Tíminn Sunnudagsblað - 14.06.1964, Blaðsíða 20

lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
{iiiiiiiimmiimiiiiiiiimmmimiiinmiimimmiiiimmiiiimmimiimimmmiiiim
Afrískar þjóðsögur mujiu nœsta tttið kunnar E
hér á landi, og þvi birtum við hér þrjár sem E
sýnishorn. Þessar þrjár sögur eru þó engan =
veginn réttur þverskurður af afrískum munn- E
mœlum, því að þœr eru allar úr ákveðnum
flokki sagna og tvœr þeirra nœsta keimttkar =
og auk þess allar frá vesturhluta álfunnar. En E
þvi eru þessar sögur valdar að þœr eru ffóð =
dœmi um eitt merkasta atriðið i afrískri =
sagnahefð: Siðferðilegar sögur, frásagnir, þar E
sem dregnar eru wpp aðstæður, sem hljóta að
koma mönnum i siðferðilegan vanda. Slíkar 5
sögur eru mjög algengar í Afriku og að jafn- E
aði sker ekki saggn sjálj úr þvi, hvað sé rétt-
ast að gera, heldur lýkur henni með spurn, sem, j=
áheyrandinn verður sjálfur að svara fyrir sig. E
Hvað myndi hann gera í sömu sporum og sögu- =
hetjan? Af þessu tagi eru tvœr sagnanna: (Aug- E
að, sem var afgangs, og Sonur veiðimannsins),
en þriðja sagan (Visdómur hundsins), er nán- =
ast smásaga, raunsœ oq dálitið kaldranaleg. E
Hún hefði sómt sér vel hjá ýmsum nútíma-
höfundum. =
111111111111111111111111111111 ■ 1111111II1111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 llf
Vísdómur hundsins.
Einu sinni fóru níu villihundar
á veiðar. Á leiðinni hittu þeir Ijón
sem sagðist líka ætla á veiðar og
stakk upp á, að þeir hefðu sam-
flot og veiddu í samein-
ingu. Hundarnir féllust á það, og
þeir veiddu saman allan daginn.
Þegar nótt féll á, höfðu þeir veitt
tíu antílópur. Ljónið mælti: „Nú
verðum við að fara og finna ein-
hvern, sem er nógu vitur til þess
að skipta kjötinu milli okkar á
réttan hátt.“
Einn hundurinn sagði: „Hvers
vegna þarf þess? Það þarf engan
sérstakan vitring til þess að leysa
úr þessu. Erum við ekki tíu? Við
höfum veitt tiu antílópur, og því
er rétt, að við tökum sína hver.“
Ljónið spratt upp eins og eld-
ing og laust hundinn með hrammi
sínum, svo að hann blindaðist.
Hinir hundarnir urðu hræddir
og niðurlútir. Síðan hætti einn
þeirra á að segja: „Nei, nei, bróð-
ur okkar skjátlaðist. Þetta er ekki
rétt skipting á veiðinni. Ljónið er
konungur heimsins, og ef við lát-
um það fá níu antílópur, verða
það tíu samtals. Við erum hins
vegar níu, og ef við fáum eina
antílópu, verðum við líka tíu,
Þetta eru beztu skiptin.
Ljónið var ánægt, spígsporaði
um og sagði: „Þú ert ekki eins
heimskur og hann bróðir þinn —
einstaklega gáfaður hundur.
Hvernig öðlaðist þú þennan mikla
vísdóm“?
Og hundurinn svaraði: „Þegar
þú laust bróður minn og blindað-
ir hann, þá lærði ég þennan vis-
dóm, ljón konungur".
Augað, $em var afgangs.
Gefið gaum að þessari frásögn.
Þetta er frásögn um atburði, sem
aldrei hafa gerzt. En við skulum
gera ráð fyrir, að þeir hafi gerzt,
því að vissulega eru þeir hugsan-
legir.
Þetta er saga um blindan mann.
Móðir hans var líka blind. Konan
hans og móðir konunnar voru líka
blindar. Þau lifðu öll saman í
mikilli eymd, akur þeirra var rýr
og hús þeirra hrörlegt. Þau ráðg-
uðust hvert við annað og ákváðu
að fara burt. Þau ætluðu að fara
þangað, sem hlutskipti þeirra yrði
betra.
Þau lögðu af stað og gengu út
eftir veginum. Á leiðinni hrasaði
maðurinn um eitthvað. Hann tók
það upp og þuklaði á því, og þá
varð hann þess vísari, að hann
hafði fundið sjö augu. Hann gaf
konu sinni str'ax tvö af augunum,
og síðan tók hann tvö fyrir sjálf-
an sig. Af þeim þremur, sem eftir
voru, lét hann móður sína fá eitt
og móður konu sinnar annað.
Hann átti eitt auga eftir. Og þá
hófust erfiðleikarnir. Annars veg-
ar stóð móðir hans og horfði von-
góð á hann sínu eina auga. Hins
vegar stóð móðir konu hans og
horfði vongóð á hann sínu eina
auga. Hvorri átti hann að gefa
augað, sem eftir var?
Ef hann gæfi móður sinni aug-
að, myndi hann ætíð blygðast sín
fyrir konu sinni og móður hennar.
Ef hann gæfi það móður konu
sinnar, óttaðist hann beiskju og
vonbrigði móður sinnar. Og mæð-
ur láta ekki að sér hæða.
Þetta er býsna erfitt. Annars
vegar er ljúfleiki konu hans. Hún
er blíð og ástrík. Hvernig getur
hann sært hana? En mó.ðir hans
er líka góð móðir og ástrík. Getur
hann sært hana með þessu? Hvort
væri léttara og hvort væri réttara
að gera?
Ef þú yrðir fyrir þessu, hvora
myndir þú velja?
Sonur veiðimannsins
Gefið gaum að þessari sögu um
föður og son.
Veiðimaður nokkur fór ein-
hverju sinni með syni sínum, sem
hét Zinnah, út í skóginn til þess
að stunda vipnu sína. Þeir leituðu
allan morguninn, en fundu ekkert
ætilegt nema hérakríli. Zinnah
fannst hann ekki vera til neins
nýtur og fleygði honum inn í
skóginn. En þeir gátú ekki fundið
neitt annað veiðidýr þennan dag,
og um kvöldið tók þá að svengja.
Faðirinn sagði: „Steiktu
hérann, sonur sæll, við erum þó
ekki alveg matarlausir."
En þegar hann komst að þvi
að drengurinn hafði fleygt héran
um, reiddist hann ákaflega. í æði
sínu laust hann Zinnah með öxi
sinni og fór burt, en sonur hans
lá eftir á jörðinni.
Síðla kvölds raknaði Zinnah
við og hélt heimleiðis. Hann beið
þess, að allir væru sofnaðir, tók
þá eigur sínar og hélt á brott.
Hann stefndi til mikillar borgar,
er hét Quendeh, og kom þangað,
er langt var liðið á nóttu. Hann
hélt inn í miðja borgina og nam
staðar fyrir framan hús höfðingj-
ans. Höfðinginn vaknaði, sá hann
og spurði: „Ilvaðan ber þig að?“
Zinnah svaraði: „Úr þessu og
þessu þorpi."
548
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAfl