Tíminn Sunnudagsblað - 18.08.1963, Blaðsíða 17

VEFURINN
og Hannah Ryggen
Ádeilan er horfin úr verkum
Örlandsvefarans. í ellinni er
Hanna Ryggen aftur mætt í
hlutlausu lífsyndi allra fyrstu
áranna á Örlandinu flata, áSur
lífskvölin hafði hvesst sínar
klær og útvarpið, þessi vafa-
sami tengill nálægðar og fjar-
lægðar, tók að telja þar tím-
ann?
ÞafS er ekki út í b)áinn, þegar
Hanna Ryggen daginn þann friðar
samningar eru gerðir byrjar fyrsta
vef af sex ætluðum Bakkenhaugen-
kirkju þá óreistri í nánd Osló, að yrk-
isefnið er sótt í síðara testamenti
biblíunnar, sagan um „Glataða son-
inn“ er sögð a/ svipuðu látleysi og
notalegheitum og, væri hún sjálf a'ð
bjóða hann velk.minn og gleðin er
látiri í ljós með Utum. Vefurinn geisl-
ar litdýrð engu fölhri sóllýstum glugg-
um miðaldakirknanna mógullnir litir
og blájr eru ríkjandi, þeir bláu í ríku
b otagliti, rautt í þvt =narnevti, er
eykur Utgildið
Mitt í teikvang. eigin mtnninga
mætir maðurinn hveriu einu. Vega-
laus sporaslóð sonarins verður ekki
rakin. né heldur hitt. að. þama í vefn
um er mér mætt hljóðlætið í þurra-
búðunum heima, þar bláfióla heilsar
í gióinni þekju, sópað hlað A vetr-
um snoraslóð í fölinni heim tröðina,
særúnar siéttar hellurnar utan' dyra
c.gn ísaðar svo stirndi. þær höfffu ver-
ið döggvaðar áður frysti, þrifnaður
náttúrunnar hélt þarna konumanni
hátíð hvert sinn og farið úr skóni við
dyr, frambærinn sópaður með guln-
ucúm álftarvæng, innj beið kandís á
siliu undir skarsúð að stinga upp í
k rkka, borð dúkað hreinu, snark í
eldi, þegar trekti og taði bætt undir
til að hita á könnunni og suðan i
katlinum, engin hljómlist önnur utan
vindur og svo regnið, árstíð'irnar urðu
að guðsblessun, tíminn til þess ætlað-
an að gleðjast yfir engu, synimir
voru ýmist farnir í sjóinn eða sóttu
á önnur mið, ókunnra mannta gló
kollar eftir heima. dælurnar aftur
farnar suður að þéna. Aldrei æðru-
orð, ekki gróm í róm, raddblærinn
tær og góður.
Sé til nokkurt listaverk, þá er það
líf hvers og eins á meðan það varir,
sú hljóman, er verður milli fárra þó.
Tengslin hin, er verða á tnilli hugar-
verks og áhorfenda, það líf, sú gagn-
kvæma gjöf, þessi viðbót, áhorfandi
yrkir inn í annars manns verk, getur
komið eins og skrattinn úr sauða-
legg, endurminningatengsl óræð, öðr-
um blinda. Enda verður engin hug-
smíð unnin í efni dæmd eftir máltök-
um áhorfenda, fremur áhorfendur
kannaðir eftir viðbrögðum, þeir eru
þar fyrst og fremst að gefa upplýs-
ingar um sjálfa sig, reynslu sína og
eigin afstöðu, þann heim, sem er bak
við þá. Og það er ekki dómur um
gildi verksins. Sé um gildi að ræða,
Iþá býr það í huga þess, er vinnur
verkið, á meðan verkið er unnið.
Er þaS ekki nóg? Það verður a. m.
k. að nægja hér secn umsögn um eftir-
striðsvefi Hönnu Ryggen.
Eða hvað?
Vefarinn er staddur miðja vegu
Hvert?
Matið á gildi er annað en var. \fef.
stíllinn sveigjanlegri, verkefnavalið
gerólíkt. Sé búið að taka frá henni
þann glæp, sem gerði hana fræga,
væri af nægu neikvæði að taka samt,
nógur djöfuldómurinn hinn, veldi
vefarinn sér lengur yrkisefni úr út-
varpsfrétt, — nútíðin væri enn uppi-
staðan í vefjunum, ádeilan ívafið.
Skriftastóll aldarinnar er ekki leng-
ur á Örlandinu. Tímaglasinu heldur
ekki snúið þar meir. Aftur er Örland-
ið í einsemd og friði, öldin gæti verið
onnur, dagur hver án tölustafs, árs-
tíðirnar slá þar taktinn aftur.
En vefarinn er ekki sam-ur og var.
Hanna Ryggen hefur flúið frá ytra
borði staðreynda. þær eru ekki leng-
ur taldar með. Flúið inn í eiginn hug.
Skyggnir þaðan iiðna tíð og framtíð-
ina. Rýnir annarra hug. Leitar eigin
lífsgiidis í hugsrverðmætum lifandi
manna og dauðra.
Örlandsvefarinn er að gera upp
veröldina sína og hugarfrelsið er lagt
á blæ. Það er ræstað í kompum þanfc-
anna og hent. Að ári verður þetta
Hendur manna — myndofið 1949, heild-
arrtærð 190x210 cm
orðin tuttugu ara vorhremgerning:
Ljóðaljóð biblíunnar blakta þar
fyrir vindi, það er þurrkað af þján-
ingum Jobsbókar og Orðskviðirnir
lagðir í bleyti, Dæmisögur Krists eru
settar undir ljós Guðssólar, heimspeki
mannanna melsprautuð, goðafræðir.
stöguð og bætt, gluggar siðfræðinnar
opnaðir upp á gátt og fægðir, Kær-
leikurinn er hafður að ljósmeti á
lampana, friðarvoninni er yrjað sem
SIÐARI HLUTI
AR VALGERBAR BRIEM
T 1 M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
665