Tíminn Sunnudagsblað - 02.10.1966, Blaðsíða 13

LSkorradal um hvítasunnuna og dvald
t þar eitt ár.
í Efstabæ voru fimm í heimili,
hjónin og þrjú börn þeirra, þau er
énn dvöldu í föðurgarði, Steinunn,
síðar húsfreyja á Hóli í Lundarreykja
dal, móðir Kristins Björnssonar lækn
is, Ásgeir, síðar bóndi á Eeykjum
í Lundarreykjadal, faðir Magnúsar
skálds og Leifs prófessors, og Oddný,
er lengi var húsfreyja í Stóra-Botni
í Botnsdal, móðir Jóns ritstjóra Helga
sonar. Vinnufólk var ekkert nema
kaupamaður og vikadrengur um slátt-
inn. Sjálf var ég höfð í snúningum
og hjálpaði Hildi innanbæjar.
Sigurður var orðinn aldraður, þeg-
ar ég var í Efstabæ, kominn á átt-
ræðisaldur. Hann var meðalmaður á
hæð, nokkuð þrekinn, hvíthærður, aug
un nokkuð hörkuleg. Hann var illa
farinn af gigt og gat lítið sinnt verk-
um og dvaldi mest heima við. Hildur
var tólf árum yngri en Sigurður, frek
ar lág og þrekin, lagleg, að mér
fannst, með sérlega falleg, blá augu.
Bæjarhús voru allreisuleg í Efsta-
bæ á þeirrar tíðar mælikvarða. Þar
var ný og rúmgóð fjögurra stafgólfa
baðstofa, sem Jón, sonur Sigurðar,
trésmiður á Akransei smíðaði.
Gestaherbergi var ekkert, og ávaf allt
heimilisfólk í baðstofunni. Húsgögn
voru fá nema rúm og borð, og mat
aðist fólkið sitjandi á rúmum sínum.
Þó man ég eftir gamalli, rósamálaðri
kistu, sem Hildur átti. Þar geymdi
hún reiðföt með skrýtinni, skatter-
aðri húfu, sem mér varð starsýnt á.
Vitaskuld var búr og eldhús við bæ
aninn og myndarleg skemma með lofti
meðal bæjarhúsa. Mig minnir, að hús-
fyrir allt sauðfé væru austur á tún-
inu, en þá var sjaldgæft, að öll fjár-
hús stæðu saman. Góð fjóshlaða var
í Efstabæ og lika fjárhúshlaða, að
mig minnir, og var heimilið birgt af
heyjum eins og öllu öðru.
Túnið í Efstabæ þótti gott, nokk-
uð stórt og lítt þýft. Engjaslpegiur
voru heldur lélegar, reytingur hér
og þar í mýrarsundum og á valllendi
fram með Fitjaá og suður á Botns-
heiði. Sjálf var ég annars aldrei á
engjurn, nema ég fór stundum þang-
að með mat til fólksins. Smalamennsk
ur voru nokkuð langar frá Efstabæ.
Vikapiltur sat yfir ánum, oftast nær
suður á Botnsheiði, en stundum fyrir
sunnan Eiríksvatn. Ég man, að ég
fór einhvern tíma með honum þang-
að og sá þá heim að Vörðufelli norð-
an vatnsins, sem mér þótti ósköp
skelfing lítill bær. Byggð lagðist af
í Vörðufelli laust eftir aldamót
Afi minn þótti góður bóndi, og
mér fannst mikil búsæld í Efstabæ.
Sauðfé var allmargt, kýr fjórar eða
fimm, hestar sjö eða átta, jafnmarg-
ir og nauðsynlegt var að nota undir
heyband, en allt hey var flutt á klökk-
um í hlöðu. Sigurður sótti kaup-
stað út á Akranes, til tengdasonar
síns, Oddgeirs Ottesens, sem var
kvæntur Sigurbjörgu Sigurðardóttur,
og er sonur þeirra Pétur Ottesen
á Ytra-Hólmi. Mikið var keypt til
heimilisins, en Sigurður vildi búa að
sínu, eins og unnt var, og lét ávallt
slátra miklu á haustin. Þá var nógur
garðávöxtur í Efstabæ, sem fátítt var
um þær mundir, bæði kartöflur og
rófur. Auk þess stunduðu Efstabæjar-
menn silungsveiði í Eiríksvatni,
einkum á dorg.
Allur viðurgerningur var fjarska
góður. Matmálstímum var hagað líkt
og þá var alsiða, kaffi að morgni,
áður en haldið var til vinnu, litli
skáttur um tfuleytið, miðdegismatur
Fossinn Hvítserkur i Fitjaá, Innst í botni Skorradals.
Ljósmynd: Hallgrimur Stefánsson.
um nónbil og kvöldmatur um klukk-
an tíu, en venjulega var unnið fram
til þess tíma um sláttinn.
Ekki þótti mér glaðvært heimili í
Efstabæ. Sigurður var fámæltur og
enginn fjörmaður. Hann var mjög fróð
ur og sílesandi. Hann keypti blöð og
átti mikið bókasafn, sem var geymt
í hirzlum hingað og þangað. Hygg ég,'
að hann hafi verið vel læs á dönsku.
Ekki vissi ég til þess, að hann gerði
vísur, og hefur hann farið dult með,
ef svo hefur verið. Gestrisinn var afi
minn og glaðari en endranær, þegar
ókunnuga bar að garði.
Ég var mjög hænd að Hildi, sem
var góð kona og glaðlynd og yndisleg
manneskja, að mér fannst. Hún var
vel skynsöm kona, en hafði lítinn
tíma til þess að lesa og fræðast.
Systkinin voru öll bókhneigð. Ásgeir
tók sér alltaf bók í hönd á kvöldin,
að lokinni vinnu, og ég man, að Odd-
nýju þótti mjög gaman að kvæða-
bókum.
Ekki var gestkvæmt í Efstabæ, enda
liggur bærinn ekki í þjóðbraut. Þótti
mér snöggtum minni samgangur milli
bæja í Skorradalnum en í Hvítársíð-
unni. Helzt var það Stefán bóndi Guð
mundsson á Fitjum, sem kom til Sig-
urðar að ræða við hann um hrepps-
málefni, sem Sigurður hafði haft mik-
il afskipti af áður. Og stöku sinnum
kom fólk frá öðrum nágrannabæjum,
til dæmis frá Sarpi og Vatnshorni, og
sama máli gegndi um þá Kristján
bónda Þorsteinsson á Englandi í Lund
arreykjadal og Símon á Iðunnarstöð-
um í sömu sveit, bróður Hildar.
Efstabæjarfólk fór ekki oft af bæ,
sýnu sjaldnar en ég hafði vanizt í Hvít
ársíðu. Einu sinni var farið til Fitja
kirkju um sumarið, og öðru sinni fóru
systkinin ríðandi upp að Reykholti.
Allir voru mér góðir í Efstabæ, en
ekki var laust við það, að mér leidd-
ist, því að þarna var bara fullorðið
fólk. Ég hlakkaði mjög til þess að
fara aftur heim að Þorvaldsstöðum,
og hef ég aldrei komið að Efstabæ,
eftir, að árskvöl minni þar lauk. En
nokkur samskipti hafði ég við Efsta-
bæjarfólk eftir þetta, til að mynda
kom Ásgeir stöku sinnum að Þor-
valdsstöðum.
I.S.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
853