Tíminn Sunnudagsblað - 16.02.1969, Blaðsíða 12

son, sem seinna þýddi og endur
saimdi sundreglur NabtenegaMs
teiur í formála sundbókarinn-
ar, að þá hafi ekki verið nema
„svo sem sex menn á öllu land-
inu, sem væru sjálfbjarga, ef
þeir lentu í polli, sem þeir náðu
ekki niðri í.“ Er kunnugt uan
nöfn örfárra manna, sem sund-
færir voru, áður en JÓn kom til
sögunnar, og eru meðal' þeirra
séra Snorri Björnsson á Hiisa-
íelili og bræður hans og séra
Sæmundur Hólm. Sennilegt er
þó, að sundkunnábta sumra,
sem syndir voru kallaðir, hafi
eklki verið á marga fiiskana, þótt
hennar væri getið fyrir fágætis
sakir, og sjálfþagt hafa þetta
einkum verið menn, sem kynnzt
hafla ungir frásögnum forn-
sagna um sundíþrótt forn-
Gömlu sundlaugarnar í Reykjavík, er þær blðu þess, a8 öilu yrði jafnað vlð manna, Og lært með harðneskju
,_ iBrðu af sjálfum sér að fleyta sér á
1' Öllum, sem komnir eru til
vits og ára, er það kunnugt, að
fornmepn lögðu mikla rækt
við sund sem fleiri iþróttir. í
i fornsögum er víða getdð sunds,
| og nægir þar að nefna, er Kjart
i an Ólafsson þreytti sundið við
| Ólaf konung Txyggvason í ánni
Nið, sund Gxettis úr Drangey,
Heigu jarlsdóttur úr Geirs-
hólma og kappsund þeirra Hóton-
göngu-Bersa og Steinars Sjóna-
sonar á Þórsnesþingi. Verður
ekki annað ráðið af sögunum en
sundkunnátta hafi verið mjög
alrnenn á fyrstu öldum í'slands-
byggðar, enda lþrótt, sem oft
gat að’haldi komið í mörgum
raunum.
Sjá má, að enn var margt
sundfærra mai?ua á Sturlunga-
ötld, kannskii eigi síður en fyrr
hafði verið. En þegar fram í
sótti, hrakaði sundkunnáttu stór
lega, unz hún týndist nálega
með öllu. Óvíst er, hve snemma
á öldum það hefur orðið, en
hafa má fyrir satt, að um marg-
ar aldir væru á landinu ein-
ungis örfáir menn, er giátu
fieytt sér, ef nökkrir hafa ver-
ið á stundum. Á þessu varð
ekki breyting fyrr en snemma
á nítjándu öid. Frumherji end-
urvakningar sundkunnáttu var
Jón Þoriáksson Kærnesteð frá
Skriðu í Hörgárdal, er utan fór
til nárns á vegum landbúnaðar-
félagsinis danska árið 1816 og
kom aftur heim árið 1818. í
þessari för sinni kynntist hann
sem sé ekki einungis jarðyrkju,
alidýrarækt, dýralækningum og
renniismíði, heldur lagði hann
einnig stund á bókleg fræði,
Mjóðpípuleik og sund. Náms-
timi var ekki langur, aðeins tæp
tvö ár, en honum notaðist hann
vel.
Jón Kærnesteð byrjaði að
kenna sund mjög fljótt eftir
heimlkomuna. Jónas HaUgríms-
einhvers konar hundasundi. Svo
var um þá séra Snorra. Séra
Sæmundur lærði aftur á móti
sund í Kaupmannalhöfn.
Jón Kærnesteð kenndi í
fynstu sund í Skagafirði
og Eyjafirði, s jáiifsagt í smá-
iaugum, er hlaðnar ha-fa
verið, þar sem náðist í
heitt vatn. í Skagafirði kenndi
hann til dæmis tuttugu og fjór-
um unglingum við Steinsstaða-
laug árið 1821. Þótti eigi lítið
til þeiss koma, er fólk komst
að raun um, að unglingar lærðu
að fleyta sér á skömmum tíma,
og er í frásögur fært, að sum-
ir hinna skagfirzku pilta urðu
svo £ærár, að þeir gátu synt yf-
ir Héraðsvötnin. Heifur það eigi
verið li'til auglýsing, enda varð
skagfirzkur bóndi til þess að
yrlkja lofkvæði um Jón. Þá kom
það orði á nytsemi sundíþrótt-
arinnar, að árið 1824 hrökk
stúlka úr söðli í Hörgá, en einn
nemanda Jón-s, Einar að nafni,
„fleygðTsérj5?g5r á eftir henni
í harðan ^treng í ánni og svnti
með hana, unz straumurinn bar
Ljósmyndir: Stefán Nikulásson
132
TÍMINN - SUNNUDAGSBI.AÐ