Tíminn Sunnudagsblað - 06.09.1964, Blaðsíða 20

SéS út yfir Breiðuvík.
Jónsson á Hamraendum 1 hríðar-
veðri veturinn 1705 og fannst vorið
eftir í gili fyrir neðan — fáum harm-
dauði, að sögn. Sumir hafa likað end
að þarna ævi sína, þó að ekki hafi
þeir farið fram af brúnni. Saga er
til um kerlingu eina, er hvarf á leið
yfir Fróðárheiði. Síðar bar það til í
haustgöngum, að smali einn tyllti
sér niður uppi á Knarrarklettum.
Þegar hann hafði horft um stund yf-
ir sveitina, varð honum litið um öxl.
Ginu þá við honum holar augnatóft-
ir beinagrindar, sem hallaðist upp að
kletti eða steini fyrir aftan hann.
Það var kerlingin týnda, og hafði
hana sýnilega dagað uppi þarna á
klettabrúninni.
Vestan við Breiðuvik eru hraun, er
runnið hafa fram með Stapafelli.
Rennur þar til sjávar árspræna sú,
er heitir Sleggjubeína. Á eystri
bakka hennar eru vallgrónar rústir
eyðibæjar. Þar hétu Grímsstaðir, þar
var annállinn skrifaður í lágu hreysi,
og þar bjó Sigurður Breiðfjörð í
nokkur ár með Melabúðar-Kristínu
Illugadóttur, maður sekur um tví-
kvæni, þar eð hann hafði ekki fengið
löglegan skilnað við fyrri konu sína,
er hann gekk að eiga Kristínu. Hér
kvað hann að skilnaði:
Fjórum sinnum lét ég li?
leiðar-þúfur rota.
Aldrei komi af beim stra
eiganda til nota
Nú er allt hljótt a Grímsstöðum.
og enginn kveður framar vísu á vell-
inum. Það er í hæsta lagi, að lítill
fugl í lágum mó ljóði í einverunni.
X.
i Utan við Sleggjubeinu er svonefnd
. ur Sölvahamar, og lá þar fyrrum veg
ur tæpt á brún. Á þeirri tíð var
Arnarstapi staður, sem sjaldan var
sneitt hjá. Nú liggur þjóðvegurinn
út Snæfellsnes spottakorn ofan við
Stapaplássið og blasa þaðan við af
melahjalla mikil tún Stapa-
bænda undir hárri brekku. En eng-
inn ætti að láta sér nægja að horfa
þaðan niður að bæjunum. Á Arnar-
stapa er mikill og sjaldgæf fegurð, ef
menn gefa sér tíma til þess a.ð nálg-
ast hana. Hinar undarlegu bergmynd
anir við sjóinn eru þess virði, að
þar sé staðnæmzt. Meðal annars, sem
þar er að sjá, er hinn frægi gat-
klettur, sem stjórnmálaritstjórar
landsins deildu um af mestri heift á
morgni þessarar aldar. Þær deilur
hafa sjálfsagt verið römm alvara fyr-
ir sextíu árum, svo grátlegar og hlægi
legar sem þær voru í senn, og mun
vart finnast afglapalegra dæmi um
þrákelkni og óvirðingu á sannleikan-
um í hinu smæsta atriði og þó
margt illt og ömurlegt að finna í
stjórnmálasögunni. Það hefur verið
mikil saurgun að draga meistara-
brögð náttúrunnar á þessum stað
niður í svaðið á þennan hátt.
Á Arnarstapa var allmikil byggð
um langan aldur, og líkt og víðar á
Snæfellsnesi var það sjórinn, sem lað
aði menn þangað. Á nítjándu öld sat
þar amtmaðurinn vestan lands,
Bjarni Thorsteinsson, og hafði við
hlið sér skrifarann, sem nú er þjóð
kunnur orðinn af bréfum sínum,
Pál Pálsson. Og þar ólst upp Stein
grímur skáld Thorsteinsson og fann
þann tón, sem ratað 'iefur beina leið
að hjörtum íslendinga. Enn í dag
eru ekki oftar sungin kvæði eftir
önnur skáld. Það var síðsumardag fyr
ir meira en heilli öld, að. amtmanns-
sonurinn ungi kvaddi ættjörð sína til
langrar dvalar á erlendri grund. En
Snæfellsnes sleppti ckki tökum sín-
(Ljósm.: J.H.).
um á honum. Löngu síðar kvað hann
um Snæfellsjökul:
Kærst mér er af öllum
þín eyðilega sveit,
beltuð brunafjöllum
brims við kaldan reit.
Dapran frá þér dröfn mig sleit,
er af þiljum hafskips hám
þig hinzta sinn ég leit.
Ég sá þig síðla á kveldi,
sveif í vindi fley,
rennandi röðuls eldi
roðinn og vissi ei,
er þúfa hvarf mér hæsta þín,
hvort að földu hann fyrir sjón
haf eða tárin mín.
Löngu fyrr var annað skáld á Arn
arstapa, dvergurinn Guðmundur
Bergþórsson, er orti þjóð sinni Heim
spekingaskóla, söguljóð, rímur og
marga aðra langa kvæðabálka, sem
gengu í afskriftum manna á meðal.
Vegna vanburða sinna hlaut hann
að berja ofan af fyrir 'ér víð skriftir,
barnakennslu og skáldskap, og þó að
ekki hafi þessum örkumlamanni ver-
ið greitt aðgöngu um bækui vestur
á Snæfellsnesi á síðari hluta sey-
tjándu aldar, tókst honum eigi að
síður að verða hinn víðlesnasti mað-
ur. Og skáldskapurinn hans var ekki
neitt blávatn.
Samlandar hans hugðu hann svo
miklu magni gæddan, að vísa af
munni Guðmundar Bergþórssonar
yrði að áhrínsorðum. En samt réði
hann ekki niðurlögum tizkunnar,
sem geystíst yfir landið á hans dög-
um. Krókfaldurinn stóðst allan hans
kveðskap, þó að óspar væri Guðmund
ur að yrkja um hann háð og spé. Það
gilti einu, þó að hann kallaði hann
stert, uglu, hrútshorn, kattarrófu og
Fróðárrófu:
836
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ