Tíminn Sunnudagsblað - 23.05.1965, Page 7

um við búnir að vera nokkuð lengi
að heiman, og mátti því búast við,
að farið yrði að senda út af eyjun-
um til þess að fá fréttir af okkur,
Vildum við því komast heim sem
fyrst. ísinn reyndist vel manngengur.
þótt mikið ætti hann eftir að þykkna
og styrkjast. Eftir röska tveggja
tíma göngu komum við í Hvallátur.
Varð Ólafur bóndi Bergsveinsson, og
aðrir heimamenn í Látrum, meira en
lítið hissa að sjá okkur, og ætlaði
fólk varla að trúa, að við hefðum
gengið alla leið úr Flatey. Ólafur
hafði séð til ferða okkar út í Svefn-
eyjarAdaginn sem við fórum að heim-
an, og hélt, að við hefðum dúsað þar
allan tímann.
Þegar við höfðum hvílt okkur og
þegið góðan beina í Látrum, héldum
við áfram og komum heim í rökkur-
byrjun. Þótti öllum sem við værum
úr helju heimtir, en þó höfðu menn
búizt við lengri útivist okkar eins og
tíðarfarinu var háttað.
Næturnar, sem við gistum í Flat-
ey, sváfum við félagar í gistihúsinu
hjá Þorbjörgu og Magnúsi verti í
herbergi uppi á lofti í austurenda
hússins. Þar voru þykkar lundafið-
ursængur í rúmunum, og fór vel um
okkur. En kalt var þar. Þá tíðkað-
ist að hafa náttpott undir hverju
rúmi. Og það, sem í þá var látið
þessar nætur, var klakahella að
inorgni, og munu vinnukonur hafa
orðið að ylja innihaldið til þess að
geta losnað við það og þrifið kopp-
ana undir næstu nótt. Þar sem guf-
an úr vitum okkar snerti sængurföt-
in, frusu þau saman, og varð að
greiða þau sundur með varúð, svo að
verin ekki rifnuðu. Þannig var þetta
í gömlu timburhúsunum, þótt vönd-
uð væru, og tæplega myndi Það
skárra í nýju steinblökkunum við
sömu aðstæður.
Engum varð meint af þessum
kulda, og minnist ég ekki, að nokk-
ur maður í eyjum fengi kvef né aðra
pest því verri þennan vetur.
4.
Fram af þessu hófust endalaus
ferðalög um ísinn. Tveir bændur
úr Múlasveit komu gangandi út í
Skáleyjar daginn áður en við kom-
um heim. Brautin var rudd.
Unglingunum þótti það hið mesta
gaman að geta nú farið frjálsir ferða
sinna yfir hinum votu vegum, sem
þeim fundust oft svo erfiðir farar-
tálmar meðan árabátarnir voru einu
farartækin milli eyja, og voru óspor-
latir. Eldri mönnunum var ísinn
enginn gleðigjafi, og fóru þeir ekki
um hann, án þess að þeir ættu er-
indi eða þættust þurfa að fylgja hin-
um yngri og óreyndari, sem þeir
treystu aldrei of vel. Og mikið held
ég, að þeir hafi orðið fegnir, þegar
ísinn hvarf af Flateyjarsundinu —
ekki sízt Ólafur í Látrum og Stefán
í Flatey. Ólafur mun sjaldan hafa
sleppt stóra stjónaukanum sínum frá
augunum, ef hann vissi menn þar á
ferð. Og um Stefán sögðu Flateying-
ar, að hann hefði ætt eins og óður
maður um eyna og staðið löngum
inn á Lundabergi, ef hann vissi um
mannaferðir á ísnum, skammt frá
eyjunni. Mér er nær að halda, að
hvorugur hafi nokkru sinni trúað, að
Flateyjarsundið væri fært gengandi
mönnum, hvað þá hestum.
En það má liggja á milli hluta.
Margir menn úr nágrannasveitun-
um og aðrir fóru á ísnum út í eyjar
þennan vetur, ýmist á hestum eða
gangandi. Og þær voru áreiðanlega
fleiri ferðirnar, sem farnar voru af
brýnni nauðsyn en að gamanmálum.
Þeir, sem gengu, drógu venjulega
sleða á eftir sér. Mér er í minni,
hve bændurnir voru áhyggjufullir út
af tíðarfarinu. Flestir beindu þeir
för sinni til Flateyjar meðan gengur
ís var á Flateyjarsundinu. fengu
þeir hestana geymda í Inneyjum, en
drógu á sleðum eða báru varning
sinn á bakinu inn yfir sundið og
reiddu síðan á hestum upp yfir fló-
ann. Oftast fóru einn eða fleiri eyja-
menn með þeim til þess að létta
þeim burð og drátt um sundið.
Ég man aðeins eftir einum bónda
úr innsveitum Breiðafjarðar, sem fór
með hest og kerru eftir ísnum alla
leið til Flateyjar. Var það Sæmund-
ur bóndi Guðmundsson á Svínanesi
í Múlasveit. Mér er nær að halda að
það hafi ekki komið fyrir áður i
allri sögu Breiðafjarðar. Sæmundur
var harðduglegur maður, vanur vosi
á sjó og landi, og átt trausta hesta.
Einkum man ég eftir tveimur rauð-
blesóttum hryssum, sem hann kom
með út í Skáleyjar oftar en eifcd
sinni þennan vetur og þóttu bera af
öðrum hestum. Minnisstætt er mér
líka, hve hann lét sér annt um þær
meðan hann stóð við. Sæmundi var
líka brugðið um það að sigla svo
djarft milli lands og eyja á litla
bátnum sínum skrúfhlöðnum, að
jaðraði við fifldirfsku. Og í djarf-
asta lagi þótti ökuferð hans til Flat-
eyjar, því að sannast mun það sagna,
að ísinn á Flateyjarsundinu var
aldrei traustur. Og fljótur var hann
að fara, þegar að því kom. Það þurfti
ekki annað en örlitla, lága vestan-
lognöldu til að hjálpa Ægi til þess
að rífa sig úr böndunum og lyfta af
sér hinu kalda fargi.
Það var 3. febrúar i góðu veðri,
að þrír menn úr Skáleyjum voru á
ferð út í Flatey. Eftir að þeir komu
út um Látralönd, tóku þeir stefnu
beint á Flatey eins og venja var og
uggðu ekki að sér. En þegar þeir
voru komnir út á mitt Flateyjar-
sund, heyrðu þeir sjávarhljóð og
brimið, sem var orðið óvanalegt á
þeim slóðum. Litlu seinna fannst
þeim sem ísinn gengi í bylgjum und-
ir fótum þeirra. Þeir biðu þá ekki boð
anna — skildu eftir lítinn sleða, sem
þeir drógu, ventu sínu kvæði í kross
og hlupu sem fætur toguðu suður yf*
ir sundið til Svefneyja og gistu þar
næstu nótt. Að morgni þegar birti
af degi, var ein morandi ísjakabreið*
þar sem þeir gengu daginn áður.
Þóttust þeir þá eiga fótum sínum
fjör að launa. — Síðan hefur ekki
verið gengið um Flateyjarsund.
En þótt fsinn hyrfi af Flateyjar-
sundinu, var langt fram eftir vetri
hestheldur is til lands úr Inneyjum
og á milli þeirra. Við þann ís voru
menn ekki eins hræddir. Það voru
t
ekki sízt Ólafur í Látrum og Stefán
í Flatey. Ólafur mun sjaldan hafa
sleppt stóra stjónaukanum sínum frá
augunum, ef hann vissi menn þar á
ferð. Og um Stefán sögðu Flateying-
ar, að hann hefði ætt eins og óður
maður um eyna og staðið löngum
inn á Lundabergi, ef hann vissi um
mannaferðir á ísnum, skammt frá
eyjunni. Mér er nær að halda, að
hvorugur hafi nokkru sinni trúað, að
Flateyjarsundið væri fært gengandi
mönnum, hvað þá hestum.
En það má liggja á milli hluta.
Margir menn úr nágrannasveitun-
um og aðrir fóru á ísnum út í eyjar
þennan vetur, ýmist á hestum eða
gangandi. Og þær voru áreiðanlega
fleiri ferðirnar, sem farnar voru af
brýnni nauðsyn en að gamanmálum.
Þeir, sem gengu, drógu venjulega
sleða á eftir sér. Mér er í minni,
hve bændurnir voru áhyggjufullir út
af tíðarfarinu. Flestir beindu þeir
för sinni til Flateyjar meðan gengur
ís var á Flateyjarsundinu. fengu
þeir hestana geymda í Inneyjum, en
drógu á sleðum eða báru varning
sinn á bakinu inn yfir sundið og
reiddu síðan á hestum upp yfir fló-
ann. Oftast fóru einn eða fleiri eyja-
menn með þeim til þess að létta
þeim burð og drátt um sundið.
Ég man aðeins eftir einum bónda
úr innsveitum Breiðafjarðar, sem fór
með hest og kerru eftir ísnum alla
leið til Flateyjar. Var það Sæmund-
ur bóndi Guðmundsson á Svínanesi
í Múlasveit. Mér er nær að halda að
það hafi ekki komið fyrir áður i
allri sögu Breiðafjarðar. Sæmundur
var harðduglegur maður, vanur vosi
á sjó og landi, og átt trausta hesta.
Einkum man ég eftir tveimur rauð-
blesóttum hryssum, sem hann kom
með út í Skáleyjar oftar en eiftd
sinni þennan vetur og þóttu bera af
öðrum hestum. Minnisstætt er mér
líka, hve hann lét sér annt um þær
meðan hann stóð við. Sæmundi var
líka brugðið um það að sigla svo
djarft milli lands og eyja á litla
bátnum sínum skrúfhlöðnum, að
jaðraði við fifldirfsku. Og í djarf-
asta lagi þótti ökuferð hans til Flat-
eyjar, því að sannast mun það sagna,
að ísinn á Flateyjarsundinu var
aldrei traustur. Og fljótur var hann
að fara, þegar að því kom. Það þurfti
ekki annað en örlitla, lága vestan-
lognöldu til að hjálpa Ægi til þess
að rífa sig úr böndunum og lyfta af
sér hinu kalda fargi.
Það var 3. febrúar i góðu veðri,
að þrír menn úr Skáleyjum voru á
ferð út í Flatey. Eftir að þeir komu
út um Látralönd, tóku þeir stefnu
beint á Flatey eins og venja var og
uggðu ekki að sér. En þegar þeir
voru komnir út á mitt Flateyjar-
sund, heyrðu þeir sjávarhljóð og
brimið, sem var orðið óvanalegt á
þeim slóðum. Litlu seinna fannst
þeim sem ísinn gengi í bylgjum und-
ir fótum þeirra. Þeir biðu þá ekki boð
anna — skildu eftir lítinn sleða, sem
þeir drógu, ventu sínu kvæði í kross
og hlupu sem fætur toguðu suður yf*
ir sundið til Svefneyja og gistu þar
næstu nótt. Að morgni þegar birti
af degi, var ein morandi ísjakabreið*
þar sem þeir gengu daginn áður.
Þóttust þeir þá eiga fótum sínum
fjör að launa. — Síðan hefur ekki
verið gengið um Flateyjarsund.
En þótt fsinn hyrfi af Flateyjar-
sundinu, var langt fram eftir vetri
hestheldur is til lands úr Inneyjum
og á milli þeirra. Við þann ís voru
menn ekki eins hræddir. Það voru
t
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
439