ Strax og drottningin var far-
in, fóru stórfurstinn og herra og
frú Chuvalov og cg sá ekki nokkra
liíandi sál fyrr en klu^kan var bú-
in að slá þrjú.
Eg hafði svitnað mikið og bað
frú Wladsilavov að skipta um föt
á mér og koma mér í rúmið, en
það sagðist hún ekki þora Hún
sendi hvað eftir annað eftir 1 jós-
móðurinni, en hún kom ekki. Eg bað
af gefa mér að drekka, en fékk
sama svar Seint og síðar meir, eftir
þrjá klukkutíma, kom frú Chuva-
lov i stifasta pússi
Þegar hún sá, að ég lá enn á
gólfinu á sama stað hrópaði hún,
að þetta gæti orðið bani minn. —
Þetta var ekki lítil huggun fyrir
mig, sem hafði skælt síðan barnið
fæddist, af því að ég var skilin eftir
alein og yfirgefin, og það fót hræði
lega illa um mig eftir þessa erfiðu
fæðingu. Enginn þorði að lyfta mér
upp i rúmið sem var tvö skref frá
mér, en ég var of magnþrota til að
komast þangað af sjálfsdáðum. —
Frú Chuvalov fór strax og lét vist
sækia liósmóðnrina. þvi að hún
kom eftir hálftíma og sagði að
drottningin hefði verið svo upp-
tekin af barninu, að hún hefði ekki
komizt burtu. Enginn hugsaði um
mig . . loksins var ég lögð í rúm-
iff en svo sá ég ekki nokkra mann
eskju það sem eftir var dagsins,
og enginn sendi til að vita, hvernig
mér liði. Stórfurstinn hljóp um og
skálaði við alla og drottningin sýsl
aði með barnið
i borginni og landinu öllu var
mikill fögnuður yfir atburðinum. —
Strax næsta dag fékk ég óþolandi
þrautir frá mjöðm og niður í
vinstri fót. Þrautirnar héldu fyrir
mér vöku og ég fékk hita, en ekki
var frekar sinnt um mig fyrir það.
Enginn heimsótti mig, né spurði um
líðan mína Stórfurstinn leit inn
andartak, en sagðist ekki mega
vera að bví að stanza"
Þetta var nú umhyggjan fyrir
móðurinni og hún mátti ekki einu
sinni spyrja, hvernig barninu liði,
það hefði svnt vantraust á drottn
ingunni Hún dúðaði barnið svo nið-
ur að undur voru að það skvldi
lifa. Vaggan var fóðruð innan með
refaskinnum og- fleiri refaskinna-
feldir voru ofan á því. Barnið var
alltaf rennvott af svita og ofkæld-
ist hvað eftir annað, ef gustur náði
tii þess.
Opinber skirnarathöfn fór fram
sjö dögum eftir fæðingu. Þá sendi
drottning Katrínu ávísun á hundr
af þúsund rúblur og lítilfjörlega
skartgripi, en fimm dögum eftir
að hún fékk peningana, fékk ríkis-
féhirðirinn þá aftur lánaða til
nokkurra mánaða, vegna þess, að
stórfurstinn hafði móðgazt af því,
að hann fékk enga gjöf, en í kass-
anum var ekki meira fé i bili, svo
að drottningin fékk gjöf Katrín-
ai að láni til að gefa furstanum.
Og ‘Jíminn leið við baktjalda-
nxakk, skemmtanir og daður, en
eiginmannlnum fór lítið fram. —
Hann lét senda sér h’rdeild frá
Holstein án vitundar drottningar,
svo hann gæti skemmt sér við
heræfingar með landsmönnum sín-
um. Rússarnir voru ekki sérlega
hrifnir af þessum gestum, sízt
þiónalið hallarinnar, sem varð að
færa þeim mat oft á dag, því að
furstanum hafði láðst að gera ráð
stafanir til nokkurrar matargerðar
i herbúðunum, sem hann hafði lát
ið reisa. Helzta skemmtun Katrín-
ar var um þessar mundir að láta
gera lystigarð skammt frá höll-
inni.
Um páskaleytið kom enskur
sendiherra til hirðarinnar og í
fylgd með honum var Paniatowski,
pólskur greifi. Brátt gerðist kært
með honum og Katrínu. Einu sinni
var hún að sýna veizlugestum íbúð
sína og var, þar inini kjölturakki
hennar. Rakkinn gelti og ærðist
við gesta^nmuna, þar til hann nálg
aðist Pamiatowski. Einn af gestun-
um, sem tók eftir þessu, sagði
við greifann, að ekkert kæmi eins
upp um menn og þessir litlu hund
ar Sjálfur gæfi hann alltaf kon-
um, sem hann elskaði, kjölturakka
og kæmist þá alltaf að því, hvort
einhver annar væri kominn inn-
undir hjá þeim.
Þar kom að heilsu drottningar
hrignaði, en vitsmunir og stjórn-
vidca stórfurstans tók harla litlum
framförum Virðist Katrín hafa
lagt æ meiri áherzlu á að tryggja
sma eigin aðstöðu með því að afla
sér fylgjenda við hirðina og styrkja
vináttu sína við sendimenn er-
lendra ríkja. 1 desember 1758 eign
aðist hún dóttur, en furstinn við-
hafði heldor ógætilegt orð um fað
ernið, og Katrín sá, að framtíð
hennar sjálfrar gat orðið ótrygg,
eí hún gaf of mikinn höggstað á
ser. En til þess að geta samt notið
félagsskapar nánustu vina sinna,
lét hún tjalda af hluta af svefn-
herbergi sínu, svo að þar mátti fela
gestina fyrir þeim af hirðinni. sem
gáfu drottningu alltaf nákvæmar
skýrslur um hegðun Katrínar.
vSkömmu síðar lét drottningin enn
handtaka Bestujev greifa sem
lengi hafði verið stórkanslari henn
ar. en Katrín og hann voru farin
að brugga ráð um, hvernig nún
gæti tryggt sér valdaaðstöðu, þeg-
ar Elísabet drottning andaðist. Er
greinilegt að eftir það hefur Katrín
mætt ýmsu andstreymi við hirðina
og þar kom, að hún taldi hyggileg-
ast fyrir sig að bera þá ósk fram
við drottningu, að senda sig aftur
heim til Þýzkalands, en það vildi
hún ekki samþykkja. Katrín virð-
ist síðan hafa ákveðið að láta sem
minnst á sér bera meðan öldurnar
voru að lægja eftir að upp komst
um það baktjaldamakk, sem hún
hafði staðið að með ýmsum áhrifa
mönnum, en endurminningum
herniar ['"-kur þar sem hún lýsir
því, að sættir tókust með hcrrni og
drottningu og sá friður hélzt, þar
tii Elisabet andaðist 25. desember
1761. Paniatowski hafði verið kall
aður heim, en Katrín skrifaði hon
um innileg bréf lengi eftir að ung-
ur offíseri, Gregor Orlov, er orð-
inn elskhugi hennar. Með hon m
eignaðist hún son, en þar sem úti-
lokað var að kenna eiginmannin-
um það barn, duldi htin ástand sitt
og lét ala drenginn upp undir öðru
nafni.
Eftir fráfall Elisabetar varð stór
furstinn keisari Rússaveldis og
hlaut nafnið Pétur þriðji. Hann ætl
aði að ná sér niðri á Katrínu, sem
alltaf hafði haft betur í samskint-
um þeirra fram að þessu, með því
að skilja við hana og kvæní.st
Elisabetu Varantsov, sem natði "er
ið lagskona hans undanfarin ár.
En st órnvizka hans er iítil sem
fyrr og framkoma hans við Katrinu
svo ruddaleg, að hirðmenn sn.úast
margir á hennar band og það verð
ur hún, sem nær undirtökunum og
lætnr hann afsala sér völdum —
„Slysið“, sem varð honum að bana 8.
júli 1762 gerðist með að=teð vina
Katrínar
Þar með hófst valdatíð Katrinar
miklu. í formála að endurmlnn-
ingnnum seeir: „He^ni tókst að
hefja land sitt á bekk með stór-
veldum heims og þeirri stöðn nef-
ur það haldið síðan Hún var eini
andríki stjórnandinn, sem skipaði
hásæti Rússlands, sem sameinnði
hei'a heimspekings, vil.iafestu ein-
valda og veikleika ástríðufullrar
konu. Sögusagnir herma, að nún
hafi átt 55 elskhuga og sá sein-
asti hafi verið 22 ára, en hún 61
árs.
„Mér hefði sjálfsagt þótt vænna
um eiginmanninn minn, ef hann
hefði sýnt mér meiri vinsemd",
skrifar Katrin, þegar hún rlfjar upp
tiifinningar hinnar sextán ára
gömlu brúðar. sem fékk óbærilegan
höfuðverk undan brúðarkórónunni,
sem þrýsti svo mjög aö enni henn
ar, ágústdaginn fyrir röskum tvö
hundruð árum.
548
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ