Tíminn Sunnudagsblað - 10.07.1966, Blaðsíða 20

Stössel
um við Kína, væru nú rússnesk land
svæði.
Þetta leiddi síðan til þess óhjá-
kvæmilega: Japan óg Rússland
stefndu saman herjum sínum: Rússn
esk-japanska stríðið var einstakt í
sinni röð vegna þess, að þeir, sém
áttu hlut að máli, áttust við í lönd
um, sem ekki tilheyrðu þeim. Man-
sjúría tilheyrði eiginlega Kína.
Styrjöldin hófst með því, að Jap-
anir réðust á rússneska flota í flota
höfninni, Port Arthur, án þess að
lýsa Rússum stríði á hendur. Japanir
höfðu tvöfaldan liðsafla á við Rússa.
Japanski herinn sem árásina varði,
taldi 220.000 manns, en rússneski
herinn í Mansjúríu var ekki nema
110.000 manns. Þrátt fyrir mikið mót
læti í byrjun, tókst Rússum að ógna
samgönguleið japanska hersins frá
eyjunum til vígstöðvanna og stönz-
uðu að nokkru framsókn þeirra. En
engu að síður var styrjöldin frá byrj-
un til enda nær óslitnar ófarir rússn
eska hersins.
Erfiðleikar Rússa á flutningi her-
manna og stríðsnauðsynja frá ^úss
lapdi til vígstöðvanna voru óskap-
legir. Hin einsporaða Síberíu-
járnbraut var eina samgönguleiðin,
og hún lá enn ekki umhverfis Bajkal
vatnið. Þegar að vatninu kom, urðu
herdeildirr,*r að fara út úr lestinnl,
ganga í tvo daga yfir ísinn með far
aiigur sinn og koma sér síðan fyrir
í lest hinum megin vatnsins. Síðan
lögðu þeir jiárnbráutarteina yfir ís-
inn og hestar voru látnir draga lest
irnar yfir um, en eimvagninn sjálfur
var skilinn eftir við bakka vatnsins.
Úti á miðjum ísnum var stöð og hest
hús fyrir 200 hesta. Vegurinn frá
birgðastöðvunum í Rússlandi til Man
sjúríu var rúmlega 8000 kílómetrar.
Þegar flutningarnir gengu liðugast,
tóku þeir samfleytt 40 daga.
Einn af mest áberandi mönn-
um styrjaldarinnar var Anatole Stöss
el, yfirmaður hinna innilokuðu her-
deilda Rússa í Port Arthur. Japönsku
hermennirnir þrengdu æ meira að
Rússunum. En Rússarnir undir
stjórn Stössel gerðu geysilegan usla
í liði þeirra, og þeim tókst alltaf að
halda rennu í hafnarmunnanum op-
inni, og það eitt út af fyrir sig bauð
hinum japanska flota talsverða ógn.
Mikið af því, sem enn er notað í
nútímahernaði, var notað í, stórum
stíl við vörn Port Arthur í fyrsta
skipti í hernaðarsögunni, þar sem
rússnesku hermennirnir lágu bak við
gaddavírsgirðingar og biðu eftir
árásum óvinarins dag eftir dag.
Sjálfur gekk Stössel um í kínversk
um sandölum og var mikið uppáhald
hermannanna. Hann ákvað loks eftir
hetjulega vörn gegn japanska liðinu
að gefast upp, þótt það væri þvert
ofan í vilja foringjaráðs hans enda
áleit hann stöðu'hers síns vonlausa.
Hann gafst upp 2. janúar 1905, og
kom það Japönum mjög á óvart.
Þegar þessi ástsæli hershöfðingi
kom til St. Pétursborgar aftur var
honum stefnt fyrir herrétt og hann
dæmdur til dauða fyrir hugleysi, en
keisarinn breytti dómnum í tíu ára
fangelsi. Hann var hins vegar leyst
ur úr haldi einu ári seinna.
Svo undarlega vildi til, að Rozjest
venskij flotaforingi, sem hafði haft
forystu á hendi, þar sem einna mest
reyndi á rússneska herinn í stríðinu,
var einnig dreginn fyrir herrétt. Þar
var hið særða stolt keisarans
að verki: — Málavextir voru þeir, að
þar sem skipin í Port Arthur voru
fyrir innan skotlínu Japana, áttu
Rússar ekki annarra kosta völ en
senda rússneska Eystrasaltsflotann
til Asíu, þar sem hildarleikurinn fór
fram.
Rússneski flotinn lagði úr höfn í
október árið 1904. í honum voru
fjörutíu skip af mismunandi stærð.
Flotanum tókst þrátt fyrir óskaplega
erfiðleika og mótgang að sigla suður
fyrir Afríku umhverfis Góðrarvonar
höfða, og til Tsushima-sunds milli
Japans og Kóreu. Ferðin tók hálft
ár og var I sjálfu sér mikið afrek.
En það var ekki þess konar afrek,
sem keisarinn vænti sér og þjóð
sinni til handa. Draumur hans var
náttúrlega sá, að rússneski flotinn
sigraði japanska flotann. Augljóst
vgr, að til orrustu hlyti að draga með
fMunum og nú var þess beðið með
oftlrvæntingu, sem verða vildi. Rússn
esfei flotinn var ekki í góðu ásígkomu-
lagi eftir hina löngu og erfiðu ferð
suður fyrir Afríku. Mörg skipanna
þurftu viðgerðar við o| áhafnir
þeirra hvíldar. Margir sjóliðsforingj
at' hofðu lagzt í drykkjuskap á hinnj
lÖngu leið og voru heldur illa stadd
ir andlega fyrir mikil átök.
Én flotinn fékk ekki tækifæri til
þess að korrfe málum sínum í horft
Hínn 27. maí árið 1905 réðst jap-
anski flotinn á þann rússneska undir
stjórn hins snjalla japanska flota
foringja, Togo. Atlagan var svo hörð
og vel skipulögð, að eftir aðeins 45
mínútna orrustu hafði japanski flot
inn öll ráð í hendi sér. Langflest'
rússnesku skipanna voru skotin í kaf
á næstu tveim sólarhringum. Menn
á Vesturlöndum urðu agndofa yfir
hinum geysilega styrk og bardaga-
getu japanska flotans, og var ekki
laust við, að hrollur læddist niður
eftir bakinu á sumum, sem gerðu
sér ljóst, hve gífurleg hætta gat staf
að af Japönum. En almenningur
þeinra landa, sem höfðu horn í síðu
Russa, skemmtu sér konunglega yfir
ófÖrum rússneska flotans og hinu
mlkla erfiði, sem hann hafði lagt á
sig til þess eins að verða gerður að
ejgu. Flotinn missti allt álit, ekki
sízt vegna þess, að þegar í byrjun
ferðarinnar hafði rússneski flotinn
Togo
572
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ