Tíminn Sunnudagsblað - 16.02.1969, Blaðsíða 13

þau þar að landi, er honum var
stætt.“ Hdns er þó ekki að dylj-
ast, að suimir úr hópi nemenda
Jónis di'.ukknuðu sjálfir, og varð
það þegar fram í sótti til þess,
að fávísir menn fóru að bera
brigður á nytsemi sundkunn-
áttu.
Árið 1823 er þess getið, að
Jón kenndi fimmtíu og þrem
norðlenzkum piltum sund, þar
af tuttugu og einum í Huna-
vatnissýlslu, á Reykjum á Reykja
braut eða í Miðfirði. Vorið 1825
fór Jón suður á land „um kross-
messu og stofnaði sundskóla
nálægt Reykjavík,“ vafalaust
vdð laugarnar. Er þess getið, að
þar kenndi hann þrjátíu piltum
alt fram á lestir „og tók ein-
ungis spesíu fyrir hvern pilt,“
svo að ekki hefur það verið fjór-
vonin, er hvatti hann. Víðar
mun hann hafa kennt, bæði
syðra og vestra. Ef til vffl hef-
ur hann einmitt verið við sund-
kennslu á Snæfellsnesi, er hann
lézt þar árið 1836, tæplega fer-
tugur. Meðal nemenda hans þar
vestra hefur trúlega verið Jón
sundmann Sigurðsson frá Syðra-
Skógarnesi, sá er á Baulárvöll-
um bjó, er undrin urðu þar,
liklega veturinn 1838—1839.
9á nemandi Jóns, sem mest
gagn vann sundíþróttinni, var
tvíimælalaust Vatnisnesingurinn
Gestur Bjarnason, sem ýmiist
var nefndur Sund-Gestur eða
Glímu-Gestur, hinn mesti
ílþróttamaður, 9onur vinnuhjúa
í Vesturhópi og fóstraður af
barnlausum húsbændum for-
eldra sinna, séra Bjarna Jóns-
syni á Breiðabólstað og Elinu
Stefánsdóttur frá Höskuldisstöð
um, systur Ólafs stiftamtmanns.
Sé það rétt, er vart er að efa,
að Gestur hafi lært sund hjá
Jóni Kærnesteð, hefur hann ver
ið orðinn þrítugur maður, er
það gerðist. Eigi að síður varð
hann hinn bezti sundmaður, og
kenndi hann víða sund am dag-
ana, ekki aðeins í Húnaþingi,
þar sem faann átti heima fram-
an aif ævi, heldur einnig á mörg-
um stöðurn syðra og vestra.
Hann bjó um miðbik ævinnar á
Káifarvölluim í Staðarsveit,
Þrándanstöðum í Brynjudal og
í Skiidinganesi við Skerjafjörð,
og er vísast, að hann hafi
stundað sundkennslu að rneira
eða minna leyti í ýmsum byggð-
PÁLL ERLINGSSON
— maSurinn sem ruddi sundmenntinni
braut i Reykjavík og gerði sundlaug-
arnar almenningseign.
arlöguim í grennd við þesisi heim
ili sín. En stundum fór hann
þeirra erinda í aðra landsfjórð-
unga, og er kunnugt, að hann
kenndi sund á Reykjanesi við
ísafjarðardjúp. Til þess hefur
hann auðvitað beinlínis verið
fenginn af áhugamönnum
vestra, og má af því marka,
hvaða hug menn hafa haft á
sundnámi um miðbik nítjándu
aldar. Annars er kunnugt,. að
hann kenndi á þessu árabili
við Kolviðarneslaug, í Borgar-
firði og sennlega einnig
í Reykjavík.
Á etfri órum fluttist Gestur á
ný norður í Húnavatnssýslu, og
þar hélt hann áfram sund-
kennslu. Og haan áerð; það
ekki endasleppt: Hann andiðist
9jötugur, og hafði þrem dögum
fyrir dauða sinn verið við sund
kennslu að Reykjum í Mið-
firði.
Sú vakning, sem fylgdi starfd
Jóns Kærnesteðs, olli því, að á-
tíugi varð verulegur á sund-
íþrótt í Bessastaðaskóla, og er
sýnilegt, að sumir skðlapiltar
hafa talsvert iðkað sund. Það
er tiil dæmis kunnugt, að tveir
synir séra Jóns Jónssonar á Auð-
kúlu og Ingibjargar Oddsdótt-
ur frá Miklabæ, báðir prestar,
séra Daníel í Ögurþingum og
séra Gísli í Kálfhaga, voru góð-
ir sundmenn, þótt báðir drukkn
uðu þeir. Vafalítið hafa þeir þó
báðir lært sund upphaflega í
heimahéraði sínu.
Undir lok aldarinnar var viða
um sveitir, þar sem jarðhiti var,
stofnuð sundfólög og gerðar
9undilaugar, þar sem sund-
kennsla fór fram. Gerðust þá
margir alilvel sundifærir, og er
sést af því, að árið 1899 var
Valdimar Guðmundsson frá
Valholti í Skagafirði á sundi í
Reykjalaug samfleytt í sjö
klukkustundir og fjörutíu og
sex mínútur, og drakk kaffi
sér til hressingar á sundinu.
Var laugin fimmtíu faðma löng,
og synti Valdimar hana sextíu
sinnum fram og aftur á þess-
um tíma — sex þúsund faðma
alls. Hann var Möðrvellingur og
hafði kennt sund í lauginni í
tvö sumur, er þetta gerðist. Af
StaSur, sem enginn mátti óþveginn líta: Sólbaðsskýli kvenna.
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
Í33