Tíminn Sunnudagsblað - 02.10.1966, Blaðsíða 15

„Læriingur í stjórnkænsku kveður meistara sinn og hyggst byrja
upp á eigin spýtur." Skopmynd úr þýzka blaðinu Kladderdatch
árið 1862, en þá var Bismarck kvaddur heim frá Paris til þess
að taka sætl í ríkisstjórn Prússa. Napóleon þriðji bendir á hásæt-
isstólinn, sem dagsetning stiórnlagarofsins — 2. desember (1851)
— er letruð á, og segir „Sýnið nú, að eitthvaS sé unnt að læra af
MÉR."
móti ávann hann sér velvild hinna
voldugu nágranna Prússa í austri.
Næsti áfangi á utanríkismálaferli
Bismarcks er dansk-þýzka stríðió ár-
ið 1864. Þar unnu Prússar og Austur-
ríkismenn sigúr á Dönum, enda afls-
munur ærinn, þar eð önnur stórveldi
álfunnar létu deiluna afskiptalausa.
Afráðið var, að hertogadæmin Slés-
vík og Holstein, sem um var deilt,
féllu undir sameiginlega stjórn
Prússa og Austurríkismanna. En sú
samstjórnarhugsjón var reist á sandi,
og sambúð þessara höfuðvelda þýzku
mælandi manna fór síversnandi. \
Bismarck æskti eftir styrjöld við
Austurríkismenn til þess að styrkja
stöðu Prússlands. En hann flanaði
ekki að neinu. Hann vissi, að Rússar
yrðu Prússum hliðhollir og nú sneri
hann sér að Frökkum og átti fund
við Napóleon þriðja í Biarritz í Suð-
ur-Frakklandi. Bismarck gekk hreint
til verks og fór fram á það, að Frakk-
ar yrðu hlutlausir, ef til átaka drægi
milli Prússa og Austurríkismanna,
enda myndu þeir njóta góðs af. Ekk
ert er skjalfest af viðræðum keisar-
ans og forsætisráðherrans prúss-
neska, en svo er að sjá sem Napóleon
hafi ekki tekið þessum tilmælum illa.
En ekki gaf hann neitt ákveðið svar,
og engir samningar voru undirrit.að-
ir.
Bismarck náði á hinn bóginn samn
ingum við ítali, hét þeim Feneyjum,
ef þeir veittu honum gegn Austur-
ríkismönnum. Nú gat Bismarck lálið
til skarar skríða. Hermál Prússa voru
í hinu ágætasta lagi, enda voru þeir
Albert von Roen hermálaráðherra og
Helmuth von Moltke, yfirhershöfð-
ingi Prússa, báðir mikilhæfir menn.
Bismarck lagði fram tillögur um
endurskoðun sambands þýzku ríkj
anna og um þýzkt þjóðþing, sem
allur þorri fólks kysi til. Síðar lét
hann í Ijós þá skoðun, að Austar-
ríki ætti ekki heima í þýzka rikja-
sambandinu. Forsætisráðherra Prússa
hélt þannig á málum, að stríð var
óhjákvæmilegt.
Styrjöld þessi stóð aðeins í nokkr
ar vikur. ítalir áttu að sönnu í erfið
leikum á suðurvígstöðvunum, en
Prússar, sem áttu við flestöll önnur
ríki í Þýzkalandi að etja auk Austur-
ríkismanna, buguðu alla andstæðinga
sína. Úrslitaorrustan stóð við König
gratz í Bæheimi austanverðum í önd-
verðum ágúst árið 1866. Þar ur.nu
herir Moltkes fullan sigur.
Frakkar höfðu til þessa haldið að
sér höndum, en nú var komið að
þeim að marka stefnu sína. Háværar
raddir voru uppi um það, að Frakkar
létu til skarar skríða, byðu út her
og stefndu honum til Rínar, meðan
prússneski herinn væri bundinn í Bæ
heimi. Helztu ráðherrar og Evgenía
drottning voru þessa fýsandi. En hér
strandaði á keisaranum, sem ekki
taldi vogandi að fara með stríð á
hendur Prússum. Þess í stað tók
hann boði Austurríkismanna um það
að taka að sér málamiðlun. Nokkru
síðar fór keisarinn þess á leit við
Prússa, að Frökkum yrði hyglað fyrir
hlut sinn í því að koma á friði —
fengju nokkur landsvæði vestan Rín
ar. En þetta var um seinan, öllum
tilmæluín franska sendiherrans í Ber
lin í þessa átt var þverneitað.
Prússar og Austurríkismenn sömdu
frið í Prag, og nú var komið á fót
norður-þýzku ríkjasambandi, sem
laut forystu Prússa. Prússland var
orðið stórveldi, og Frakkar sátu eftir
með sárt ennið. „Það var Frakkland,
sem beið ósigur við Königgratz,11
mælti franski hershöfðinginn Ran-
don. „Nú getum við ekki annað en
grátið“, er haft eftir öðrum áhrifa
manni frönskum, þegar Norður-Þýzka
land var komið Prússum á vald.
XI.
Napóleon þriðji átti um þessar
mundir ekki einungis við þann vanda
að stríða, sem frá Prússum stafaði.
Prússar taka virki á Dybbölshæð með áhlaupi hinn 18. apríl 1864.
Dani ráttu við ofurefli aS etja, og eftir þetfa fengu þeir ekki
rönd við reist. — Það mun hafa hvarflað að dönskum stjórnmála
mönnum við friðargerðina að bjóða Prússum ísland, en fá i
staðinn a'ð halda hluta af hertogadæmunum Slésvík og Holstein.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
855