Tíminn Sunnudagsblað - 02.10.1966, Blaðsíða 20

skennsla í skólunum fari fram á
sænsku. Einnig varð mikið af hrein-
ræktuðum Svíum eftir austan landa-
mæranna. Þeir halda þar líka við
sínu móðurmáii, sænskunni, enda er
mikið af sænskumælandi fólki á
ströndum Finnlands við Eystrasalt.
Engar hömlur hafa verið á flutning-
um milli ríkjanna og er svo að sjá
sem bæði þjóðabrotin uni sér vel,
hvort á sínum stað. En einu 'tók ég
eftir með finnskumælandi fólk í Svi-
þjóð, að mér virtist það eiga búsetu
í rýrari héruðunum.
í gömlum ferðabókum og sögum
um ferðalög og dvöl útlendinga í
Lapplandi og Tornedalnum eru oft
sérkennilegar lýsingar á gestrisni og
ýmsum siðum og háttum fólksins.
Sumt er nokkuð ýkjukennt, en styðst
þó vafalaust við einhverjar staðreynd
ir.
Fransk-amerískur ferðalangur ferð
aðist viða um Skandinavíu um fimm
ára skeið um 1870. Hann kom á þeim
tíma þrívegis í Tornedalinn og ferð-
aðist þar víða um og fór líka til
Finnlands. í ferðabók sinni lýsir
hann með sterkum lýsingarorðum
gestrisni fólksins og hálf barnalegri
virðingu og trúnaði, sem það sýndi
aðkomumönnum.
Sérstaklega undraðist þessi kven-
holli Fransmaður, hvað fólkið tor-
tryggði lítið aðkomumanninn. Oft
voru ungar stúlkur látnar ganga með
honum og vísa honum til vegar um
strjálar byggðir og skóglendi, og
stundum var honum fengin ung
stúlka sem ökumaður í langferðum.
Hann telur, að eldra fólkið hafi
verið tnjög hrifið af sér, og það hafi
beinlínis keppzt u.m að fá hann
á heimili sín og leikið þar við hann
á allan hátt og treyst honum sem
þekktum heiðursmanni, þótt það hefði
af honum þessa stuttu kynningu.
Hann gat dálítið bjargað sér í finnskií
máli, og margir Lappar tala dálitið
finnsku.
Ég tek hér upp örstuttan kafla úr
ferðasögu hans, þar sem hann segir
frá gistingu á sveitabæ í Tornedaln-
tim:
„Þegar kominn var háttatími, fóru
nágrannarnir, sem komið höfðu í
heimsókn um kvöldið, að smátínast
burtu, en heimafólkið fór að búast
til svefns. Gamall svefnbekkur
var opnaður og dreginn út. Heyi var
dreift um gólfið, og ofan á það lagð-
ar hreindýrahúðir og sauðargærur.
Auk þess fylgdu lausar gærur og
skinn til að breiða ofan á sig.
Við, sem áttum að vera í svefn-
bekknum, fengum beztu feldina til
að breiða ofan á okkur. Síðan fóru
allir úr skóm og sokkum og hengdu
þá upp á grind við eldstæðið. Hús-
bóndinno g sonurinn á heimilinu,
buðu góða nótt, og ætluðu að sofa
í öðru húsi, en húsfreyjan og ein
dóttir hennar, sem heima var, sváfu
á gólfinu. Ég og elzta dóttirin
lögðumst niður á svefnbekkinn, en
við hina hliðina á ungfrúnni svaf
unnusti hennar, því að þetta var á
laugardagskvöldi, og þá var það sveita
siður þar, að sá, sem var að biðla
til heimasætunnar, fengi að leggja sig
hjá henni á laugardagskvöldum."
Ég hef aldrei komið að Helsingja-
botni, en ég hef lesið ágæta lýsingu
af þessum „Feneyjum Norðurlanda.“
Stærstu borgirnar við Helsingjabotn
eru Luleá og Haparanda og við Hap-
aranda er "eysilega mikil járnbraut-
arbrú yfir Tornelfi, rétt þar sem hún
fellur í Helsingjabotn. í Haparanda
eru íbúar um 3600 og þar af er um
einn sjötti íbúanna, sem mælir á
finnska tungu.
í Luleá eru um 30 þúsund íbúar
og um sumartímann eða meðan Hels-
ingjabotn er íslaus* er Luleá ein aðal
útflutningshönf Svía á járnsteini frá
Kiruna og Gellevare, og trjávörum
og fiskifangi. Fyrir landi eru sandrif
og urmull eyja smárra og stórra, því
að stórfljótin bera fram býsn af leir
og sandi, sem sekkur í lygnum hafs-
botninum og myndar þar grynningar
og eyjar. Eru á sumum eyjunum ágæt-
ar hafnir, en annars er innsigling á
hafnir í Helsingjabotni mjög varasöm
vegna grynninganna, sem taka stöð-
ugum breytingum, þvi að stöðugt bæt-
ast við ný og ný sandrif.
Einn sænskur rithöfundur lýsir
þannig eyjunum úti fyrir Haparanda:
„Við ströndina er mikill fjöldi fag-
urra eyja, sem eru frjósamar og full-
ar af lífi, bæði á landi og í sjó.
Mikil mergð fugla á þarna heima, bæði
söngfugla og sjófugla. Allt iðar af
lífi í eyjunum og umhverfis þær. Mik-
il fiskveiði er við þessar eyjar. Allt
sumarið er bjart og hæfilega hlýtt.
860
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ