Tíminn Sunnudagsblað - 16.02.1969, Side 19
Ajaccio á Korsíku sama ár og Napóleon fæddist.
Síglaugur Brynleifsson:
Napóleon Bónaparte
og samtíð hans
Bugmyndir manna um ástand
ið á Frakklandi fyrir stjórn-
byltiniguna 1789 voru lengi vel
mjög mótaðar af þeim öfium,
sem náðu völdum í byltingunni.
Saankvæmt kenningum ýmissa
sagnfræðinga á 19. öld var á-
standið í Frakklandi afleitt und-
ir stjórn síðustu konunganna af
Búrbónaætt. Valdaníðsla, fá-
tækt og vesöld, kúgun og mis-
rétti og úrelt stjórnarfar töld-
ust einkenna þessa tíma, sam-
kvæmt kenningum þeirra, sem
hugðu byltinguna upphaf batn-
andi ástands og stjórnarhiátta.
Kenningar þessara manna
standast engan veginn nýjustu
rannsóknir. Ástandið á Frakk-
landi á 18. öld var fjarri því
að vera svo illt sem arftakar
byltingarinnar vildu vera láta,
en það var þeirra hagur að gera
Fyrsta grein
það sem dekkst. Vissulega var
íjártiagur ríkisins bágborinn og
etjórnarformið úrelt, skattamál-
in í ólestri og misrétti í þjóð-
félaginu, en efnahagur þjóðar-
innar var góður miðað við þá
tíma annars staðar í Evrópu og
valdaníðsla og kúgun mun
minni en varð síðar eftir valda-
töku hinnar „nýju stéttar“.
Frakkland var auðugt land,
iandibúnaður var aðalatvinnu-
vegurinn og bændur efnaðri
en víðast hvar annars staðar í
Evrópu. Tveir fimmtu hlutar
jarðeigna voru í eigu bænda, og
tal um almenna bændaánauð
fjas. Utanríkisverzlunin hafði
fimmfaldazt síðan 1715 og efna-
hagur borgarastéttarinnar var
blómlegur. Blómlegur hagur
lægri stéttanna ýtti mjög undir
kröfur þeirra um jafnrétti við
æðri stéttirnar og með stétta-
þinginu 1789 töldu menn, að
ráðin myndi bót á verstu ágöll-
um ríkjandi stjórnarforms.
Fæstir væntu eða óskuðu bylt-
ingar, enda var slíkt í andstöðu
við hugsunarhátt skynsemistefn
unnar, sem þá mótaði skoðanir
og hugmyndir manna. Flestir
væntu svipaðra breytinga og
höfðu átt sér stað blóðsúthell-
ingalaust á Englandi 1688 og
tryggðu rétt einstaklingsins
gagnvart ríkisvaldinu. Byltingin
hefst þrátt fyrir óskir megin-
hluta þjóðarinnar. Aðstaða,
skammsýni stjórnarvalda og til-
viljunarkenndir atburðir magna
togstreituna milli stéttaþings og
konungsvaMs, og með falli hefð
bundins stjórnarforms ná nýjar
kenningar og skoðanir út á
meðal fólks og verða mönnum
hugsjónir. í nafni þessara hug-
sjóna voru fólskulegustu glæpa
verk byltingaáranna framin, og
undir merkj þeirra hreiðraði
sig hin nýja stétt, arftakar
gömlu valdastéttanna, og hóí
til vaMa þann mann, sem
tryggði aðstöðu hennar og auð.
Þessi maður var Napóleon Bóna
parbe.
Napóleon fæddist í Ajaccio é
Korsíku 15. ágúst 1769. For-
eldrar hans voru Charles-Maris
Bonaparte og Marie-Letizia
Ramolino. Föðurætt hans vai
frá Flórens, en allt frá 1528
hafði ættin búið á Korsíku. Sið-
ar, þegar Napóleon var kominn
til metorða, voru gerðar tilraun-
ir til þess að falsa ættartöluna
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
139