Tíminn Sunnudagsblað - 09.02.1969, Blaðsíða 19

Fritiof NiBsson Piraten:
HARMLEIKUR
Á SMÁLANDI
Matarvist vaa- alltaf jafngóð í
húsi skósmiðsins, svipuð og fyrsta
daginn. Potturinn var fylltur dag
hvern, og a'ldrei var setzt svo að
matborði, að Kalli rifi ekki upp nið
ursuðudóis, án þess nokkur sæi
hann blikna eða blána. Hann var
tasvígur eins og prestur á offru-
degi.
En á skósmiðshijónunum sannað-
ist fljótt, að það þarf sterk bein til
þess að þola góða daga. Það fór
að bera skugga á gleði þeirra.
Elna fékk brjóstsviða af hóflausri
kaffidrykkju, og hún fékk hjart-
slátt og svima, svo að hún varð
oft að losa um föt sín. Algautur
varð dasaður af sífelldri bjór-
drykkju,. og hann fékk ákafa upp-
sölu, þegar hann reyndi að reykja
vindla til jafns við Kalla. Verstur
var þó niðurgangurinn í krökkun-
um, sem lágu í karamellunum og
brjóstsykrinum og vildu ekki orð-
ið líta við annárri fæðu en dósa-
mat.
En það varð bið á því, að Al-
gautur fengi að sjá „djöflana, sem
sögðu sex“. Svo ósinkur sem Kalli
var á mat og drykk, virtust hon-
um peningar ekki útfalir með öðr-
um hætti. Skildinga, sem hann
fleygði stöku sinnum í börnin, tók
varla að nefna. Heil vika var lið-
in, er þeir Aigautur og Kalli voru
kvöld eitt tveir einir úti í bjarkar
lundinum. Hinu fyrrnefndi sat að
venju á þrífæti sínum, en gestur-
inn dormaði í grasinu, liggjandi
endilangur á bakinu. Algautur
hugsaði sér að sæta þessu færi og
færa talið að peningum Kalia.
Hann lagði frá sér hamar og sýl,
en það var örðugt að vekja máls
á þessu, og hann sat lengi þegj-
andi og rórillaði sér á stólnum.
Þegar hann loks komst að efninu,
var það með hálfum huga og hik-
andi orðum, að hann ávarpaði
frænda sinn. í stuttu máli sagt:
Hann stundi því upp, að það kæmi
sér óneitanlega vel, ef Kalli vildi
hjálpa honum um lán, er hann lagði
honum alveg á vald, hversu ríf-
legt yrði.
Að þessu sinni reyndist móð-
ureyrað venju fremur þunnt:
Kalli settist snögglega upp, velti
vindlinum upp í sér úr öðru
munnvikinu í hitt og blés út úr
sér heljarmiklum reykjarstrókum.
Þegar Algautur þagnaði, sneri
Kalli sér við og leit á hann svo
mæðulegum ásökunaraugum, að
skósmiðurinn engdist eins og maðk
ur við tillitið. Síðan setti hann á
langt fræðsluerindi um efnahags-
mál, sem hófst á glöggri skilgrehi-
ingu á þeim voða, sem skuldir
væru, bæði ríki og einstaklingum,
og lyktaði með hörmulegum lýs-
ingum á kauphallarbraski og gjald
þroti stórfyrirtækja, bankahruni
og atvinnuleysi. Flestir skósmiðir
hefðu lotið höfði undir þvilíkum
lestri. Algautur lyppaðist niður
eins og blaut dula. Þær vonir, sem
hann hafði gert sér, voru að engu
orðnar.
Elna varð þung á svipinn, þegar
Algautur sagði henni seinna um
kvöldið, hve hrapallega honum
liefði mistekizt að komast í kunn-
ingsskap við seðlaveski Kalla. En
það, sem bugaði skósmiðitm, stælti
hana og brýndi. Hún lá lengi.vak-
andi í rúmi sinu eftir að maður
bennar var sofnaður og hugsað
sitt ráð.
Nú er það alkunna, að það, sem
fólk hefur lengi og staðfastlega
gert sér vonir um, verður að síð-
ustu réttur þess. Það á heimtingu
á því. Þegar vonin rætist ekki,
finnst því, að það hafi verið svik-
ið um eitthvað, er því bar. Þannig
fór Algauti. Og jafnvel Elna, sem
lengi hafði verið lítiltrúuð á Kalla
frænda í Ameríku, þóttist illilega
höfð að ginningarfífli.
Úr því að þeim var fyrirmunuð
hlutdeild í auðæfum Kalla með
Ijúfu samþykki hans, varð til ann-
ars að grípa. Flóknara en þetta
virðist ekki það vandamál, sem
hélt vöku fyrir Elnu stutta sum-
arnóttina. Hún velti fyrir sér ýms-
um úrræðum og íhugaði þau gaum
gæfilega. Beinu fjárnámi vék hún
undir eins frá sér — eða berar
talað: þjófnað var ekki að nefna,
því að það var óheiðarlegur verkn-
aður, sem gat haft voðaleg eftir-
köst. En var annað til ráða?
Loks tókst henni að koma orðum
að því, sem fyrir henni vakti:
Gátu þau auðgað sig á kostnað
Kalla, án þess að hann yrði þess
var, að hann væri neinu fátækari?
Og svarið fæddist, að hálfu leyti
í djúpum undirmeðvitundarinnar,
og það var játandi. Hún hafði tek-
ið eftir því, að Kalli tók út úr sér
tennurnar, þegar hann háttaði, og
geymdi þær í gluggakistunni á
póttunni. Ekki hafði heldur farið
fram hjá henni, að það voru ekki
tennurnar einar, sem voru úr
gulli, heldur einnig gómarnir.
Tennurnar mátti ekki fitla við,
hugsaði hún, en engum átti að
vera meingerð í því, þótt svolitið
væri sorfið úr gómunum. Hún sá
náttúrlega i hendi sér, að svarfið
myndi ekki verða mikið að þung-
anum til. En hún gerði sér háar
hugmyndir um verðmæti gulls.
Og ekki kom til málá, að Kalli yrði
neins var, þótt ofurlítið væri num-
ið úr gómunum. hugsaði hún.
Hér kom samvizkan til skjal-
anna, dálítið óþjál eins og henni
er lagið, og bar fram spurningu:
Væri það þjófnaður að hirða góm-
ana og tennurnar í heilu lagi, var
það þá ekki einnig stuldur að narta
í gullið? En hún hafði mótbárur
á reiðum höndum, bæði nýjar
spurningar og rökvísleg svör. Ætl-
aði einhver að halda því fram, að
það væri þjófnaður að klípa bita
úr osti í búð, bara til þess að finna
bragið? Nei — hreint ekki. Var
það kannski glæpaverk að slíta
T í M I N N - SUNNUDAGSRLAÐ
115