Tíminn Sunnudagsblað - 14.06.1964, Blaðsíða 9

íbró Sólak kýtti sig saman, hleypti
í brýnnar, ýtti litla vagninum sínum
af stað og hrópaði með margvísleg-
um raddbrigðum og áherzlum:
„Eldiviður, eldiviður“.
Þetta var einn þessara skrítnu,
kjálkalausu vagna, sem hvergi sást
nema í Sarajevó — langur og mjór
vagn með tvö hjól undir miðri grind.
Slíkir vagnar eru ekki dregnir, held-
ur er þeim ýtt. Sá, sem með liann
fer, rekur magann í vagnkassann að
aftan og beygir sig meira eða minna
eftir því, hve hlassið er þungt, og ef
hann er leikinn í að stjórna slíkum
vagni, getur hann komizt leiðar sinn-
ar með miklu meiri þunga en annars
væri meðfæri eins manns.
íbró fær vagninn leigðan hjá öku-
mannsekkju og fer með liann á hverj
um morgni í eldiviðargeymslur Zildz
ics. Þar er honum látinn í té eldi-
viður, sem hann hleður á þennan
litla vagn, og síðan þræðir hann
brattar og krókóttar göturnar í út-
jaðri norðvesturhverfanna og hrópar
í sífellu þetta eina orð:
,,Eldiviður!“.
Á því þekkist hann.
Tötralegur, skeggjaður, visinn og
illa þrifinn, rauður og þrútinn í and-
liti og með blóðhlaupin augu réttir
hann þeim eldiviðinn, er við hann
skipta, lítur ekki á nokkum mann og
mælir ekki orð frá vörum. Stundum
ber hann sjálfur eldiviðinn inn í hús-
in til þeirra, sem kaupa af honum að
staðaldri, og stundum stendur hann
þögull og hreyfingarlaus með sígar-
ettuna, sem einlægt %r hálfreykt,
hangandi á milli fjólublárra vara,
horfir á viðskiptavinina eins og hann
sjái þá í fyrsta skipti og stingur pen-
ingunum hirðuleysislega í vasa sinn.
Því fleiri dínarar, sem bætast í vasa
hans, því léttari verður vagninn.
Þegar líður að kvöldi, heldur hann
brott. Hann stendur lánardrottni sín-
um skil á peningunum, og sjálfur ber
hann úr býtum hálfan dínar drá
Pasaga Zildzic og hálfan frá kaup-
endunum á hvert eldiviðarfang, sem
hann hefur selt. Þannig aurar hann
saman þrjátíu til fjörutíu dínurum á
dag — það fer eftir veðrinu, heppni
hans og þó fyrst og fremst skaps-
mununum. Enginn getur sagt fyrir
um það, hvernig skapsmunirnar
verða þennan _eða hinn daginn —
sízt af öllum íbró sjálfur. Aftur á
móti má fara nærri um það, hvernig
á honum liggur — það heyrist á því,
hvernig hann beitir röddinni, þegar
hann kallar á götunum. Og þó er
ekki til í allri veröldinni sá maður,
er hafi svo næmt eyra og fullkomna
hlust, að hann átti sig á öllum þeim
blæbrigðum, sem íbró Sólak getur
látið hljóma í þessu ómerkilega og
hversdagslega orði:
„Eldiviður!"
íbró kallar hátt og hressilega, þeg-
ar hann leggur af stað með litla
vagninn sinn, því að hann sötrar úr
tveimur fyrstu brennivínsstaupum í
kránni, áður en hann byrjar dags-
verkið, þó að hann géti ekki borgað
þau, fyrr en hann er búinn að afla
sér skildinga. En eitt er, hvað hann
hrópar, og annað, hvað hann hugsar.
Þessar hugsanir eru þó í rauninni
elnna helzt sundurleit og ruglings-
leg geðbrigði, sem brjótast fram í
endalausum einræðum hans við for-
tíð sína, sjálfan sig og umhverfið sitt.
Hann fæddist fyrir fimmtíu og
tveimur árum í hinu stóra og rík-
mannlega húsi gamla Sólaks í Bjel-
ave, og þá datt engum í hug, að
þetta barn myndi nokkurn tíma fara
um göturnar í Sarajevó með leigu-
vagn og eldivið sem annar átti.
Faðir hans hafði verið kominn
fast að sextugu, og hann átti fjölda
dætra: Tvær með fyrri konunni og
fjórar með hinni síðari. Svo fæddist
hann, einkasonurinn og erfinginn.
Tilkomu hans var fagnað með höfð-
inglegri veizlu, sem lengi var í minn-
um höfð í hverfinu. Það eitt skorti á,
að ekki var skotið af fallbyssum í
Tabija. Og það voru engar ýkjur, að
bernska hans og æska var sem óslit-
in fagnaðarhátíð. Faðir hans sendi
hann líka í gagnfræðaskóla. En í
sannleika sagt var skólanámið hon
um .ofraun. Það var ekki af því, að
hann væri heimskari eða eftirtektar-
lausari en aðrir. Því var svo varið,
að hann gat ekki fest hugann við
það, sem hann átti að læra af bók-
um. Hugsanirnar flugu hærra og
lengra. Hann hvarf úr skólanum. Og
hann varð snemma fullþroska, þrótt-
Sýnishorn júgósl lavnes krar smásagnagerðar II
T ! M I N N — SUNNUDAOSBLA0
537