Tíminn Sunnudagsblað - 12.01.1969, Page 13

um lifnaðarhættj máva. og Arnþói
er langt kominn með sína. Hún
fjallar um rjúpuna
En áður en við krefjum hann
sagna um þennan sameiginlega
veizlumat manneskiunnar og fálk
ans, þá segir hann nokkuð frá
dýrafræðinámi sínu í Bristol.
„Til prófs kaus ég að fram-
kvæma rannsóknir á göngu-
lagi bu-rstaormsins, flæðarmúsar“.
Flæðarmúsin hefur yfir fimmtíu
pör af fótum, sem virðist gefa
möguleika til nokkurrar fjöl-
breytni. Arnþór fann, að hún
hreyfðist líkt og jarðýta á beltis-
hjólum. Ef flæðarmús ætlar til
dæmis að beygja til vinstri, þá
stanza allir fimmtiu fæturnir
vinstra megin, hinir fimmtíu halda
áfram.
„Flæðarmús“. segir hann, „er
ekki þægilegur munnbiti, stór og
göddótt, og því ekki eftirsótt af
öðrum dýrum til átu En talið er,
að hún gegni pýðingarmiklu hlut-
verki sem einn af sorphreinsurum
sjávarbotnsins. eÞssi fjarskylda
frænka ánamaðksins hefst við í
leðju og hámar í sig rotnandi dýra-
og jurtaleifar.
Flæðarmús er svo falleg, að dýra
fræðingar hafa skírt hana í höfuð-
ið á grísku gyðjunni Afró-
dítu, og nefnist hún svo á máli
fræðimanna. Bakið er svart og
gljálaust, líkt filt'i. en út úr hlið-
unum standa gullnir burstar11.
Það eru líklega þeir, sem hafa
gefið mönnunum vísbending um
að nota flæðarmúsma til að draga
saman fé. Aðferðina er gott að
kunna á krepputrmum og skal
henni því lýst hé” Heimildin e:
þjóðsögur Jóns Árnasonar.
Fyrst tekur maður hár af ó
spjallaðri mey ug riður net úr þvi,
svo smágert, að rnúsin á
nebjist. Siðan fikur maður hana
lifandi og nefur heim með sér
Segja sumir, að músina skuli
geyma í nveititunnu, en aðrir
stokk og gefa heri:n hveiti að éta.
Á meyjarhari skal hún og liggja.
Því næst =kal stela peningi og
leggja í nárið undm henni. Dreg
ur hún svo fé úr -jó og svo stór
an pening með dægr sem sá er,
er undir hana var lagður í önd-
verð-u, en pann pemng má aldrei
taka, því pá dregur hún ekki fé
framar. Helzt þarf að þvo flæðar
músina daglega úr messuvíni.
Sá, er hefur flæðarmús, skal
gæta þess að koma henni af sér.
áður en nann deyr. því ef hann
gerir það ekki fer flæðarmúsin
sjálf í sjóinn, ug verður af því
hafrót ógurlegt svokallaður mús-
arbylur.
Skömmu eftir að Arnþór kom
heim frá námi í Bristol bauð dr
Finnur Guðmundsson honum að
taka þátt í rarmsókn á íslenzku
rjúpunni. Varð úr að Arnþór ákvað
að taka efnið til dokforsprófs. Hef
ur hann athugað rjúouna um fjög-
urra ára skeið og vinnur að þarað
lútandi ritgerð, sem hann hyggst
verja við hinn nafntogaða Berke
leyháskóla í Kaliforníu
En hann segir, að til að leysa
þó ekki væri nema nokkrar lífs-
gátur þessa varnarlausa, gómsæta
fugls, myndu fim-m náttúrufræð-
ingar hafa nóg að starfa allan
næsta áratug.
Hið dularfyllsta við rjúpuna er,
að á tíu ara fresti fækkar henni
svo mjög, að nún hverfur nær al-
veg. Siðan fer lienm aftur að fjölga
unz sagan endurtekur sig. Þessi
tíu ára sveifla oekkist ek'ki hjá
öðrum dýrum, i.ema skyldum fugl-
um af orrdætt og hérum. Að vísu
týna jafnframi tölunni rándýr,
sem legg,jast a arra og héra, svo
sem hin feldfagra norðurameríska
gaupa, kanadískum grávörukaup-
mönnum sárrar hrellingar.
Ættu hér enda. júonaskyttur að
geta fundið til ^amúðat með þeim.
(Þess má geta að mú«um og læm-
■ingjum fækkai og fjölga' á
þriggja til 'jögr., án bili).
Arnþór :ók sér fvrn hendur að
rannsaka mataræði eða fæðuval
rjúpunnar, svo op ýmislegt at-
ferli hennar.
Hann er skytta góð. En hann hag-
ar sér öðru vísi en aðrir veiðimenn.
Hann lætur hvern fugl í vandlega
merktan poka, ásamt upplýsingum
um dagtíma, snjólag, gróðurfar á
staðnum og annað fleira.. Þeg-ar
heim kemur kryfur hann bráðina
og greinir það, sem í sarpinum var.
Mörgum mánuðum seinna getur
hann sýnt gestum ofan í gulbrúnt
umslag, sem geymir nokkur'grömm
af þurrkuðum jurtaögnum síð-
asta málsverð einnar rjúpu-. í þess-
um heimi. ;
Hin eðla skepna flæðarmús, séS neSan frá. Arnþór fók myndina í sa-mbandi við ra-nnsóknir, sem hann fra-mkvæmdi á göngu-
lagi hennar. Fæfurnir skipta mörgum tugum, eins og vonandi má greina.
T I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
Í1