Tíminn Sunnudagsblað - 19.02.1967, Blaðsíða 15

Guðmundur Lýðsson var kjörinn fyrsti formað-
ur sjóðsstjórnar, og var hann það alla tíð meðan
sjóðurinn starfaði — til ársins 1943. Jón smiður
sá aftur á móti um daglegan rekstur og bókhald
að öllu leyti, og aðrir störfuðu ekki þar að. End-
urskoðendur sjóðsins fundu aldrei neitt athuga-
vert við bókhald eða rekstur hans, og sjóðurinn
stóð af sér allar efnahagslegar holskeflur, sem
yfir dundu í lok fyrra stríðsins, og fylgdi honum
alla tíð það orð, að hann væri örugg peninga-
stofnun. Ráðsmönnum sjóðsins var avallt sýnt
fyllsta traust, enda reyndust þeir í starfi hinir
trúu og dyggu þjónar, sem ekki sváfu á verð-
inum. Út á við naut sparisjóðurinn mikils trausts,
og bankastjórar Landsbankans í Reykjavík veittu
því athygli, hve vel sjóðnum var stjórnað.
Þar sem þeir Jón og Guðmundur héldu um
stjórnvölinn var öllu óhætt. Þeir voru hinir hæf-
ustu sveitarstjórnarmenn, sem ég hef haft kynni
af. Þeir gengust fyrir því, að ekki voru seldar
jarðir bröskurum utansveitar. Létu þeir hreppinn
kaupa þær, þar til kaupandi kom, sem vildi búa
á jörðunum. Fleira mætti til tína, er gæti verið
til fyrirmyndar við hreppstjórn.
Þegar Jón smiður á Hlemmiskeiði fór að eldast
og slitna, tók Þorgeir Þorsteinsson, tengdasonur
hans, smátt og smátt við sparisjóðnum. Þorgeir
hafði mótazt og lært af tengdaföður sínum og fórst
með ágætum að reka þessa stofnun, sem hann
veitti forstöðu til dauðadags. Að Þorgeiri iátnum
var sparisjóðurinn lagður niður, enda voru þá
tímar breyttir og bankaviðskipti manna beind-
ust þá í æ meira til útibús Landsbankans á Sel-
fossi. Sparisjóður Skeiðahrepps mun hafa verið
einhver hinn bezt rekni sparisjóður á landinu,
og væri þess vegna ef til vill rétt að skrifa ræki-
legar um hann en hér verður gert.
Ég tók mér aðeins penna í hönd til þess að
minnast lítillega þessara tveggja vina minna, sem
mér finnst ég hafa notið mests og bezt trausts
*hjá. Guðmundur Lýðsson ætti hundrað ára af-
imæli 17. apríl næstkomandi, ef á lífi væri. Þegar
Isvona stendur á áratugum, er vart unnt að tala
lum annan, án þess að nefna hinn.
Heimili hinna merku hjóna í FjalU, Guðmundar
og Ingibjargar Jónsdóttur, var ætíð eitt af
þeim, sem nefnd hafa verið gróðrarreitur sveita-
menningarinnar og uppeldisskóli þrótfcmikils og
dugandi sveitafólks.
Brynjólfur Melsteð.
Æskuminningar frá Næfurholti
Mér er sagt, að ég sé fæddur á Lágafelli í
Austur-Landeyjum 20. apríl 1857. Foreldrar mínir
voru Margrét Jónsdóttir frá Næfurholti og Jón
Árnason frá Galtalæk.
Frá foreldrum mínum fluttist ég hálfs annars
árs tii móðurforeldra minna, Unu 'Haildórsdóttur
frá Leirubakka og Jóns Jónssonar frá Selsundi,
og munu þau hafa tekið mig til fósturs, að því
er mér hefur verið sagt, helzt vegna þess, að ég
var látinn heita í höfuðið á afa mínum. Hann
bjó góðu búi með konu sinni og tveim sonum,
Halldóri og Jóni, og einni dóttur, er hét Guðrún.
Þegar ég man fyrst eftir mér, var þetta fólk
í Næfurholti, og þar að auki var þar unglingspilt-
ur, Ófeigur Jónsson frá Árbæ á Rangárvöllum,
bróðursonur afa míns. Piltur þessi hafði alizt upp
hjá afa mínum og ömmu. Vinriukona ein 'rar þar
líka, er Ingibjörg hét, Markúsdóttir, úr Traust-
holtshólma Sagt var, að Markús þessi hefði vakið
upp draug, sem svo hefði fylgt Ingibjórgu, en
þegar hún dó, hefði hann hallað sér að Ingibjörgu
Sigurðardóttur frá Leirubakka, dóttur Elínar, syst
ur gömlu Imbu, og hefði hann þá fengið nafnið
Leirubakkadraugurinn. Ekki man ég, að hann
gerði neitt illt af sér, sem teljandi væri, er hann
dvaldi með húsmóður sinni í Næfurholti, en sjá-
anlegur mun hann hafa verið stöku sinnum.
Fólkið í Næfurholti var talið gott og guðrækið.
Ég trúði því, að það væri í miklu vinfengi við
guð. Amma sagðist biðja guð að fyrirgefa mér,
þegar ég gerði eitthvað Ijótt, til dæmis tálgaði
skoru í rúmstokkinn eða kembulárinn, sem all-
ur var útskorinn með letri og rósum, eða ef ég
sagði eitthvað ljótt, eins og að nefna Kölska
einhverjum þeim nöfnum, er hann gekk helzt
undir. Mér var sagt, að hann myndi taka mig
einhvern tíma, ef ég kallaði á hann, en það gat
ég ekki skilið, fyrst að amma mín og Halldór
báðu guð fyrir mér. Þá mundi guð aldrei iiða
það, að ég færi til Satans.
Ég var viss um, að guð væri betri en Ófeigur
því allir sögðu það hiklaust. Ófeigur gætíi mín
oft og verndaði mig fyrir sóflinum, þegar ég
sagði eða gerði eitthvað Ijótt, til dæmis blístraði
eða blaðaði í guðsorðabók, sem enginn heiðingi
mátti gera. Afi sagði, að ég yrði heiðinn, þang-
að til ég væri búinn að læra kverið. Ég vissi þó
ekki, hvað það var, en hugsaði þó helzt, að það
myndi vera eitthvað í líkingu við Gerhardshugvekj-
ur.
Ég varð var við, að litlar bækur voru kallaðar
kver, en stórar bækur bók eins og til dæmis
Jónsbók og biblían. Stafrófskverið þekkti ég. Ég
var nokkurn veginn læs á það, þegar ég man
fyrst eftir mér.
Þegar ég var á sjötta árinu, kom til veru
á heimilinu ekkjan Ingibjörg Eiríksdóttir frá
Helluvaði með þrjú börn á líkum aldri og ég.
Einar eldri en ég, Sigríður mér jöfn að aldri
og Ólafur yngri. Kom okkur krökkunum vel sam-
an, og lærði ég af þeim ýmsa barnaleiki.
Næfurholt átti þá kirkjusókn að Stóra-Ivlofa.
Þar var messað þriðja hvern helgan dag. Fólkið
var mjög kirkjurækið, og fóru allir til kirkju,
sem gátu, alla tíma árs, þegar fært var veðurs
vegna. Karlmennirnir tóku ofan höfuðfötin, þeg-
ar þeir lögðu af stað til kirkjunnar, og lásu
ferðabænina — það var siður þar, hvert sem farið
>var frá heimilinu. Húslestrar voru lesnir alla
helga daga í Vídalínspostillu árið um kring og
sungnir sálmar úr Grallaranum, sem áttu við þann
daginn. Alla virka daga var lesið frá því viku
fyrir vetur til hvítasunnu. Síðustu sumarvikuna
og fyrstu vetrarvikuna var lesið Missiraskiptaoff-
ur og sungnir sálmar, gra'larasálmar. Viku af
vetri var byrjað að syngja hugvekjusálma og lesa
T t M I N N —- SUNNUDAGSBLAÐ
159