Tíminn Sunnudagsblað - 19.02.1967, Blaðsíða 18

Æskuár sfn átti Jón smiður undir Heklurótum.
þangað, að kunna kveríð utanbókar, mikið til
orðrétt með þeim skýringum, sem presturinn
þýddi það fyrir mér, og voru þær margar mikils
verðar og geta fyllilega staðizt skýringar nútíma-
manna á biblíunni. Þar las ég fslendingasögur,
Fornaldarsögur Norðurlanda, Noregskonungasög-
ur, Eðlisfræði Fichers og mannkynsögu. Mér
fannst þá, að ég væri orðinn nokkuð kunnugur
veröldinni í samanburði við það, sem áður var.
Lestrarþrá mín var vöknuð, og ég vildi vita meira
og las allar bækur, sem ég gat fengið. En það
var æðimargt, sem ég skildi ekki og enginn
vildi eða gat skýrt fyrir mér.
Enginn var skólinn nema latínuskólinn í Reykja-
vík, en það var mér sagt hispurslaust, að þangað
ætti ég ekki erindi — að þar gætu ekki lært
nema synir embættismanna, einkum hinna ríkustu.
Ég hætti þvi við að hugsa um að fara í skóla
og lét ailt reka á reiðanum — hugsandi bara
um að vinna fyrir mat og fötum.
Mér fannst peningar í kistuhandraða eða tó-
bakspung lítils virði á móti sálarþroska, sem gæti
leiðbeint og þroskað aðra. Á þeim árum öfundaði
ég oft prestana í predikunarstólnum.
Annað lærði ég líka i Látalæti: Ég lærði að
brúka sög, öxi og hefil og dálítið að smíða
í smiðju. Brynjólfur var góður smiður á tré og
járn, skemmtilegur og drengur hinn bezti.
Þetta, sem ég hef nú sagt, var aðalundirbún-
ingur minn undir lífið. En mér finnst ég alltaf
hafa verið að læra til þessa dags.
Árið 1876 fór ég vinnumaður að Hellum 1 Land-
sveit, þá nítján ára, og var þar í sex ár, í fjögur
ár hjá Vilborgu Einarsdóttur, ekkju Guðlaugs Þórð-
arsonar á Hellum, en tvö siðustu árin hjá Filippusi,
syni hennar, og Ingibjörgu, yfirsetukonu frá
Lunansholti. Þar var skemmtilegt heimili og ungt
fólk, börn Guðlaugs og Vilborgar, fimm dætur,
Oddbjörg, Þórunn, Margrét, Vilborg og Valgerð-
ur, og svo einn sonur, Filippus, og unglingspiltur,
Jón Jóhannsson. Til skemmtunar á heimilinu var
mest um sálmasöng og kvæðasöng. Voru því kvöld
vökurnar sannarlega uppbyggilegar skemmtistund
ir. Börnin öll uppkomin og viss á lögum og
sungu mjög vel sem faðir þeirra, Guðlaugur.
Bjarni Þorsteinsson á Siglufirði telur hann í ís-
llenzkum þjóðlögum með beztu söngmönnum
síns tíma.
Ég reri á vetrarvertíðum, í Selvogi fyrst og
síðan í Þorlákshöfn, en á vorvertíðum á Sel-
tjarnarnesi. Jón Þórðarson í Hlíðarhúsum var
bezti formaðurinn, sem ég var hjá, og voru þeir
þó allir góðir. Af honum hefði ég getað mikið
lært, hefði ég lagt ástundun á að færa mér það
í nyt, en æskugjálífið olli, að ég lét mér ekki
verða eins mikið úr því góða dæmi, sem hann
gaf, eins og annars hefði mátt verða.
Ég var við heyskap á sumrin og byggingar
Iþar fyrir utan meðan veður leyfði. Á vetrum
til vertíðar var ég við vefnað og óf þá stundum
nokkuð mikið, bæði fyrir heimilið og aðra, og
smíðaði þegar á milli var ýmislegt til heimilis-
þarfa. Mér er það í fersku minni, þegar stúlk-
urnar allar sátu á rúmum sínum við ullarvinnu,
kambarnir urguðu og rokkarnir suðuðu og þutu á
gólfinu, en yfir tók fagur sálmasöngur úr nýju
messusöngsbókinni. Eða sungin voru ýms kvæði,
til dæmis þjóðhátíðarkvæðin frá 1874.
Árið 1882 var fellisvorið mikla. Um sumarmálin
gerði svo mikið norðanrok með frosti og snjó-
kafaidi, að ófært var húsa á milli. Nærfellt hálf-
an mánuð stóð þetta rok. Rokið var svo mikið, að
það tætti í sundur valllendisgróna jörðina, og af
isandfokinu varð öll jörð svo óholl, að flestar
isauðkindur og hross féllu í Landssveit og Rangár-
völlum. Mest tjónið varð nálægt sandauðnunum,
Framhald á 166. síðu.
162
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ