Tíminn Sunnudagsblað - 20.10.1968, Qupperneq 14

hvitu, aS Gauks saga var til, en
illu heilii var hún aldrei skrifuð
í eyðunu".
En hver var þessi herra Grímirr,
sem átti hana? Það vill nú svo vel
til, að við vitum það. Það var herra
Grímur í Stafholti í Borgarfirði
einn af Sturlungum, niðji Ólafs
hvítaskálds Þórðarsonar.
Dr. Jón Helgason segir enn
fremur, hvar þessi orð hafa verið
skrifuð. Auðvitað er það í grennd
við Stafholt, þegar aðeins er tek-
ið svo til orða og ekki nánar:
Herra Grímur á hana. Eðlilega
kemur manni fyrst í hug Reyk-
holt, en hver býr þá á þeim fræga
stað. Það eru líka Sturlungar, niðj-
ar Helgu, alsystur Snorra Sturlu-
sonar. Þar með er líka hæjt að
ákveða aldur skinnbókarinnar, því
að Grímur var herraður 1313 og
dó 1330, svo að á þessum árum
er Möðruvallabók skrifuð. Jón
Helgason bætir við:
„Ef þetta er rétt, sem tæplega
er hægt að rengja, þá rennir það
sterkum stoðum undir það, að
Snorri Sturluson hafi ritað Egils
sögu“. Ef þetta er rétt ályktað hjá
dr. Jóni Helgasyni, og það ætla ég
að muni reynast erfitt að vefengja,
verður þá ekki líka að telja, að
það renni einnig stoðum undir
það, að Snorri hafi ritað Njálu?
Hún er þó fyrsta sagan í hand-
ritinu.
Hitt verður ekki heldur dregið
/. efa, að bæði handritin að sög-
unni eru í höndum Sturlunga laust
efir 1300, og mjög trúlega e'ru það
JÓN HELGASON
— maðurinn, sem las setninguna,
sem krotað var í eyðuna í Möðru-
vallabök”.
fyrstu handritin. Því þá ekki að
gefa þeim dýrðina og höfundar-
réttinn? Það var ég búinn að gera
tuttugu árum áður en mér barst
þessi ágæta sönnun fyrir mínu
máli.
Það, siem kom mér af stað að
athuga þessi mál, var það, að ís-
lenzkur vísindamaður bar það á
borð fyrir okkur, að Þorvarður
Þórarinsson frá Vaiþjófsstað væri
höfundur NjáLs sögu. Þetta gerð-
ist fyrir þrem tugum ára, og sagn-
fræðingar okkar, sem eru legió,
þegja við öllu, sem á borð er bor-
ið, ef það- er gert í nafni vísind-
anna. Ég var sá eini, sem birti mót-
mæli, og það væri líklega búið að
meðtaka þetta sem heilagan sann-
leika, hefði ég engum mótmælum
hreyft. Um þetta urðu svo talsverð
blaðaskrif fyrir ekki ýkjalöngu, og
ég var að þúast við mótmælum,
en allir hafa steinþagað.
Nú er bezt að gera þessu máli
nokkru samfelldari skil, greina frá
helztu rökum, sem ég hef fyrir
þeirri skoðun minni, að Sturlung-
ar hafi rita’ð Njálu, en um það er
ég vissari nú en nokkru sinni fyrr.
Legg ég það nú undir dóm þjóð-
arinnar.
Hvernig má það vera, að fræði-
menn ganga fram hjá því að nefna
til Snorra Sturluson, þegar leitað
er höfundar Njálu, mesta ritsnill-
inginn, sem við þekkjum og alinn
er upp á aðalsögustaðnum í Rang-
árþingi? Þó er eins og þeir sveimi
alltaf í ktingum hann, þó að þeir
nefni hann aldrei til verksins.
SIGURÐUR NORDAL
— „á íslandl má aldrei hlaða múr á
milli menntamanna og alþýðu-
manna."
Þeir segja, að hann hafi verið
mestur sniltingur, sem þá var
uppi, og jafnvel um allan atdur
fslands byggðar, og eins segja
þeir um Njálu, að hún sé mesta
listaverkið frá þeim tímum og
jafnvel ölium tímum. Hvernig
ætta þeir að koma þessu samam
svo vel fari? Mesta listaverkið hlýt
ur að vera gert af mesta snitlingn-
um. Enda eru það alltaf Heims-
kringla og Njála, sem vitnað er í,
þegar talað er um þau rit íslenzk,
sem hæst ber á 13. öld .Það er
langt síðan ég sannfærðist um
það, að Ólafs saga helga og Njáia
eru að talsverðu leyti runnar firá
Snorra. En hann hefur ekki lagt
síðustu hönd á Njálu, heldur hef-
ur frændi hans, Sturla Þórðar-
son, gert það, alveg á sama hátt
og hann tók Landnámu eftir heim-
ildum frá Ara fróða og fleiri, end-
urbætti hana og skrifaði Sturlu-
bók. Þá stendur tíminn heima.
Handritið að Njálu er fullbúið um
1280. Þá er Sturla Þórðarson ný-
kominn heim frá Noregi, þraut-
þjálfaður að skrifa eftir heimild-
um, bæði Hákonar sögu og Magn-
úsar sögu lagabætis, og til viðbót
ar með lögbókina, þar sem hann
er að samræma þjóðveldislögin og
þær breytingar, senj Magnús kon-
ungur vill gera. Er ekki þarna nætr
tækasta skýringin á allri lögfræð-
inni í . Njálu eftir brennumálið,
sem bæði ég ög aðrir hafa undr-
azt? Sturla er nýkominn frá að
semja lögbókina og er með hug-
ann fullan af bæði gömlum lög-
um og nýjum, og hann er bein-
Mnis að kenna mönnum að sækja
og verja mál.
Hér er að einu haettulegu atriði
að gæta, sem hefur orðið fræði
mönnum fótakefli. Það bregður
fyrir lögum, sem ekki eru til fyrr
en eftiir að landið komst undir
konung, og því hefur þeim ekki
komið Snorri í hug sem höfund-
ur Njálu. Sturla bætir svo inn í
Njálu Kristniþættinum ,sem menn
vita, að er eftir hann, þar sem
hann er á eftir Landnámu í Sturlu
bók. Sá þáttur gerir sitt gagn í
Njálu, og hver þykir mönnum Mk-
legri til að gera þetta en höfund-
urinn sjálfur? Er til dæmis trú-
Iegra, að Þorvarður Þórarinsson
hafi fengið hano að láni, eftir að
hann hafði drepið frænda þeirra
Sturlunga, Þorgils skarða?
Þar að auki hefur Sturla að öll-
um líkindum bætt við síðasta þætt
830
T f M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ